Vrouwen moeten mooi zijn en mannen mogen nooit huilen
‘Toch nog even over dat gezever over genderneutraliteit’ en ‘De basis is heel simpel: jongen of meisje. Punt.’ Dit zijn twee willekeurige zinnen uit de column van Jan Roos, als reactie op HEMA die besluit om hun kinderkleding genderneutraal te verkopen. Het debat omtrent (het wegvallen van) stereotyperingen tussen man en vrouw en de maatschappelijke rol die daaraan gekoppeld wordt, is al een tijd aan de orde in onze samenleving en het zijn gepikeerde reacties als deze die bewijzen dat het gesprek broodnodig is. TENT Rotterdam heeft voor de tentoonstelling Among other things, I’ve taken up smoking kunstenaars gevraagd om hun creatieve licht te schijnen op het onderwerp seksualiteit en gender. Kunst die een stellige houding aanneemt binnen een grote publieke discussie heeft soms de eigenschap moeilijk verteerbare kost te zijn, maar curator Jesse van Oosten weet een selectie te maken die het thema op een frisse en gedurfde manier weet te verbeelden.
Een wandkleed van Claire’s tasjes vormt een rolbevestigend gordijn tussen de video van Hannah James en de rest van de zaal. Oorbellen in de vorm van roze kersjes en haarclips met bloemetjes zijn de meisjesachtige glitterlijm die het plastic bijeen houdt. De constructie an sich is een subtiele aanklacht op de hedendaagse visie op genderrollen, maar in combinatie met de video wordt een rotsvast offensief tegen het patriarchaat neergezet waar zelfs Thierry Baudet voor zou buigen. De film The Whole Family vertelt het verhaal van een vrouw, die spreekt over de verhoudingen tussen mannen en vrouwen binnen haar familie. ‘Vrouwen moeten mooi zijn en mannen mogen nooit falen’, is het credo. Het gesprek wordt af en toe onderbroken met gedocumenteerde beelden van dieren en bezoekers van Diergaarde Blijdorp in Rotterdam. Op de beelden is te zien hoe mannetjesapen elkaar seksueel bevredigen en twee mannelijke olifanten een kalf opvoeden. In het dierenrijk is ‘hokjesdenken’ niet aan de orde en de nog conventionele houding van de mens wordt pijnlijk duidelijk wanneer een moeder haar zoon verbetert: ‘Nee, lieverd, een babyolifant die wordt opgevoegd door twee mannen: dat bestaat helemaal niet’.
De tien microfoons wachten ongeduldig op haar pleidooi. De transseksuele artiest Aérea Negrot blijft rigide staan en houdt haar mond. Doordat het – op een enkele zingende vogel en mompelende mensen na – stil is, wordt de aandacht getrokken naar het beeld van de video Silent. De vrouw heeft een overdadige glitterjurk aan en iedere nagel kent een eigen kleur lak. Tussen haar paarse wijsvinger en gele middelvinger houdt ze speels een sigaret vast waar ze af en toe een hijs van neemt. De film is gebaseerd op de beroemde compositie 4’33 van John Cage, het bekende muziekstuk waarbij er vier minuten en drieëndertig seconden geen noot wordt gespeeld. De stilte die hier het resultaat van is, is geen echte stilte: tijdens de uitvoering is het geluid van voetstappen, kuchende mensen en ophalende neuzen te horen.
In de video in TENT voeren langsrijdende auto’s de voorzichtige boventoon. Negrot staat op een plein in Berlijn dat tussen 2012 en 2014 het toneel vormde voor protestacties tegen vluchtelingen. Haar tegenreactie is een ogenschijnlijke stilte, waarmee zij aangeeft dat het voeren van actie niet altijd gepaard hoeft te gaan met hard schreeuwen. De traan op haar wang vindt langzaam zijn weg naar haar decolleté . Niets zeggen maakt kwetsbaar, maar het is tegelijkertijd de krachtigste vorm van communicatie.
Het klinkt als een aarzelende tuinslang, die op een warme zomermiddag het opblaasbare zwembad met water vult. Het spetterende geluid trekt de aandacht en voor je het weet, sta je middenin het werk van Geo Wyeth Juice CrosxxxSing . Aan de ene kant van de gang hangt een met bloed doordrenkte trui ondersteboven aan het plafond. Het bloed vloeit via een pomp door een leeggelopen ballon naar beneden en wordt opgevangen in een grote bak.
De teil is niet groot genoeg om alle vloeistof te verzamelen en er ontstaat een langzaam groter wordende plas op de vloer. Aan de overkant staat een soortgelijke installatie: eenzelfde trui – ditmaal rechtop gehangen, weer een fontein en een teil met een plens bloed.
Als beschouwer ben je een obstakel tussen de twee figuren, maar dat weerhoudt de plassen rood er niet van om elkaar voorzichtig te omarmen in het midden van de ruimte. De twee truien zijn beeldende metaforen voor verkeersregelaars, die voor anderen bepalen wanneer zij mogen passeren op de openbare weg. In een wereld waar mannen nooit mogen huilen en vrouwen altijd lief moeten glimlachen, is het oversteken naar de spreekwoordelijke overkant minder vanzelfsprekend. Doordat je als publiek in het midden staat en een soepele doorgang blokkeert, word je geconfronteerd met jezelf als sta-in-de-weg voor een fluïde opvatting omtrent gender.
De tentoonstelling Among Other Things, I’ve taken up smoking is nog tot 29 oktober te zien in TENT Rotterdam.
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl