Tussen zijn en niet zijn – in gesprek met Emma Peters

Die werd erg getekend door de pandemie. De academie was een soort lege huls, waar slechts heel af en toe iemand langskwam. Maar die eenzame periode heeft me ook voorbereid op de tijd na de academie waarin je niet meer die aanloop van mensen, andere studenten en mentoren hebt. Nu ik afgestudeerd ben krijg ik ook alleen nog mensen op bezoek als ik ze uitnodig. Voor mij ging het ook veel meer om het creëren om een imaginaire ruimte, op het doek, binnen het verfgebruik en de techniek. Wat mij verder erg opviel is dat iedereen erg naar binnen gekeerd was en veel meer met het materiaal bezig was, dan met het afstuderen zelf.
Maar ondertussen speelt wel de vraag: hoe laat ik de navelstreng van de academie los? Natuurlijk heb je veel aan de feedback van docenten, maar de grootste ontwikkeling begint daarna, wanneer je zonder ruis je eigen werk begint te ontwikkelen en tijd hebt om te bedenken welke kant je op wilt. Maastricht is hier natuurlijk niet uniek in, maar het vinden van een goede atelierruimte was echt heel erg lastig.

Ik heb eerst Chinees gestudeerd, omdat ik veel wilde reizen en de wereld wil ontdekken en begrijpen. Maar al snel dacht ik: als ik hoe dan ook hard moet werken in het leven, dan wil ik dat het liefste doen voor iets waar ik geobsedeerd door ben, en me helemaal kan geven. Ik heb altijd geschilderd en ik wilde graag andere dingen leren en andere media ontdekken, van textiel, hout tot keramiek, en ik ging naar deze academie omdat ik niets liever wilde. Er is natuurlijk een enorme geschiedenis van schilderkunst, dat kan heel beladen voelen. Het gaat al honderden jaren om de ruimte binnen die vier lijnen, maar daarbinnen zit zoveel vrijheid. In mijn kunst kan ik me constant blijven verdiepen, in elk mogelijk perspectief. Met kleuren en zachte en harde stroken.

Die ideeën over niets komen met name uit de filosofie. Ik probeer in het leven te staan als radicale agnost, de potentie dat de dingen om ons heen bezield zijn of behuisd zijn vind ik ontzettend spannend. Mijn werk is als een soort ademhaling, in en uit. Waarin elke adem de andere weer ongedaan maakt.

Ja.

Daar heeft het voor mij helemaal niets mee te maken, niet met een bepaalde moraal, met baby’s, met salie of heksen. Ik wil mijn werk absoluut niet aan een soort divine feminien koppelen met alle clichés en nadruk op het vrouwelijke. Het is niet mannelijk of vrouwelijk, die associaties met gender en die binaire behuizing daarvan zou wat mij betreft veel breder getrokken moeten worden. Dit gaat echt puur om het bezielen van de dingen om mij heen. Ben je ’s avonds wel eens laat op een strand of in de zee geweest en dat je je een heel klein onderdeeltje voelt van alles om je heen? Dat is het voor mij. Er huist iets, er leeft iets, je bent onderdeel van iets groters. Dat wil ik ook met mijn schilderijen, het gaat om de ervaring van levende materie en imaginaire ruimtes.

Als ik schrijf dan is het heel serieus en cerebraal, terwijl als ik ga schilderen dan is het heel intuïtief en dan kijk ik om me heen en ben ik in een soort waas aan het werk. Dan kan ik me boos maken of juist verdrietig, en dan ga ik gewoon een beetje tekeer. Ik kan heel erg vastzitten in mijn hoofd en het uitleggen of opschrijven van wat ik doe. Terwijl als ik schilder is het head empty en zijn er geen beslissingen behalve ja of nee. Ik ben dan veel minder aan het cureren. Het lezen, het analytische onderzoek is daarin een belangrijke basis. Maar het rondkloten met verf is toch de grootste vorm van onderzoek voor mij.

Ja best wel, het gebeurt soms in zo’n soort waas. Alsof ik te veel koffie heb gedronken ofzo. Als ik alleen ben en dan na een paar uur kan ik er echt naar kijken en denken: what the fuck heb ik gemaakt, hoe is dit ontstaan? Alsof ik iets probeer aan te raken wat ik niet kan voelen. Bij die intuïtie komt het allemaal samen, het staat op het scherpst van de snede. Ik kan niet uitleggen waarom, maar het is de essentie van mijn werk.

Tuurlijk, die liminaliteit is enerzijds mijn hele werk. Het bevindt zich in die overgangszone, in die chaos van het zijn en het niet zijn waarin alles mogelijk is. Ik denk dat ik mezelf daar ook gewoon het meest op mijn gemak voel, of er zelfs woon.
De bezieling waar ik het eerder over had, gaat voor mij dus ook veel meer over de intergenerationele verhalen die in mijn hoofd een hele grote rol innemen. De verhalen van mijn families en de Bosnisch-Nederlandse geschiedenis van mijn omgeving bijvoorbeeld. Over dingen als de dood, over mensen om mij heen die al veel te vroeg verdwenen zijn, over oorlog en verlies. Het gaat erom dat ik hier op een plek zit waar ik nooit helemaal thuis zal zijn, en in Bosnië ben ik een toerist. Maar toch heeft die cultuur en haar verhalen mij, en mijn werk, bepaald. Zoals bijgeloof en dat de dingen niet per se zijn zoals we ze waarnemen en zien.

Hoewel het sowieso parallel loopt, is het niet zo dat mijn werk gaat over mijn achtergrond. Het zijn allemaal dingen waar ik graag over leer, ik heb mijn vingers graag in allerlei verschillende potjes en ik denk dat het mijn perspectief ook wel verbreedt. Maar het werk zelf heeft geen verhaal, en kan in de ruimte waarin ze zich bevindt en wat ze uitbeeldt ook niet die houvast hebben.

In het verleden heb ik mijn twee werelden als onverenigbaar gezien, maar dat heb ik losgelaten en ik ben het veel meer als een soort spanningsveld gaan gebruiken. Als een grote onbepaaldheid, als een vraagteken, waardoor een spanningsveld van dynamiek en potentie ontstaat.