Van nieuwsfoto naar tekening – afstuderen met Tika Leinenga
Wie dit jaar afstudeert heeft een turbulente afsluiting van vier jaar aan de academie. Ateliers sloten, eindexamen exposities werden uitgesteld of afgelast, en stages werden vroegtijdig gestopt. Voor veel studenten autonome kunst is het examen of de afstudeertentoonstelling uitgesteld tot na de zomer, maar de jonge kunstdocenten van de docentenopleidingen door heel Nederland studeren wel nu af. Het zijn studenten met frisse ideeën over kunstonderwijs, over hoe de overdracht van kunst eruit moet zien en over welke rol kunst kan spelen in de samenleving anno 2020. Daarom interviewt Mister Motley de komende drie weken deze studenten over hoe de afgelopen periode voor hen was, hun afstudeerproject en hun toekomst. We bellen met studenten uit Leeuwarden, Zwolle, Amsterdam, Groningen, Maastricht, Tilburg, Arnhem, Utrecht en Rotterdam. Vandaag Tika Leinenga uit Leeuwarden.
Tika is student aan de opleiding Docent Beeldende Kunst en Vormgeving aan de NHL Hogeschool in Leeuwarden en studeert dit jaar af met twee series houtskooltekeningen die ze baseert op nieuwsfotografie. De tekeningen zijn enerzijds archetypische beelden die we talloze keren hebben gezien op televisie en in de krant, maar doen anderzijds toch vervreemdend aan.
Je afstudeerwerk bestaat uit twee series van houtskooltekeningen waarin herkenbare beelden uit het nieuws op een vervreemdende manier worden afgebeeld: een vluchtelingen boot wordt naast een enorm cruiseschip gepositioneerd, en in een verwoeste, verlaten stad zien we twee politiepaarden. Hoe ben je te werk gegaan?
‘‘Mijn werk gaat eigenlijk over contrasten in de maatschappij. Ik werk altijd vanuit foto’s die ik tegenkom op online nieuwspagina’s. Wanneer ik een beeld zie dat me aanspreekt, ga ik op zoek naar andere afbeeldingen die over hetzelfde onderwerp gaan. Zo verzamel ik een soort referentiekader bij elkaar, waarna ik begin met tekenen.’’
Hoe verbind je een cruiseschip met een afbeelding van een vluchtelingen boot?
‘‘Een tijdje geleden stonden er op de nieuwswebsites veel beelden van cruiseschepen die in verband met het coronavirus niet mochten aanmeren aan land en zo weken ergens voor de kust moesten blijven. De mensen die vertelden over die ervaring gaven aan dat ze zich voelden opgesloten in een gouden kooi. Dat tegenstrijdige, de luxe van zo’n schip aan de ene kant en het gevoel van gevangen zitten aan de andere, vond ik heel interessant. Een ander beeld dat me de afgelopen jaren erg heeft aangegrepen in het nieuws zijn de boten met vluchtelingen die dagelijks de Middellandse zee oversteken. Het is haast niet eens meer nieuwswaardig als zo’n bootje zinkt of als de inzittenden ziek worden. Dat verschil in zichtbaarheid, dat contrast, probeer ik te visualiseren in een tekening. Hoewel een cruiseschip en een boot met vluchtelingen in eerste instantie weinig met elkaar te maken hebben, hoop ik dat mijn werk zo aanzet tot nadenken over een verband tussen deze evenementen.
De tweede serie van mijn afstudeerwerk gaat over politiepaarden die ik in een verwoeste, in rook gehulde stad heb geplaatst. Ik vind politiepaarden altijd een fascinerende aanblik hebben. Ze krijgen hun eigen ‘riot gear’, zoals een masker voor hun hoofd. Daarnaast is het toch best vreemd dat we deze dieren gebruiken om menselijke wetten te handhaven? Voor mij roept een paard in een menselijke situatie, zoals bijvoorbeeld een protest, vooral heel veel vragen op. Wat vinden zij over de situatie? Wat gebeurt er wanneer ze hun ruiter kwijtraken? Voor mij symboliseert het enerzijds de tegenstelling van ‘mens versus natuur’, maar anderzijds zit het contrast ook heel erg in het politiepaard zelf.
Het beeld van de politiepaarden is eigenlijk geïnspireerd op protesten in Parijs een tijd geleden die heel goed vastgelegd zijn. In het licht van de recente protesten tegen racisme en politiegeweld tegen zwarte mensen krijgt de serie weer een heel andere lading. Het is mooi dat die relevantie zo kan veranderen.’’
Verandert er voor jou iets wanneer je een nieuwsfoto vertaalt naar een tekening?
‘‘Voor mijzelf is het allereerst ook een soort verwerking: door bijvoorbeeld met de details van zo’n cruiseschip te werken ben ik ook bezig met bewustzijn over de situatie te creëren.
Door dingen aan elkaar te koppelen in mijn tekeningen probeer ik een contrast zichtbaar te maken. Ik hoop echt dat mensen, wanneer ze naar mijn werk kijken, zich bewust worden van de absurditeit die het dagelijkse nieuws met zich meebrengt. Natuurlijk zou ik daar ook een tekst over kunnen schrijven, maar een tekening laat zoveel meer ruimte over voor je eigen perspectief.’’
Je wordt opgeleid tot docent beeldende kunst en vormgeving. Moet het nieuws en maatschappelijk engagement volgens jou ook een rol spelen in het kunstonderwijs?
‘‘In zekere zin is bijna alle kunst wel geëngageerd. Volgens mij kun je kunst bijna niet bepreken zonder maatschappelijke vraagstukken erbij te halen en het is belangrijk om kunst in een context te plaatsen.
Ik heb tijdens mijn opleiding veel onderzoek gedaan naar een leermethode die VTS heet: Visual Thinking Strategies. Deze methode gaat ervan uit dat je met een groep onder leiding van een coach een kunstwerk stap voor stap kunt analyseren. De drie centrale vragen zijn: Wat zien we hier? Waaraan zie je dat? En wat zien we nog meer? Zo bespreek je een werk heel nauwkeurig en gedetailleerd maar blijft er veel ruimte over voor eigen perspectief en het perspectief van anderen.’’
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl