Tino Sehgal – Art as immaterial commodity

Op het hoogtepunt –of wellicht aan het einde- van de grootste boom in de geschiedenis van de kunstmarkt, is dit boek een analyse van het werk van Tino Sehgal in relatie tot de kunstmarkt en de waarde van kunst. Kunstenaar Tino Sehgal creëert geen tastbaar werk maar performance-achtige ‘geconstrueerde situaties’, die niet gedocumenteerd of gefotografeerd mogen worden.

Tino Sehgal – Art as immaterial commodity onderzoekt wat deze situaties inhouden en hoe ze kunnen worden ontvangen. Op basis van Sehgal’s afkondiging tot het produceren van visuele kunst, in tegenstelling tot performance of theater, wordt zijn werk onderscheien van theater en performance. Zijn afkondiging van het produceren van visuele kunst lijkt voornamelijk gestoeld op de claim van de kunstenaar zelf. 

In lijn met deze vraag, onderzoekt dit boek waarom Sehgal erop staat zijn werk ten toon te stellen in het museum, in plaats van bijvoorbeeld het theater. Deze context is belangrijk, omdat ondanks de immateriële aard van zijn werken, ze verhandeld worden als ieder ander kunstwerk: zij het met contant geld, een aanwezige getuige en een handdruk. Op basis van het werk van gerespecteerde academici, onderzoekt dit boek waarom de context van het museum essentieel is voor Sehgal’s werk en het tegelijkertijd tot verhandelbaar goed maakt.

Sehgal heeft een specifieke en persoonlijke opvatting over de werking van de economie en heeft een achtergrond in economie. Zijn statements over de markt en goederen worden toegelicht, om een beter begrip van zijn werk te verkrijgen. Sehgal is niet antikapitalistisch, maar richt zijn kritiek op de transformatie van materiaal die de aarde uitput. Door een immaterieel product te produceren, bestaand uit beweging en geluid, poogt hij de economie intact te houden zonder materiaal te gebruiken.

De kunstenaar vertaalt zijn ideeën naar de vorm van zijn kunst, door documentatie en foto’s van de werken te verbieden. Dit heeft grote gevolgen voor de manier waarop zijn werk tentoongesteld en aangekocht kan worden door musea en verzamelaars, en dwingt deze partijen te breken met hun conventies. Hoe stel je een werk ten toon dat geen enkel tastbaar spoor achterlaat? Hoe kan het werk voortbestaan nadat het is verkocht of tentoongesteld? De uitdaging of zelfs provocatie die dit type kunst vormt in relatie tot de gevestigde orde in de kunstwereld, bereikte een hoogtepunt in de praktijk van vele Conceptuele kunstenaars die Sehgal voorgingen, en kunst zijn materiële gedaante ontnamen.

Van den Brand legt uit hoe Sehgal zijn werk dematerialiseert. Door immateriële kunst te maken, onderscheidt de kunstenaar zich tegelijkertijd in de markt en mysificeert hij zijn kunstenaarspraktijk en product. Door de verkoop en het voortbestaan van zijn werk slechts te laten bestaan uit sociale relaties, dus immaterieel, slaagt hij erin de ervaring van het kopen van kunst een nieuw aura te geven.

De nalatenschap van Conceptuele kunstenaars, vooral Yves Klein, wordt in detail toegelicht: op basis van ThierryDeDuve’s analyse van Klein’s werk, legt het boek uit hoe, wanneer de esthetiek en de economie in perfecte congruentie zijn, kunst de vorm aanneemt van een parodie. Sehgal’s werk verschoont vervolgens als een tautologische structuur die ons confronteert met ons eigen historische moment.

Door Sehgal’s werk terug te leiden tot dat van Yves Klein en Marcel Duchamp, wordt uitgelegd hoe hun permanente invloed op de kunstmarkt resulteerde in de huidige, waarin kunstwerken worden verkocht als een systeem van IP-rechten. Dit boek legt uit hoe deze kunstenaars erin slaagden de waarde van hun werk los te koppelen van een onderliggende logica en de prijs bepaalden. Door kwesties te onderzoeken waar geen enkele kunstvorm zich aan kan onttrekken, arriveren we op een moment in de kunstgeschiedenis waarin de waarde en de prijs van kunst lijken te zijn samengevoegd.