Setting the Stage: Pyongyang, North Korea

Althans, dit is wat je hoort wanneer je als toerist of journalist iemand op straat aanspreekt. Leider Kim Jong-un wordt als God aanbeden, dit wordt op de peuterschool al bij kinderen in geprogrammeerd; via dansjes en liedjes leren zij hoe belangrijk het leger en de grote leider is. Noord-Korea, een land waar al 70 jaar een politiek experiment in stand wordt gehouden. Hartmann reisde met organisatie Koryo-Tours naar de hoofdstad van Noord Korea, waar sinds 1946 niet-communistische invloeden en elke vorm van religie worden geweerd, onderdrukt en dodelijk worden afgestraft. Het mysterieuze land weet een perfect gestileerd beeld aan toeristen en journalisten te tonen, in de serie Setting the Stage: Pyongyang, NorthKorea, toont Hartmann het beeld zoals hij dit op zijn strikt georganiseerde reis op een dienblad voorgeschreven kreeg.  

Deze twee geheel bronzen beelden van de twee vorige generatie grote leiders van het land, links Kim il-sung en rechts Kim Jong-il. zijn te zien op de Mansu heuvel.Uit dankbaarheid voor de leiders worden hier felgekleurde bloemen voorgelegd: het lijken wel Hindoestaans of Boeddhistisch bloemenoffers. Voor het maken van een foto van de beelden, dien je een diepe buiging te maken. Big Brother is watching you. De beelden mogen alleen recht van voren in zijn geheel gefotografeerd worden.

Rijen vol met flatgebouwen, het ene gebouw nog fiercer dan de andere. Na de Koreaanse oorlog (1950-1953) is deze stad snel opgebouwd, destijds waren dit moderne gebouwen. In de tussentijd lijkt er echter niet veel veranderd en is modern wel het laatste waar je aan denkt bij dit aanzicht: de gebouwen vormen een grauw en deprimerend geheel. De beelden die Hartmann, onder strikt toezicht, weet vast te leggen doen denken aan een arthouse film, die je in een achteraf bioscoop in Parijs bekijkt. Een decor dat voor weinig geld op de kop is getikt, omdat het eigenlijk al veel te oud is. Een oude metro uit Duitsland, interieurs geheel van marmer in combinatie met glimmend metaal. De vergane glorie van in de toekomst, want als een sciencefiction verhaal is er het alziend oog, waardoor je continu in de gaten wordt gehouden. Dit alziende oog zit verstopt in de portretten en beelden van de grote leiders, maar ook in de blik van de politieagent en zelfs in die van de vriendelijke gids. Een staat waarin iedereen elkaar in de gaten lijkt te houden, uit angst om opgepakt te worden. Doordat de inwoners al vele generaties leven in deze socialistische staat is het voor hen haast onmogelijk om buiten de vaste kaders te denken. Om een beter beeld te krijgen van de Koreanse denkwijze lees ik op de website Ted het verhaal van een jonge vrouw die Engelse les heeft gegeven op een afgesloten school voor de elite van Noord-Korea. Wanneer zij haar leerlingen de opdracht geeft een essay te schrijven blijkt dit eigenlijk buiten de manier van denken te staan. Een essay, met je eigen ideeën, waarin je argumenten geeft en dingen tegen elkaar afweegt. De jonge Koreanen hebben dit niet geleerd, zij hebben namelijk altijd maar een waarheid voorgeschoteld gekregen. Uiteindelijk staan de essays van de leerlingen vol kritiek tegenover McDonald’s, Amerika en zelfs tegenover het feit dat de Engelse juf te weinig rijst eet. 

Noord-Korea, een land dat in zijn geheelheid lijdt aan smetvrees, de inwoners poetsen dan ook continu hun kleding, parken en gebouwen op. Het internet wordt voor de inwoners schoon gehouden van slechte kapitalistische invloeden. De grootste ellende achter deze utopische staat is echter onzichtbaar gemaakt, want dat is alles behalve rein. Een strafkamp, zo gruwelijk dat iedere vorm van verdraagzaamheid en tolerantie even netjes is weggepoetst als al het andere. Noord-Korea ontkent het bestaan van de kampen, maar satellietbeelden liegen er niet om. 

Hartmann weet met zijn gestileerde beelden vragen op te roepen. Ondanks dat hij zich netjes aan de regels heeft gehouden houdt hij met deze tentoonstelling het gesprek rondom Noord Korea actueel en in leven. De expositie Eddo Hartmann – Setting the Stage: Pyongyang, North Korea is tot 7 juni 2015 te zien bij fotomuseum Huis Marseille aan de Keizersgracht in Amsterdam.