The World After #4: Sarah van Sonsbeeck
Welke nieuwe wereld zal er uit deze crisis voortkomen? Sinds 15 maart 2020 ziet de wereld er ook in Nederland radicaal anders uit. Het leven vertraagt. Het sociale bestaan dat ons als mens kenmerkt en energie geeft, vormt nu juist het grote gevaar: in het ontmoeten van de ander schuilt het noodlot. Dat er iets moet gebeuren staat vast. Deze crisis voelt als hét moment om verandering aan te zwengelen en veel hedendaagse kunstenaars hebben daar vruchtbare ideeën over. Daarom starten de Oude Kerk en mister Motley een nieuw project: The World After.
Waartegen moeten we onszelf beschermen? Is het mogelijk als mens op aarde te leven zonder controle op aarde uit te oefenen? En hoe gaan we als mensheid vanaf dit punt verder?
We hebben kunstenaars uitgenodigd te reageren op deze vragen in de vorm van video’s, teksten en afbeeldingen. Vandaag publiceren wij de bijdrage van Sarah van Sonsbeeck. Haar werk gaat over stilte, toeval en de schoonheid van mislukkingen. Voor the World After maakte zij een video waarin zij beelden van haar solotentoonstelling uit 2017 in de Oude Kerk gebruikt. Ze benadert hierin de vraag: Waartegen moeten wij ons beschermen?
We may have all come on different ships, but we’re all in te same boat now – Solotentoonstelling Sarah van Sonsbeeck in de Oude Kerk in Amsterdam, 2017
‘’De vraag: ‘Waartegen moeten wij ons beschermen?’ vind ik lastig. Aan de ene kant misschien omdat er de veronderstelling in zit dát je je zou moeten beschermen. Maar ook vind ik het idee van ‘bescherming’ niet onproblematisch. Als je je ergens tegen beschermt sluit je ook iets buiten. Terwijl kunst voor mij juist open moet zijn.
Deze vraag is voor mij uitgekozen omdat het beschermen een belangrijk thema is in mijn werk. Dat is zeker waar. Ik ben kunstenaar geworden door mijn vreselijke luide bovenburen, schreef hen een brief om dat deel van mijn huur te betalen dat ze innamen in mijn huis met hun geluid en maakte maateenheden voor stilte. Ik maakte ook een Anti Drone tent waarin je onzichtbaar bent voor de controlerende blik van drones. Daarnaast ben ik ook gefascineerd door de persoonlijke ruimte: Iedereen heeft normaal een soort denkbeeldige cirkel om zich heen waarbinnen hij of zij niet zomaar andere mensen toelaat. Ik denk dan aan een cirkel van misschien 50 centimeter? In een disco of lift is het weer kleiner. Eigenlijk is wat we nu meemaken door corona, het noodgedwongen uitdijen van die private ruimte tot ongeveer 1,5 meter. De reacties als iemand die ruimte binnendringt zijn grotendeels hetzelfde, alleen is het gek voor ons dat die cirkel ineens zo groot is geworden.
Bij mijn show in de Oude Kerk in 2017 ‘We may have all come from different ships but we’re in the same boat now’ (een quote toegeschreven aan Martin Luther King), was de vraag van het ‘beschermen’ ook heel belangrijk. Vluchtelingen waren in het nieuws, gehuld in gouden redding dekens die in schril contrast stonden met hun vaak vreselijke omstandigheden. De Oude Kerk is ook met het redden verbonden door de historie als ‘koloniale’ havenkerk. De vloer bestaat uit grafstenen van zeevaarders uit die tijd die vaak hun geld hadden verdiend door volkeren te ‘redden’ met religie en grondstoffen mee terug te nemen. Dat redden en beschermen van de ander heeft vaak de voorwaarde dat de ander zich aan jou aanpast. Varianten op de quote van Martin Luther King hoor je veel deze dagen in relatie tot Corona. Zelfs de paus kwam ermee in zijn toespraak voor een leeg plein. Ik geloof niet dat Corona ‘the great equalizer is’. Helaas maakt het heel veel uit waar je woont, welke gezondheidszorg je tot je beschikking hebt en of je arm bent of rijk. Maar ik denk wel dat de oplossing begint bij het zien dat we allemaal onderdeel zijn van het systeem en dat we onze rol daarin erkennen.
Sommige mensen vonden het een mooie show, sommige vonden het vreselijk door het goud of door de thematiek. Bij de opening zei Rudi Fuchs (voormalig Stedelijk museum directeur, red.) dat polemiek de essentie is van de kunst. Dat vond ik heel mooi. Ik ben het eens met Fuchs. Kunst ontstaat door alle mensen die het zien. Juist daarom vind ik het extra pijnlijk dat er nu zoveel ‘ghost-exhibitions’ zijn, tentoonstellingen die helemaal af zijn, maar waar geen bezoeker in mag. Een werk wordt misschien wel pas gemaakt als het wordt gezien.’’