Zien en gezien worden – Katja Mater in P/////AKT
Puck Kroon bezoekt ‘Dear Sides’, een soloshow van Katja Mater in P/////AKT die een nieuwe, positievere blik werpt op dyslexie.
‘MY eYe SeT ON’ wordt binnen enkele minuten ‘YeS NoTeS All’. Het samensmelten van typografische vormen en het gebruik van optische instrumenten openbaren de bekwaamheid van de maker binnen het onderzoek naar letters, veranderlijke woorden en dyslexie. Katja Mater zet met haar soloshow ‘Dear Sides’ de ruimte van P/////AKT in als een mogelijkheid tot het verzachten van de negatieve reacties die dyslexie oproept.
Dyslexie wordt vaak gezien als een beperking of een stoornis. De term dyslexie komt uit het Grieks: ‘dys’ is ‘beperkt’ en ‘lexis’ betekent ‘woorden’ – ‘beperkt lezen’. Dyslexie is een stoornis waarbij iemand moeite heeft met het herkennen en reproduceren van letters en/of woorden, ook wel woordblindheid genoemd. Het omdraaien van letters en cijfers wordt als een van de bekendste symptomen aangewezen. Die mogelijkheid tot het transformeren van karakters is binnen kunst juist een kracht. Mater heeft het vermogen met transformatie van letters een nieuwe, frisse blik op het beweeglijke aspect van taal te geven.
Die mogelijkheid tot het transformeren van karakters is binnen kunst juist een kracht.
DARE NOT | READ ON
Na binnenkomst is Dare Not | Read On (2019) niet te missen: ‘a welcome’ is een fotoprint die haaks op de muur hangt. De muur is een scheidingswand om de rest van de ruimte nog aan het oog te onttrekken. De manier van presenteren zorg ervoor dat direct duidelijk wordt dat Mater waarde hecht aan tegenstellingen die met elkaar verenigd worden. De woorden gaan over de tegenstelling tussen niet durven en verder lezen. Het is een vraag, een uitnodiging haast: welke invloed heeft de inhoud van de woorden op de ervaring van het lezen?
DEAR SIDES
De 17’45’’ durende 16 mm film die steeds opnieuw wordt geprojecteerd op een aan twee kanten te bekijken scherm, eist de volle aandacht op. In het werk Dear Sides (2019), dat dezelfde naam draagt als de tentoonstelling, worden palindromen (woorden die hetzelfde blijven wanneer ze worden omgekeerd) door een hand met een stift of kwast veranderd. Door de opzet van de installatie speelt Mater ook in op de inhoud: op een en hetzelfde moment komen verschillende betekenissen aan bod, afhankelijk vanaf welke kant het scherm bekeken wordt. Ondanks, maar misschien juist dankzij haar dyslectische vermogen, begrijpt Mater de letters op een manier die eerder voor woordwijsheid door gaat dan voor blindheid. Ze laat zich leiden door typografische vormen en benadert de karakters alsof het verf is. Het maakt zichtbaar hoe maakbaar, veranderlijk en vloeibaar taal is. Hoewel taal bestaat uit letters, woorden en zinnen, staan de volgordes en vormen van typografie niet vast. Zo onvast dat binnen een paar seconden een N verandert in een P en een E een A wordt.
JANUS
De wereld is bij Mater een geabstraheerde optelsom van tijd en ruimte. Voor haar fotowerken vouwt de kunstenaar geverfde vellen papier, die daarna opnieuw worden gevouwen en geverfd. De verschillende stappen legt ze vast in een fotonegatief en zo ontstaat een volume dat eigenlijk enkel bestaat uit herinneringen aan zichzelf. Mater verenigt dingen die ogenschijnlijk onmogelijk samen te brengen zijn. De bewerkte foto Janus (2019) illustreert dit gegeven. De Romeinse beschermgod van beginpunten, transitie en tijd Janus wordt gewoonlijk afgebeeld met twee gezichten die ieder een andere kant op kijken, één naar de toekomst en één naar het verleden. In deze fotoprint is het profiel juist naar binnen gevouwen: een en profile oor, een achterhoofd met haar en een scherpe lijn zijn zichtbaar. De personificatie van een innerlijke wereld die zich aan de buitenwereld onttrekt. Hier gaat het niet om verleden en toekomst, maar juist het naar binnen keren als manier om grip op het zelf te krijgen.
Mater verenigt dingen die ogenschijnlijk onmogelijk samen te brengen zijn.
“” / A, B, C & D, E
De filmprojector die om de haverklap uit slaat zorgt voor het zoeken naar een positie rondom de sokkel waarop een halve kubus staat. De binnenzijden van de kubus bestaan uit een spionspiegel. Hier komt de technische kant van Maters werk om de hoek kijken: een optische component laat het opvallende licht van de projector aan de ene kant door en reflecteert het licht juist aan de andere zijde. Daardoor kan de 16 mm film maar vanaf een bepaalde plek in de ruimte volledig worden bewonderd zonder recht voor de projector te staan. De zes hoofdstukken stellen het maakproces van fotocollages A, B, C & D, E (2019) tentoon. Mater werkt met lichtgevoelige vlakfilm die vaker belicht wordt. Daarna voegt ze verf toe aan de film waarna ze de voorgaande stappen herhaalt. Hierdoor ontstaan er collageachtige fotomontages die steeds een iets andere uitkomst hebben. Ogen met zwarte zichtlijnen en geplaatste letters vormen een gelaagd landschap op de print. Mater speelt hier met tijd, het verwisselen van positie en de manier van kijken naar de installatie. Voor je in de gaten hebt waar je naar kijkt, ben je er al in getrapt. Het geeft een verklaring voor het tollen en rollen van letters voor dyslectische ogen.
MISCHIEVOUS MIRRORS
De ondeugende spiegels van Mischievous Mirrors (2019), hebben de vaardigheid het oog te misleiden. Een stapeling van brokken lavasteen ligt op borsthoogte tussen een periscoop in: een optisch instrument dat in feite ‘door’ een object heen kan kijken. De ingebouwde spiegels zorgen voor een rechte zichtlijn. Mater maakt het mogelijk om door lava heen te kijken terwijl je als bezoekers recht tegenover elkaar staat. De prints die aan de muur hangen zijn via het periscopisch element te bekijken ondanks dat de lavastenen een blokkade vormen. Op de prints is een collage te zien van verf en vaker belichte vlakfilm: een plattegrond waar de zichtlijnen en mogelijke posities van de toeschouwer al zijn vastgelegd. Als kijker ben je onvermijdelijk onderdeel van de installatie.
Mater geeft met deze tentoonstelling blijk van haar bekwaamheid dyslexie in te zetten als kracht. Het veranderlijke van taal en posities maakt ze zichtbaar, mede dankzij de inzet van technische hulpmiddelen. Naast de technieken die Mater gebruikt, speelt ze ook verstoppertje. Ineens duiken er op een indigoblauw-geverfde muur letters op die geen functie lijken te hebben. Misschien ziet niemand ze, maar drijven ze na al die spiegelende woorden boven als sterren aan een bewolkte hemel.
Katja Mater – Dear Sides
8 sept 2019 – 20 okt 2019 (geopend donderdag tot en met zondag, 14-18u)
P/////AKT, Amsterdam
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl