Vroeg of laat – Over de Young British Artists
Op dit moment zijn de voorbereidingen voor de afstudeertentoonstellingen in volle gang. Niet alleen worden de studenten klaargestoomd om aan hun loopbaan te beginnen, ook zijn zij geacht om gezamenlijk tot een tentoonstelling te komen waarin ze zichzelf van hun beste kant kunnen laten zien en tegelijkertijd een geheel vormen. Met het collectief als wapen.
Een voorbeeld van een geslaagde expositie opgezet door studenten zijn de exposities van de Young British Artists. Zij studeerden aan het eind van de jaren tachtig en het begin van de jaren negentig aan het Goldsmiths college of Art in Londen. Hun eerste expositie, samengesteld door student Damien Hirst en gehouden in een verlaten warenhuis in Londen, heette Freeze en stelde het werk van 16 studenten tentoon. Hun werk werd gekenmerkt door het idee van een wilde, vrije ziel: deze jonge kunstenaars zochten de grenzen op betreft moraliteit. Naakt, geweld en verval waren terugkerende thema’s en critici vergeleken de kunst met shock-art. Alsof alle zonden die in de achterafsteegjes in Londen werden begaan naar een warenhuis waren geloodst.
Toch zijn veel van de originele Young British Artists gaandeweg een ander pad ingeslagen, waarin de shock-factor in hun werk plaats heeft gemaakt voor andere beelden en thema’s. Wie is trouw gebleven aan de gemaakte kunst uit zijn studententijd en wie heeft er afstand van gedaan? Hoe heeft de groepsidentiteit van de Young British Artists de betreffende kunstenaar naar een hoger level getild? En wat zeggen deze kunstenaars over het presenteren van werk naar buitenwereld in groepsvorm? Mister Motley zocht het uit.
The physical impossibility of death in the mind of someone living, Damien Hirst
Het bekendste gezicht van de Young British Artists is Damien Hirst. In zijn tweede jaar op Goldsmiths organiseerde hij Freeze, dat een minimale bijdrage van eigen hand telde omdat hij voornamelijk druk was met het opzetten van de tentoonstelling. Zijn werk werd dan ook niet verkocht, maar dat maakte het succes er niet minder op. Bovendien zou hij niet veel later, in 1992, een tijgerhaai op sterk water tentoonstellen, een kunstwerk dat zijn doorbraak betekende. Zo hield Hirst zich nog een tijdje bezig met dode dieren: schapen, een koeienhoofd en vissen behoren allemaal tot zijn uitgebreide oeuvre.
Anno 2019 heeft Hirst zijn verzameling dode dieren aan de kant geschoven. Zijn meest recente tentoonstelling heette Treasures from the wreck of the unbelievable (2017) en was een verzameling objecten die zogenaamd na een schipbreuk op de bodem van de zee belandden en nu, 2000 jaar later, opgevist en geëxposeerd werden in musea in Venetië. Nog steeds speelt Hirst dus met verval, hoewel het verval van de opgeviste objecten van een valse twist uitgaat; de haai leefde en heeft echt rondgezwommen in de zee, terwijl de objecten maar enkele tijd op de bodem hebben gelegen om aan beeldmateriaal te komen en de herkomst ervan te verbasteren.
Edith, Sarah Lucas
Een ander bekend gezicht is Sarah Lucas, ook een Young British Artist die in Freeze te zien was. Na haar afstuderen in 1987 creëerde zij vooral kunstwerken uit alledaagse voorwerpen die genitaliën voorstelden. Two Fried Eggs and a Kebab is zo’n werk: op een tafel liggen gebakken eieren en een kebab die de borsten en vagina imiteren. Thema’s als seks, gender en de dood houden zich schuil in de indrukwekkende, soms komische beelden van Lucas.
Lucas is dichtbij de oorsprong van de Young British Artists gebleven. Haar meest iconische werken, waaronder een Jezus gemaakt van sigaretten en een aantal van haar zelfportretten, werden in 2018 geëxposeerd onder de titel Au Naturel in New Museum in New York. Daarnaast was er ook recentere kunst van haar hand te zien, bijvoorbeeld Edith, het onderlichaam van een vrouw dat over een toiletpot gebogen zit. Een artiest die geen afstand doet van haar eerdere werk, maar juist voortborduurt op waar zij ooit begonnen is: smoezelige, provocerende lichamen en plastic geslachtsdelen.
Bullet Hole, Mat Collishaw
Het was het werk van Mat Collishaw dat inspireerde tot de titel van de tentoonstelling Freeze: Bullet Hole. De vijftien losse foto’s vormen samen een hoofdwond, maar doen ergens ook denken aan een geslachtsdeel. Zijn kunstwerk staat voor wat de Young British Artists uitdroegen: seks en dood in een shockerend jasje. Fotografie en installatiekunst nemen het grootste deel van zijn oeuvre in beslag, hoewel de beelden variëren van lieflijk en mysterieus tot ronduit pervers. Heel verschillende manieren om zowel de schoonheid van het leven als het verderf van de dood samen te voegen.
Collishaw was altijd al van alle markten thuis, en tegenwoordig gaat dat niet veel anders. Zo exposeerde hij in 2018 een levensecht masker van koningin Elizabeth de Eerste, dat als een animatronic in een spookhuis over je schouder tuurt op het moment dat je je rug ernaartoe draait. De dood, het macabere, het zijn dus altijd nog levende thema’s in zijn werk, maar hij weet er steeds een andere dimensie aan te verbinden door de manier waarop: of het een foto is of een installatie, wat zich er het beste voor leent, dat gebruikt hij, ongeacht of het aansluit bij zijn vorige werken.
Als jonge kunstenaar met een nog te ontwikkelen identiteit is het moeilijk om te definiëren waar je werk excact over gaat, misschien zelfs nog moeilijker om dit vervolgens als een rode draad door de rest van je kunstenaarschap te weven. Dat vastpinnnen is beangstigend en het is onmogelijk om tijdens het eindexamen al vast te stellen binnen welke groep, tijdsgeest of identiteit je valt. Sommige Young British Artists hebben gaandeweg ontdekt dat het shockerende imago niet bij hen past, anderen wijden hun volledige oeuvre aan het uitlokken van een reactie en weer een ander geeft hints weg van deze tijd. Het imago van de groep waarbinnen je afstudeert is niet blijvend of bepalend voor de rest van je loopbaan; net zoals de wereld om ons heen verandert, verandert de essentie van dat wat je maakt. Dat neemt echter niet weg dat het samen naar buiten treden en samen een uitspraak doen, een belangrijk gebaar is om je kunstenaarsbestaan af te trappen. Hallo wereld, hier zijn wij.
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl