Voor deze Palestijnen is de camera het enige wapen dat rest – over de documentaire No Other Land

Zo lijft de Israëlische regering al decennialang Palestijns grondgebied in terwijl de internationale gemeenschap oogluikend toekijkt. In de 96 minuten durende documentaire zien we keer op keer bulldozers en stoomwalsen die over smalle zandwegen resoluut het gebied betreden. Ze lijken uit een andere wereld te komen, en dat komen ze natuurlijk ook. Ze zijn afkomstig uit de wereld van de bezettende macht. We zien hoe de bewoners proberen de militairen tot genade te bewegen. We zien hoe de enorme machines toch weer in de stenen muren happen. We zien muren instorten, keukens en kinderkamers onder het puin verdwijnen. En dan kijken we toe hoe de bulldozers en kranen elke keer weer wegrijden – met de ijzige rust van een seriemoordenaar.

Die shots troffen me, omdat de Palestijnse bewoners van Masafar Yatta vol verdriet en wanhoop achterblijven, terwijl de enorme voertuigen op hun rupsbanden onaangedaan vertrekken. In die bulldozers Israëlische soldaten die even later zonder moeite een checkpoint kruisen en alle rechten genieten die de slachtoffers moeten ontberen. Die slachtoffers vluchten of zoeken hun heil in grotten, waar we televisies tegen de pokdalige wanden zien afsteken, waar we kinderen op matrassen zien liggen, waar we zien hoe een kat het met het kleine beetje melk moet stellen dat nog rest. Ze worden de grond in gedwongen, omdat het leven hen bovengrond onmogelijk wordt gemaakt.

In de nacht, buiten het zicht van het allesziende leger, trachten de ontheemde bewoners weer iets op te bouwen, maar het duurt nooit lang voor de militairen terugkeren om ook deze constructies met de grond gelijk te maken en het gereedschap waarmee ze zijn opgericht te confisqueren. Op zo’n moment zien we de bewoners worstelen om hun generator uit de handen van het IDF te houden. Het lukt ze niet, in het geweld wordt een man door een soldaat beschoten. Hij raakt vanaf zijn nek verlamd.

Jarenlang schreef ik Nederlandse verslagen over de activiteiten van B’Tselem, een Israëlische mensenrechtenorganisatie die de wandaden van haar regering en leger – voornamelijk in video’s maar ook in rapporten – vastlegt, en medewerking verleende aan deze monumentale documentaire. Monumentaal, omdat het niet eenvoudig is het dagelijkse onrecht dat de bezetting van Palestijns gebied behelst voor het (westerse) voetlicht te brengen. Het is namelijk een sluipend proces, vol onmogelijkheden en machtsongelijkheid. Schrijven over de bezetting heb ik weleens vergeleken met berichten over de klimaatcrisis. Het kent schockerende momenten – een soldaat die een onschuldige burger neerschiet, overstromingen in Valencia – maar de echte dreiging, het overkoepelende verhaal en verband is lastiger over te brengen. Daar is een lange lijn voor nodig.

No Other Land is – hoe kan het ook anders – geen makkelijke zit. Er gleden golven van walging door het met rood pluche beklede Carré. Na anderhalf uur onrecht schoot het publiek uit de stoelen om zich over te geven aan een staande ovatie, die aanhield tot de Israëlische en Palestijnse filmmakers het podium betraden. En op dat moment werd het ineens raar. Zodra Basel Adra en Yuval Abraham op hun plek stonden, begon het oorverdovende applaus te schuren. Daar stonden we dan, welgestelde, westerse mensen die straks weer zouden terugkeren naar hun veilige huizen en onze veilige levens in een land waarvan de regering medeplichtig is aan de wandaden die we net hebben aanschouwd, terwijl terugkeer voor de mensen die we net op het doek hadden aanschouwd de grootste onmogelijkheid van alle vormt.

Dat gevoel echoën ook de woorden van Yuval, tijdens het nagesprek. ‘Onze film geeft mensen hoop. Hoop kan goed zijn, maar valse hoop is verkeerd en kan mensen verlammen. Het is belangrijk niet aan valse hoop toe te geven. Alles wat mensen kunnen doen, van kleine tot grote acties, zoals het aanraden van deze documentaire, tot demonstreren, helpt ons. We hebben de internationale gemeenschap heel hard nodig.’