Wereldbeeld

Hoeveel je ook reist, je zult nooit een overzicht hebben van de wereld zoals we die kennen op een kaart. In de wolken vanuit je vliegtuigstoel kun je af en toe de contouren van een land herkennen, maar daar blijft het bij. De getekende landkaarten in The World’s World zijn veelal in lijn opgezet, af en toe wordt het continent genoemd bij naam. De tekenaar en zijn afkomst zijn niet bekend, je kan de herkomst, leeftijd en reishistorie van de tekenaars invullen naar aanleiding van hun tekeningen, die verraad namelijk af en toe iets over zijn maker. In sommige tekeningen worden behalve de contouren van de continenten ook landsgrenzen, steden of waters aangegeven. Plekken waar de tekenaars waarschijnlijk zijn geweest als rondtrekkende student of gepensioneerde of die belangrijk zijn in hun familie. Hoe vaker je door een land trekt, hoe beter je de landsgrenzen, gebergtes en woestijn kent. Deze reizen verhelderen je wereldbeeld, zoals de eerste cartografen van de wereld hun leven waagden op zee om streepje voor streepje de wereld op de kaart te zetten.

Met Google Maps ervaar je van helemaal uitgezoomd tot het inzoomen op de plek waar jij op dat moment bent, hoe nietig klein je eigenlijk bent. In de middeleeuwen hadden de landkaarten al deze functie, ze toonden de grootsheid van de wereld aan de mensen. De mappa mundi, middeleeuwse wereldkaarten, waren niet bedoeld om mee te reizen en bevatten veelal geen praktische informatie over de werkelijkheid. De oudste bestaande kaart is de Hereford Mappa Mundi uit circa 1300 getekend op dierenvel met inkt. In het centrum van de kaart ligt Jeruzalem. Bovenaan de kaart ligt het oosten en helemaal bovenin ligt een klein eiland afgesloten met een ring van vuur het Hof van Eden: het aardse paradijs. De Engelse stad Hereford vind je in het noordwesten, linksonder op de kaart. Onderzoekers vermoeden dat de kerk van Hereford de plek als pelgrimsstad op kaart wilde zetten. Naast de Britse eilanden zijn ook Parijs en Rome op de middeleeuwse kaart te zien.

Hereford Mappa Mundi

 
Vakkundig kaartenmakers moeten selectief zijn, niet elke spoorlijn of stoepje kan op een kaart worden weergegeven. Iedere kaart heeft een eigen doel voor ogen om ons de weg te wijzen, ook al moeten ze hiervoor feitelijke informatie daarvoor iets verbuigen. In de grote Bosatlas vinden we de wereld in tientallen beelden. Verdeeld in allerlei tinten duiden zij waar het meest groen groeit en waar de armste mensen wonen. Een wandelkaart met oplichtende paden geeft een ander beeld van werkelijkheid dan een toeristische kaart, met de trekpleisters vergroot getekend op de map.

Jouw wereldbeeld laat zien hoe jij de wereld ervaart en welke kennis je hebt verworven in het leven. Bij de start van het tekenen van een kaart stelt iedereen als vanzelfsprekend het vaderland centraal. De plek die je het beste kent en van waaruit je kunt refereren. Zoals de christelijke middeleeuwers Jeruzalem centraal plaatste in hun Mappa Mundi.

Opmerkelijk is dat Afrika het meest vergeten continent is in het boek The World’s World van Bel. Is dit continent het minst populaire vakantieland? Wordt Afrika overgeslagen in de topografielessen? Je kan er enkel naar gissen. Soms is Europa versnipperd of Verenigde Staten erg groot, enkele ondervraagden konden enkel en alleen hun eigen land tekenen vanuit hun herinnering: maar daarin wel alle heilige plekken aangegeven. 

De hand van Maarten Bel is nauwelijks aanwezig in dit boek. Het concept is het uitgangspunt van het boek en daarmee het werk van de kunstenaar. Hoewel het boek niet een diepgravend visueel onderzoek behelst, drijft direct na een kennismaking met dit boek de vraag naar boven: Hoe staat het met mijn wereldbeeld? Het is als handlezen. De waarzegger kan aan de lijnen op je hand je levenspad uitstippelen. Door het tekenen van de wereld zoals jij hem ziet, zegt deze tekening meer over de persoonlijkheid dan de accuraatheid en kennis van de maker.

Pak een pen en teken een kaart vanuit je herinnering. 

Kijk voor meer informatie op de website van Maarten Bel of op de website van Hereford Mappa Mundi.