Samira (9), Malak (9), Mouad (10) en Ordencio (10) op studiobezoek bij Natasja Kensmil

Videostill uit de documentaire die volgend jaar bij de AVROTROS wordt uitgezonden en gemaakt wordt door Lisa Boerstra en Interakt.

Malak: Hoe laat begin je met werken en hoe ziet je dag eruit?
Natasja: Om negen uur ‘s ochtends begin ik en dan werk ik meestal tot half drie omdat ik dan mijn zoontje ophaal van school. Als dat niet hoeft ga ik door tot vijf of zes uur. Ik werk soms ook in het weekend.

Samira: Hoeveel schilderijen heb je al gemaakt?
Natasja: Ik heb ze eerlijk gezegd nog niet geteld, maar ik werk hier al ongeveer twintig jaar, en ik heb in die tijd denk ik wel een stuk of veertig of vijftig schilderijen gemaakt.

Natasja: Hoeveel schilderijen heb jij al gemaakt?
Samira: Drie of vier.

Ordencio: Wat wilde je vroeger worden en wat voor studieadvies kreeg je?
Natasja: Ik heb er wel eens over nagedacht om kapster of danseres te worden. Maar ik vond vanaf mijn zesde tekenen het allerleukste om te doen. En kleien vond ik ook leuk. Toen ik ouder werd, wilde ik eigenlijk al vrij snel kunstenaar worden. Mijn vader wilde graag dat ik de HAVO zou doen, maar mijn juf gaf mij MAVO-advies. Daarna ben ik naar de kunstacademie gegaan en daar heb ik heel lang kunst gestudeerd. Inmiddels schilder ik al zo’n drieëntwintig jaar voor mijn beroep.

Samira: Waar komt je passie voor schilderen vandaan? Van je vader of je moeder?
Natasja: Mijn moeder was vroeger verpleegkundige in het ziekenhuis. Ze verzorgde oude patiënten. Mijn vader hield wel van tekenen en beeldhouwen. Misschien dat ik het wel een beetje van hem heb. Maar ik heb vroeger vooral veel getekend en geschilderd met mijn zus. Dat deden we al vanaf dat we heel klein waren. Ik denk dat we elkaar hebben gestimuleerd en dat we daarom nog steeds allebei tekenen en schilderen.

Ik kan helemaal geen bloemetjes schilderen

Ordencio: Hoe word je kunstenaar?
Natasja: Als je dingen maakt waarvan je zegt dat het kunst is, dan kan je kunstenaar zijn of worden, maar mensen moeten het daar wel mee eens zijn. Ik denk zelf dat het vooral belangrijk is dat je als kunstenaar werk maakt waardoor mensen anders naar de wereld om hen heen gaan kijken.
Natasja: Zou jij kunstenaar willen worden?
Ordencio: Nou, nee. Ik kan niet tekenen, laat staan schilderen. Laatst moesten we ook schilderen maar dat ging helemaal verkeerd. Ik kan helemaal geen bloemetjes schilderen.

Malak: Waarom schilder je alleen in zwart-wit?
Natasja: Eigenlijk gebruik ik helemaal geen zwart. Het is donkergrijs. Dat lijkt wel heel erg veel op zwart. Ik gebruik wel wit, maar dat meng ik met veel kleuren. En zwart krijg ik door heel veel andere kleuren met elkaar te mengen. Daardoor ontstaat er een hele dikke donkerbruine drab. En dat meng ik weer met andere kleuren zoals rood, groen en blauw. Dan krijg je uiteindelijk een ander soort zwart. De kleuren zitten vaak verborgen, maar als je goed kijk naar mijn schilderijen dan komen ze langzaam tevoorschijn.

Mouad: Wie is je favoriete schilder en waarom?
Natasja: Mijn favoriete schilder is Edvard Munch. Dat is een Scandinavische schilder die met heel veel kleur schilderde en heel expressief. Hij heeft een heel bekend schilderij gemaakt: De Schreeuw. Maar eigenlijk vind ik dat zijn lelijkste schilderij. Omdat ik de andere schilderijen veel interessanter vind. Die gaan over de dood, jaloezie en de liefde. En in de schreeuw zie je een mannetje op een brug, hij heeft een doodshoofd en de lucht is feloranje. Eigenlijk is het een heel simpel schilderij en daar houd ik niet zo van.

Ordencio: Waarom gaan je schilderijen zo vaak over geschiedenis?
Natasja: Ik vind geschiedenis interessant omdat er allemaal verschillende verhalen worden verteld. En als ik die verhalen zie of lees dan lijkt het net alsof het allemaal echt gebeurd is. Dat is natuurlijk ook grotendeels zo. Maar er zijn ook andere manieren om verhalen te vertellen. Volgens mij zijn er wel duizend manieren om een verhaal te vertellen. Dat vind ik fascinerend aan geschiedenis: dat het een gebeurtenis is van vroeger en dat je daar vandaag weer iets anders over kunt vertellen.

Als ik buiten ben en om me heen kijk dan vind ik de wereld eigenlijk een beetje eng

Malak: Waarom zijn je schilderijen vaak zo eng?
Natasja: Als ik buiten ben en om me heen kijk dan vind ik de wereld eigenlijk een beetje eng. En als ik dan in mijn atelier ben kan ik heel rustig nadenken over waarom ik het eng vind. Ik denk dan bijvoorbeeld na over de vraag of een mens slecht kan zijn, of waar de begrippen goed en kwaad vandaan komen. Over dat soort dingen ga ik dan nadenken. En dat verwerk ik dan allemaal in mijn schilderijen.

Mouad: Schilder je ook wel eens positieve dingen?
Natasja: Ik vind van wel. Dit schilderij wat hier hangt heb ik bijvoorbeeld gemaakt omdat het best wel een wreed verhaal is. Het gaat over Agatha van Sicilië, een heilige mevrouw. Zij was heel mooi en de landvoogd was verliefd op haar, maar daar wilde zij niets van weten. Hij werd daar zó boos over dat hij haar borsten er heeft laten afsnijden. Ik vertel het verhaal anders. Ik heb haar hoofd er laten afhakken en uit haar lijf komt geen bloed maar lava. Ik wilde namelijk dat haar lichaam er uit zag als een vulkaan die lava spuwt. Er staan ook Latijnse woorden in het schilderij. Het gaat misschien wel over enge dingen, maar als ik zo’n schilderij aan het maken ben dan heb ik er veel lol in om het te maken. Dat is het positieve eraan: dat ik van het enge ook iets moois kan maken.

v.l.n.r. Ordencio, Mouad,Malak en Samira interviewen Natasja Kensmil.

Samira: Hoe lang doe je over één schilderij?
Natasja: Ik doe meestal twee of drie maanden over een schilderij. Vind je dat lang?
Samira: Ja, ik doe misschien maar vijf minuutjes over een tekening.
Natasja: Dat is best snel zeg. Mijn schilderijen zijn groot, en dat kost veel tijd. Ik vind het ook heel fijn dat als ik een schilderij maak, dat ik de deur van mijn atelier aan het eind van de dag dicht kan trekken en dat ik er dan de volgende dag weer aan verder kan werken. Zo bouw ik het schilderij steeds verder op. Net zo lang tot het een heel zwaar en intens schilderij wordt. Als ik schilder dan blijf ik eigenlijk door schilderen tot het goed is. Dat vind ik vaak heel moeilijk, om het moment te bepalen wanneer dat is.

Natasja: Hoe beslissen jullie of een tekening goed is?
Mouad: Als het gewoon mooi is en netjes binnen de lijntjes is gemaakt. Als het gewoon niet zo lelijk is en veel kleur heeft. Dat het niet gekrast is.

Ordencio: Ga je eigenlijk kijken naar je eigen schilderijen als ze in een museum hangen?
Natasja: Ja, ik kijk of het goed en recht hangt en of er een goede spot op zit. En als er meer schilderijen hangen ga ik kijken of ze samen een goed verhaal vertellen. Maar als mijn werk eenmaal in het museum hangt ga ik nooit lang bij mijn eigen werk staan. Dan voel ik me een beetje ongemakkelijk. Dat voelt dan net alsof ik naar mezelf kijk in de spiegel. En dat lukt mij ook niet, om lang naar mezelf te kijken in de spiegel.

