Vluchtig minifeest in de schaduw van een pandemie
Persis Bekkering schrijft maandelijks een column over kunstwerken die haar blik op de wereld doen kantelen.
Net zoals dat mijn lichaam al bijna vergeten is hoe het voelt om tussen honderden mensen op een dansvloer te staan, was ik ook dit bijna vergeten, het kijken, de gedachten laten opkomen, betekenis geven, ik was vergeten hoe het me oplaadt, op een manier die ik nog niet helemaal in woorden kan vatten.
Ik had de werken al gezien, ik had er grondig naar gekeken in de ateliers waarin ze tot stand waren gekomen, maar nu ik ze bij elkaar zag in de tentoonstellingsruimte ontstond er toch weer nieuwe betekenis. Nu pas zag ik de beeldrijm tussen de muziekinstrumenten in de video en het buikige maar poreuze beeldhouwwerk. Het gekke is dat ik bijna was vergeten hoe betekenisvol het is om met kunstwerken in één ruimte te verblijven. Om het gewicht en textuur van objecten op me te voelen inwerken, om videobeelden vanuit een ander standpunt te zien dan van achter de computer, in dialoog met andere beelden, met mijn lichaam.
Mijn vrienden Erika Roux en Victor Santamarina hadden me gevraagd om een tekst te schrijven bij hun show ‘Puissance-de-ne-pas’ in Marwan, een door kunstenars gerunde projectruimte in het centrum van Amsterdam. Aan een van de wanden hangt een scherm met Erika’s video Difficult, waarvoor ze de repetities filmde van een punkband met dezelfde naam. De drie vrouwelijke bandleden hebben geen muzikale training gehad, ze zijn beeldend kunstenaars, maar het gaat ze niet om perfectie of professionaliteit; wat Erika intiem en betrokken in beeld brengt is een wordingsproces waarin het proces zelf de artistieke daad is. Middenin de ruimte, op een tafelblad dat door twee poten en één schraag wordt ondersteund, staat de sculptuur van Victor, een aluminium afgietsel van iets dat nog het meest op een trechter lijkt, met meerdere openingen en uitgangen. De naden en luchtbellen die bij het gieten zijn ontstaan zijn zichtbaar, ook in dit werk is het wordingsproces niet uitgepoetst voor een perfect resultaat dat autonoom zou moeten functioneren. Aan de muur hangen twee instant-foto’s die in tunnels zijn geschoten, vanuit de vrachtwagen die Victor bestuurt voor zijn baan als chauffeur. De foto’s zijn vervolgens op dikke metalen plaatjes gemonteerd, waardoor ook deze beelden materialiteit hebben gekregen, ze komen naar voren, de ruimte in.
Alleen op afspraak is de tentoonstelling te bezichtigen. De bezoekers krijgen ongeveer een half uur per twee personen, precies lang genoeg om de film te zien. Toen het mijn beurt was bleef ik een half uur vrijwel onbeweeglijk staan. Omdat het de kunstwerken van mijn vrienden waren natuurlijk, maar de rust die ik voelde om de video tot het einde toe te zien kwam ook voort uit honger, uit een gevoel van schaarste. Net zoals dat mijn lichaam al bijna vergeten is hoe het voelt om tussen honderden mensen op een dansvloer te staan, was ik ook dit bijna vergeten, het kijken, de gedachten laten opkomen, betekenis geven, ik was vergeten hoe het me oplaadt, op een manier die ik nog niet helemaal in woorden kan vatten. Het hielp ook dat ik praktisch alleen was, niemand die tussen mij en de ervaring van het kijken stond. Natuurlijk mis ik de vanzelfsprekendheid van het bezoeken van galeries en musea, maar deze nieuwe intimiteit, dit gevoel alsof er iets geheimzinnigs gebeurde, een samenzwering, wil ik straks niet meer vergeten.
Na sluitingstijd rolden we de gordijnen af en bleven we nog even hangen, zittend op de koele grond met blikjes bier en chips, met net een persoon te veel misschien, een stiekem en vluchtig minifeestje in de grillige schaduw van die trechter met al zijn krachtige materialiteit. Het viel ons op dat een ppot van de tafel een beetje naar binnen stond, vermoedelijk de schuld van de peuter die er kort daarvoor nog rondliep.
Brussel, een week later. Ik ben op een date. Er zijn nauwelijks andere mensen, we horen alleen de stemmen van de twee cipiers, die ons vrolijk en onvolmaakt in onze eigen talen aanspreken en ons afzonderlijk uitleggen wat zijn collega zojuist ook al heeft verteld. Mijn date zegt niet veel, ik raak haar al gauw kwijt in de smalle gangen die volhangen met tekeningen, boeken, krantenartikelen.
Het is onze tweede ontmoeting; na de obligate eerste wandeling hebben we in architectuurmuseum CIVA afgesproken, waar een overzichtstentoonstelling van radicaal architectencollectief Superstudio te zien is. We hebben om half vijf gereserveerd, het museum sluit om zes; anderhalf uur lijkt ons lang genoeg. In Brussel zijn de musea op afspraak te bezoeken, wat ik desondanks toch niet vaak doe als ik er ben. Als ik iets moet plannen heb ik nooit het gevoel dat er tijd is voor zoiets luxe. Ik ben eerder iemand ben die spontaan op de fiets springt tussen het ploeteren op een tekst.
Superstudio, dat in de jaren zestig in Florence werd opgericht, bouwde aan een uniek universum, een radicale utopie met ogenschijnlijk eenvoudige beelden en vormen. De kunstenaars combineerden architectuur met filosofie en design om een wereld te ontwerpen die eindeloos, kleurrijk en onaards is, en oog heeft voor fundamentele menselijke behoeften als rituelen, ceremonies en mythen. Aan de hand van de bouwtekeningen, objecten, teksten en installaties probeer ik grip te krijgen op deze cybernetische wereld, waarin de mens bevrijd is van arbeid, consumptiedrang en beslommeringen, en als het ware opgenomen wordt in een structuur van energie en informatie. Ik sla een muur om en even word ik opgenomen in de structuur, eindeloos gekopieerd in een installatie van licht, rasters, varens en spiegels, omarmd en verzwolgen door een patroon zonder grenzen.
Af en toe treffen we elkaar op dezelfde plek, het meisje en ik. Ze heeft een notitieboekje in de hand en maakt aantekeningen, met een gretigheid die me ontroert. Ze is geïnteresseerd in bouwtekeningen, zegt ze, in de manier waarop die een toekomst verbeelden op de meest essentiële manier. Ze kan erg lang naar een tekening kijken. Het ontspant me dat de tentoonstelling haar bevalt, en ik heb het idee dat ik haar beter leer kennen door te observeren bij welke werken ze blijft staan. Zonder dat we woorden hoeven uit te wisselen.
Om zes uur komen de cipiers langs met rinkelende sleutelbossen, wanneer we net naar een video kijken. Hebben jullie al boven gekeken, vragen ze, en aan de andere kant van de hal? We schudden ons hoofd, teleurgesteld dat we al weg moeten. Kom maar mee, gebaren ze. Terwijl de ene cipier de lichten begint uit te doen, neemt de ander ons mee naar wat we nog wilden zien. Als we de hal passeren, knikt de receptioniste vriendelijk naar ons, met een genereuze glimlach. Kennelijk vindt ze het niet erg dat ze langer moet blijven.
Boven buigt het meisje zich over een vitrinekast. Haar pen valt tussen de kast en de muur, met een luid gekletter dat echoot door de ruimte. Dit heb ik nou nog nooit hoeven doen, grapt de cipier terwijl hij de kast naar voren schuift en de pen bevrijdt. We lijken hem totaal niet tot last te zijn, en blijven nog een half uur voor we weer de zon in wandelen. Alsof we deel waren van een samenzweringdaarbinnen, de geheimzinnige wereld van kunstwerken. Hij opent zich alleen als je geluk hebt.
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl