“Schilderen is een beetje als dansen” – een interview met Leo Arnold
Leo Arnold verkiest de kwast boven ieder ander medium. Altijd. Binnen zijn tweedimensionale praktijk experimenteert Arnold erop los. Een jaar geleden presenteerde hij monochrome, karikaturale schilderijen waarin ongemakkelijke seksscènes worden verbeeld. Voor zijn aanvraag voor de Buning Brongers Prijzen stuurt hij een serie schetsmatige, pastelkleurige studies van reflecterende objecten en materialen in. ‘Ik geloof niet in één stijl, als kunstenaar wil ik altijd de vrijheid kunnen nemen om het roer volledig om te gooien.’
Je bent een beetje een mysterie voor me: je hebt geen Facebookaccount, op je Instagram staat één post en via je website is je portfolio alleen op aanvraag beschikbaar. Ben jij een ‘ouderwetse’ kunstenaar, afgezonderd in je ivoren toren?
‘Haha, dat denk ik niet. Ik vind het gewoon niet prettig om veel werk online te hebben. Ik ben jong en mijn praktijk ontwikkelt snel. Als maker ben ik de afgelopen jaren veel gegroeid en ik kan me inmiddels moeilijk identificeren met die schilder van 21 jaar oud. En ook niet onbelangrijk: door het niet allemaal op internet te gooien prikkel ik de mensen om daadwerkelijk naar mijn tentoonstelling te komen kijken. Mijn werk is veel beter wanneer je het in het echt ziet.’
Moet een jonge kunstenaar vandaag de dag zich niet juist zichtbaar en toegankelijk opstellen om succesvol te kunnen worden?
‘Kunst is voor mij een marathon, geen sprint. Het lijkt alsof jonge makers tegenwoordig te gehaast succes willen krijgen. Dat forceren is in mijn ogen een val waar ik niet in wil trappen. Door mijn werk niet overal heel erg in de kijker te spelen, hoef ik niet vast te zitten aan eenzelfde ‘truc’ en kan ik blijven experimenteren en ontwikkelen.’
De serie werken die je hebt ingezonden voor de Buning Brongers Prijzen lijken zo uit de tijd van het impressionisme te komen: schetsmatige lichtstudies van objecten uit het alledaagse leven.
‘Sommige werken zijn tegelijkertijd zelfportretten. In de weerspiegeling van de regendruppel of door het glas heen staat een figuur afgebeeld. Dat ben ik, gefragmenteerd door de breking van het materiaal, in mijn studio. De werken gaan over de fysieke, maar ook over mentale ruimte.’
Reflectie als in de weerkaatsing van licht en een moment van bezinning tegelijkertijd?
‘Precies. De reflectie in het glas geeft informatie over de ruimte waar ik me bevind. Ik zie in de weerspiegeling de muren van mijn atelier. Een schilderij van een glas ziet er compleet anders uit wanneer ik het op een andere locatie had gemaakt. Net als het werk met de auto en de regendruppels.’
Ervaar je momenten van bezinning tijdens het maakproces?
‘Als ik werk, denk ik in een andere, visuele taal. Schilderen is een beetje als dansen. Ik denk niet bewust na over stappen die ik zet, het komt als vanzelf uit mijn vingers. Het is bijna alsof ik het niet zelf doe, maar een derde hand gekregen heb die de leiding heeft over de kwast. En zo maak ik een paar verschillende werken van één onderwerp. Het komt er iedere keer net een beetje anders uit te zien. Ik ben na een werk van een glas opnieuw nieuwsgierig hoe hetzelfde glas er het doek daarna uit zal zien.’
Wanneer is een serie af?
‘Dat is moeilijk om te zeggen. Soms is het ook niet duidelijk waar een serie stopt en een andere begint. Zo zijn de glas-schilderijen eigenlijk begonnen bij een fascinatie voor een jaren 90 anti-drugs advertentie. Hierop stond een persoon afgebeeld die het slachtoffer was van groepsdruk. Ik maakte er een werk van. Uiteindelijk vond ik het geschilderde gezicht een beetje lijken alsof het was kromgetrokken door glas. Zo vloeide het door in deze serie zelfportretten. Ook al ziet het er heel anders uit.’
Ben je obsessief in je werk?
‘Ik zou wat vaker de studio uit moeten komen, ja. Naar mijn atelier gaan en schilderijen maken is soms het makkelijkst om te doen, maar dagenlang werken kan emotioneel een aanslag op me hebben.’
Waarom?
‘Ik heb dan te veel tijd om na te denken. Wanneer ik te veel tijd heb om na te denken, maak ik mijn hoofd stuk. Voor mij is het hebben van een bepaalde vrijheid onderdeel van het kunstenaarschap. De manier waarop ik werk mag ik zelf indelen, maar dat betekent ook dat ik verantwoordelijk ben voor de gezondheid van de relatie tussen mezelf en mijn praktijk. Dat moet duurzaam zijn om het vol te kunnen houden.’
Kun je het af en toe loslaten?
‘Ik ben niet extreem perfectionistisch, maar ik denk wel dat iedere kunstenaar in bepaalde mate aanleg heeft voor onzekerheid. Dat heb ik ook. Ik kan ontzettend onzeker zijn over mijn schilderijen.’
Heeft het winnen van zowel de Koninklijke Prijs voor de Schilderkunst als de Buning Brongers Prijs daar iets in veranderd?
‘Ik ben ontzettend dankbaar dat ik die prijzen heb mogen winnen. Het heeft me publiciteit gegeven en de kans om met nieuwe mensen te werken, dat is ontzettend waardevol. Maar, soms komt dan juist de onzekerheid, dan ben ik bang dat ik in die val trap.’
Dat je nu snel succesvol wordt en iedereen je snel zat is?
‘Ja.’
Ik heb eerder werk van je gezien, schilderijen die slechte seksscènes verbeelden. Waarom is het belangrijk om slechte seks te vereeuwigen?
‘“Slechte seks” is misschien niet echt de goede term voor die serie. Ik geloof namelijk niet in slechte seks. De werken gaan meer over de manier waarop mensen fysiek met elkaar in contact komen en wat daarvoor nodig is. Je bent in een ontzettend kwetsbare positie wanneer je met iemand naar bed gaat. Ik denk dat iedereen weleens een ongemakkelijke ervaring in bed heeft gehad, misschien stootte je je hoofd hard tegen dat van de ander of kreeg je je kleding niet goed uit. Dat is ook onderdeel van seks en dus onderdeel van het leven.’
Sommige werken uit die serie ogen wreed, als beschouwer voelde ik me bijna gewelddadig door ernaar te kijken. Toch lukte het je me om me aan het lachen te krijgen. Hoe doe je dat?
‘Ik denk dat die wreedheid zit in het feit dat er iets openbaar wordt gemaakt wat eigenlijk privé had moeten blijven. De geschilderde mensen zitten, als je let op het kleurgebruik, in een donkere ruimte. Ze hebben ervoor gekozen om het licht uit te doen om in afzondering intiem te kunnen zijn. Door de koplampen van een passerende auto of iets dergelijks, wordt de ruimte voor een kort moment subtiel belicht. Het is alsof dat moment wordt bevroren en de mensen al dan niet bewust zijn van het feit dat ze ineens zichtbaar zijn voor een publiek. Het humoristische komt denk ik door de manier van schilderen. Het heeft een beetje een cartooneske stijl.’
Het lijkt alsof je serie van impressionistische schilderijen met lichtreflecties door iemand anders is gemaakt dan de kunstenaar van de ongemakkelijke seks-schilderijen.
‘Dat is ook door een andere kunstenaar gemaakt. Ik ben niet meer dezelfde maker als die ik toen was. Ik groei als mens en dat betekent automatisch dat ik ook als kunstenaar verander. Zoals ik eerder zei wil ik niet in een hokje geduwd worden. “Oh, dat is die kunstenaar van de ‘slechte seks’-werken”, zeggen ze dan. Het klinkt misschien cheesy, maar als kunstenaar moet ik me vrij kunnen voelen om te kunnen maken wat ik wil. Ik wil niet keer op keer hetzelfde moeten maken omdat het ooit in de smaak is gevallen.’
Is er een volgende, compleet andere serie die je nu in gedachten hebt?
‘Ik zou je heel graag willen vertellen wat ik in mijn hoofd heb, maar dan ben ik bang dat ik het niet meer maak. Als ik het je uitleg, ben ik het idee in woorden aan het vatten, in plaats van met verf. Ik vrees dus dat ik niet in mijn kaarten kan laten kijken.’
Welk advies zou jij met andere jonge kunstenaars willen delen?
‘Stop met het proberen om interessant te zijn.’ Arnold lacht. ‘David Byrne, de zanger van Talking Heads, zegt: “Stop making sense”. Ik denk dat dat een heel goed advies is voor jonge kunstenaars. Er zit iets heel kwetsbaars in het stoppen met zinvol zijn… Bij een therapiesessie hoef je bijvoorbeeld niet grappig te zijn, of moedig of interessant. Je hoeft daar alleen maar eerlijk te zijn.’
Ben jij gestopt met zinvol zijn?
‘Soms niet. Ik ben nog aan het leren en dat zal ik altijd blijven doen. Het zal nooit makkelijk worden. Het is net als yoga. Niemand is ooit echt klaar met yoga leren, er is altijd weer opnieuw een beetje ruimte voor verbetering.’
‘Schilderen is als dansen en het leven is als yoga.’
‘O mijn god. Heb ik dat gezegd?’
Dit interview is geschreven in opdracht van de Buning Brongers Prijzen, zonder redactionele inspraak. De Buning Brongers Prijs is een tweejaarlijkse Nederlandse kunstprijs voor jonge beeldend kunstenaars. De prijzen worden uitgereikt door de Buning Brongers Stichting uit de nalatenschap van Johan Buning, zijn vrouw Titia Brongers en zijn schoonzus Jeanette Brongers. De Buning Brongers Prijs is de grootste particuliere kunstprijs van Nederland en is sinds 1966 uitgereikt aan 150 kunstenaars. De kandidaten voor de prijs worden door kunstopleidingen uit het hele land voorgedragen. Aan de prijs is een geldbedrag verbonden van € 4.500.
Voor de winnaars wordt van 2 tm 18 oktober een tentoonstelling georganiseerd in Arti et Amicitiae en een catalogus uitgegeven in samenwerking met ontwerper Sido Dekkers en Mister Motley. De prijzen worden op 2 oktober uitgereikt in Arti et Amicitiae. U bent van harte welkom! U kunt zich hier aanmelden.
De prijswinnaars van 2020 zijn Cas van Deurssen, Anders Dickson, Clémence de La Tour du Pin, Gabriele Adomaityte, Leo Arnold en Vera Gulikers. Tot de prijsuitreiking zal Mister Motley elke week een interview met een winnaar publiceren.
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl