THIS IS A TAKEOVER | 24
Wie galerie outLINE op 30 november binnenkwam zat meteen in de val. Binnen bleek een ruimtevullende, mosgroene parachute te zijn neergedaald, die half opgetakeld in de ruimte hing. Half verstrikt in de parachutekoorden stonden we in een cirkel rond het tuigje voor de vliegenier, dat het middelpunt vormde van de installatie 24 van Marieke Coppens. We waren gewaarschuwd dat we stipt om 19.24 uur aanwezig moesten zijn voor de gelijkcijferige performance.
Op de vloer lagen pokdalige rubbermatten vol schroeigaten. Aan een wand hingen krantenpagina’s bedrukt met geheimzinnige afbeeldingen in zwart-wit. Er begon een helicopter boven de galerie te cirkelen. Op de muren stond te lezen:
an army parachute was found on the pavement in front of a lawyer’s office
3 times 24 hours before
an army overall was found in a thrift store
2 times 24 hours
afterwards
a never missing parachutist was found in the fields not too far from the parachute
100 times 24 hours afterwards
24 blue triangles were found in the parachute and started the quest of being found by
24 other triangles all over the place.
Klokslag 19.24 uur kwam Marieke Coppens te voorschijn, gekleed in een stug pilotenpak. Ze nam de krantenpagina’s van de muur, deed het licht uit, trok het tuigje van de parachute aan. Met haar rug naar de deur en het merendeel van het publiek knielde ze en pakte de bovenste krantenpagina van de stapel aan haar voeten. Ze las voor: ‘Times 24 parachute’.
Een opsomming van gecodeerde tijdsaanduidingen volgde, gecombineerd met woorden en zinnen. Ging het om de ontleding van een historische gebeurtenis? Telkens kwam het getal 24 terug, en namen van lokaties: Bermuda Triangle, Martini Church, Pavement shooting club. Soms dook er een flard op met een zweem van een verhaal: ‘I thought it was the middle’; ‘Poor boy in newspaper’; ‘Grated fingertip’. Toen ze de laatste pagina had weggelegd, kwam de parachute langzaam in beweging en steeg omhoog tot de koepel van outLINE bereikt was. Toen ontkoppelde Coppens zich van de parachute en verdween.
Wat voor ceremonie hadden we bijgewoond? Wat was de betekenis van het getal 24? Waarom was Marieke Coppens verkleed als piloot? Zachtjes begonnen we onderling te murmelen. Voor wie niet terugdeinsde voor een beetje puzzelwerk viel te reconstrueren, dat de installatie en performance waren ontstaan naar aanleiding van Coppens’ vondst van een parachute – zomaar op straat. Drie dagen eerder had ze in een kringloopwinkel een parachutistenpak gekocht; twee dagen later las ze een nieuwsbericht over een verdwenen parachutist.
De een voelt bij zo’n klontering van toevalligheden de detective in zich ontwaken, de ander haalt er zijn schouders over op. Coppens deed geen van beide. Ze ondernam geen poging om haar grip op de achtergonden van de gebeurtenissen te vergroten, maar liet het toeval ook niet aan zijn lot over. In plaats daarvan systematiseerde ze het.
Coppens hanteerde de ontdekking van de parachute als een nieuw ijkpunt in de tijd, aan de hand waarvan ze een reeks vondsten indeelde die voor haar met de parachute verbonden waren. Ze had in de zoom van het valscherm een strook met 24 blauwe driehoeken gevonden. Het ingeweven patroon ontketende bij Coppens een verhoogde waakzaamheid voor driehoeken. Driehoeken op oude schetsjes van eigen makelij, driehoeken in boekillustraties, driehoeken in het plaveisel. In haar performance somde ze de tijdstippen en vindplaatsen van deze driehoeken op. Een ode aan de manie om ervaringen te situeren en te kwantificeren, zelfs als er geen ander doel dan het ordenen zelf is?
Als de betovering van de performance is weggeëbd, houdt een rusteloos gevoel me in zijn greep. De parachute, het pilotenpak, de kapotgeschoten rubbermatten (gevonden voor een schietclub, vertelt Coppens), de zelfbedachte tijdsmeting en de zoektocht naar de driehoeken vormen een vreemde combinatie. Het spel dat Coppens speelt met de aan oorlog en geweld verbonden spullen is verwarrend onsentimenteel en abstract, haast formeel. Al gauw blijkt het besmettelijk, de neiging om een onverklaarbare gebeurtenis te voorzien van referenties die het spinsel weliswaar steeds groter en suggestiever maken, maar zeker niet helderder.
Zoals Coppens het mysterie van de bijna-gelijktijdige vondsten van de parachute, het pilotenpak en het nieuwsbericht vastpinde op haar zelfgemaakte tijdlijn en het inkapselde door 24 driehoeken te verzamelen, zo begin ook ik aanvullende informatie te verzamelen om op mijn beurt de performance te bezweren. Ik begin met het nieuws over de proefvlucht met de omstreden JSF’s die Nederland uiteindelijk toch heeft aangeschaft. 360 times 24 hours after.
Ik sprokkel er een foto bij die een kennis op facebook plaatst, van een briefje dat ene ‘Stela’ op het prikbord van Albert Hein heeft opgehangen: ‘Aangeboden: pieloot’. 365 times 24 hours after. Ik voeg het feit toe dat Leonardo Da Vinci al in 1483 een ontwerp maakte voor een parachute in de vorm een piramide, oftewel een driehoekig valscherm. 193 216 times 24 hours before. Het zijn dunne lijntjes, maar ze bieden bevrediging en houvast. Elk systeem is beter dan de vrije val in het niet-weten.
Ik sluit mijn zoektocht af met een nieuw woord dat ik leer van een bevriende filosoof: steresis. 361 times 24 hours after. Een Grieks begrip voor het fenomeen dat iets juist dankzij zijn afwezigheid kan opvallen, en zodoende aanwezig is door te ontbreken, als een leegte met een specifieke vorm. Ik denk aan de leegte in het tuigje van de parachute, de leegte in het pilotenpak. Wat is er gebeurd met de verdwenen piloten die door deze uitrustingen beschermd dienden te worden? Keerden ze behouden weer van hun missie? Wat hebben ze teweeg gebracht, of nagelaten teweeg te brengen?
Coppens heeft een paar anonieme passanten van de geschiedenis voor een ogenblik door afwezigheid laten schitteren, door hun pak en parachute aan te trekken. Ze leende haar lichaam en stem aan hen uit, zonder hun verhalen te ontraadselen. Ik blijf achter met een onbestemde, duistere weemoed, denkend aan alle uitgediende voorwerpen die achterblijven na bewezen of onvervulde diensten aan onbekenden. Maar ook met de lust om driehoeken te spotten, en een nieuw ijkpunt voor toevallige systematiek.
THIS IS A TAKEOVER
23 november t/m 15 december 2013
THIS IS A TAKEOVER is een estafette van vier solotentoonstellingen met performances, lezingen en tot slot een diner. Elke tentoonstelling is een weekend lang te zien. Kunstenaars: Marije Vermeulen, Marieke Coppens, Annegret Kellner en Cindy Moorman. Zie voor het volledige programma en de openingstijden: www.thisisatakeover.com
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl