Racisme

Emma van Meyeren toog naar Middelburg om daar in de Vleeshal de solotentoonstelling Directions van Hannah Black te zien. Ze trof er een bonte constellatie aan: van de minimumloonregeling voor kunstenaars in de jaren 50-80 tot de bombardementen op de thuisstad van de Vleeshal aan het begin van de Tweede Wereldoorlog: ‘voelen waar destructie en constructie elkaar doorkruisen en met gevoelens van pijn en observaties over ironie blijven vragen wat nou eigenlijk de condities zijn’.

Maurits de Bruijn bezocht in het Zeeuws Museum de slavernijtentoonstelling. Hoewel de vroegmoderne Staten van Zeeland verantwoordelijk zijn voor 45 procent van de totale Nederlandse rol in de deportatie van tot slaaf gemaakten, wordt dit slavernijverleden in de provincie nog nauwelijks erkend. Blijk daarvan geven ook de racistische leuzen op het slavernijmonument Kom van Zeus Hoenderop dat maar kort in de openbare ruimte te zien was. Rekenschap afleggen over ons verleden gaat met ongemak gepaard. Dat maakt ook het werk van Buhlebezwe Siwani zichtbaar: ulwela amaza in ROZENSTRAAT toont zwarte performers die op verschillende locaties in Amsterdam en Middelburg ‘dansen’. ‘Vooral de groepschoreografieën maken indruk, ze representeren al die zwarte lichamen die door witte Nederlanders zo onmenselijk zijn behandeld, ze eisen ruimte op en daarmee erkenning.’

Pieter Paul Pothoven deed onderzoek naar RARA: de Revolutionaire Anti-Racistische Actie. Hij werkte hiervoor nauw samen met de (oud) activisten en verzamelde alle mogelijke informatie in een archief. Daarnaast maakte hij diverse werken over RARA. ‘We werkten aan de parameters van het project. De belangrijkste: RARA moet anoniem blijven. RARA blijft ra-ra. Niets mag terug te voeren zijn op personen.’

Naar aanleiding van haar solotentoonstelling Choreografie in het donker in Kunstenlab, Deventer, ging Maurits de Bruijn in gesprek met Aimée Zito Lema. Over het geheugen, intergenerationeel trauma en levensgrote negatieven.

Een gesprek met Mirjam Westen, Tina Farifteh en Maurits de Bruijn over de mogelijkheden die er momenteel liggen om als samenleving met elkaar te praten, via de beeldende kunst, over de genocide in Palestina.

Joost Jungsik Vormeer bezoekt de tentoonstelling van het werk van Freddy Dosh in het gemeentehuis van Hardenberg. De woonblokken op de schilderijen duiken ook geregeld op zijn dromen. Hebben dromen een al dan niet versleutelde betekenis of leggen mensen die er zelf in? En indien dat het geval is, vraagt Joost zich af, zou dit dan ook voor moderne kunst gelden, dat de betekenis tot stand komt door wat je erover kunt of wilt vertellen?

De Palestijns-Syrische kunstenaar S.T.A.T.E.L.E.S.S. zamelt met de verkoop van zijn portrettenserie Lost and Never Found geld in voor het Palestine Children’s Relief Fund. Maurits de Bruijn schrijft over de serie: ‘De werken lijken zoveel mensen wier identiteit is afgepakt weer een gezicht te geven. Dat komt deels door hun letterlijke fluïditeit, de waterigheid waarmee ze zijn geschilderd. Precies die techniek brengt me ook op een andere gedachte: dat deze mensen dreigen te verdwijnen, als we niet oppassen.’

Hanne Hagenaars bezoekt de installatie van Morena Bamberger in Venray en wordt omringd door maskers, wezens – een kring van voorouders, dieren, aliens, entiteiten, energieën. ‘Een droom wordt door de wetenschap opgevat als een verwerking van de dag, iets dat fysiologisch te verklaren is, maar de dromen van Morena zijn boodschappers van het hogere.’

Tom Jansen Klomp bezoekt Museum Arnhem waar de tentoonstelling Kunst in het derde rijk – verleiding en afleiding te zien is: een verzameling schilderijen en beeldhouwwerken die in de jaren 1930 en 1940 van de vorige eeuw bij de Große Deutsche Kunstaustellungen in München werden gepresenteerd als meesterwerken uit nationaalsocialistisch Duitsland. Op zaal raakt Tom in gesprek met een tweetal bezoekers over de morele dilemma’s die de werken in deze tentoonstelling oproepen. ‘Mogen we deze schilderijen mooi vinden, en kunnen we deze schilderijen zelfs mooi vinden?’

In de laatste week van december overleed de kunstenaar Pope.L. Zijn performances, waarin de kritiek op de zichtbaarheid van het zwarte lichaam in de openbare ruimte centraal staat, nemen een belangrijke plek in binnen de geschiedenis van de Afrikaans-Amerikaanse kunst en postmoderne performance. Zijn lichaam was zijn instrument, en hij was bereid het in te zetten op manieren die voor hemzelf en zijn toeschouwers ongemakkelijk, bizar, komisch en traumatisch waren. In 2019 schreef Jeanette Bisschops dit essay over zijn oeuvre.

Richtje Reinsma vatte het plan op om mensen met audio te laten wandelen door het lichaam. Het idee leidde tot een uitgebreid onderzoek, ze sprak met onder meer een psycholoog, dermatoloog, vroedman en haptonoom. Wat is het toch dat onze buitenste laag, nota bene ‘dode’ huidcellen, zo ontzettend gevoelig is? Op welke manier borgt de huid een vorm van begrenzing zonder volledig afgesloten te zijn? Welke rol speelt de huid in ons hechtingsproces? Laure van den Hout ging in gesprek met Richtje over al deze vragen die leidden tot het geluidswerk Huidwandeling.