Malak: Vind je het ook leuk om naar werk van andere kunstenaars te kijken?
Natasja: Dat vind ik heel erg leuk. Daarom zie je hier ook zo veel afbeeldingen liggen en aan de muur hangen. Daar zitten ook schilderijen van anderen tussen, bijvoorbeeld van Frans Hals, Egon Schiele en Philip Guston.

Mouad: Wat is het laatste museum waar je bent geweest?
Natasja: Ik ga heel vaak naar het museum. Toevallig was ik laatst hier in Amsterdam bij het Van Gogh Museum geweest. Daar hangen natuurlijk vooral schilderijen van Van Gogh, maar er hangen nu ook schilderijen van David Hockney. Ik vind het wel mooi om te zien hoe ze allebei de natuur schilderen op een hele andere manier. Bij van Gogh was het veel zwaarder en grauwer, terwijl hij ook hele felle kleuren gebruikt. Bij David Hockney is dat weer heel anders.

Mouad: Wat is je lievelingskleur?
Natasja: Ik denk dat jullie het wel kunnen raden: zwart. Alleen zeggen sommige mensen dat het geen kleur is, maar ik vind het wel een kleur. En je hebt ook heel veel verschillende kleuren zwart.

Waarom is het eigenlijk zo slordig in je atelier?

Samira: Wat voor muziek luister je het liefst?
Natasja: Ik vind punkmuziek het allerleukst. Met harde gitaren en vaak is het schreeuwerig.
Wat ik leuk vind aan Punkmuziek is dat het vaak heel rauw kan zijn en dat het tegen de gevestigde orde aan schopt. Ik luister graag naar Dead Kennedys, Bad Brains of System of a Down, maar nooit in mijn atelier. In mijn atelier is het altijd stil.

Samira: Waarom is het eigenlijk zo slordig in je atelier?
Natasja: Dat vind ik wel een goede vraag. De laatste keer dat ik hier heb opgeruimd is denk ik tien jaar geleden. En het begon natuurlijk met maar één plaatje aan de muur. En dat werden er toen twee, en drie en toen steeds meer. Al die plaatjes die verzamel ik graag, net als boeken en ansichtkaarten. Daar kan ik dan goed naar kijken en over nadenken. Ik laat echt mijn gedachten erover vloeien. En over de wereld en wat ik daarvan vind. Het weerspiegelt mijn thema’s en ik doe daar onderzoek naar. Ondertussen denk ik er ook over na wat ik van mijzelf vind. Die plaatjes helpen daarbij. Ik zit hier ook de hele dag in mijn eentje. Dat vind ik soms wel moeilijk. Op die plaatjes zijn allemaal mensen, dus dan ben ik op een bepaalde manier ook niet zo alleen.

v.l.n.r. Natasja, Ordencio, Malak en Samira in het atelier van Natasja Kensmil.

Dus mensen leren je een beetje meer kennen, maar dan door je schilderijen

Ordencio: Dat alleen zijn lijkt me niet zo fijn. Wat is er zo leuk aan je beroep?
Natasja: Wat een leuke vraag. Dat ik kan zeggen wat ik wil met verf en tekenmateriaal. Dat vind ik het allerleukste. Ik mag alles in deze ruimte zelf bepalen en mijn mening geven over wat ik zie en wat ik hoor.
Malak: Dus eigenlijk mag je hier jezelf zijn.
Natasja: Ja, dat is een hele goede. Ik kan hier heel erg mezelf zijn. Buiten kan dat ook hoor, maar dan durf ik het wat minder. En als ik het in een schilderij toon.
Malak: Dan kijken mensen niet naar u, maar een soort van naar het schilderij.
Natasja: Ja, heel goed. En mensen kunnen daardoor een beetje mijn gedachten lezen. En ik kan ze daar in sturen.

Malak: Dus ze leren je een beetje meer kennen, maar dan door je schilderijen.
Natasja: Ja precies, en daar word ik heel gelukkig van. Maar ik word ook heel gelukkig van het maakproces. Ik vind schilderen gewoon het allerleukste wat er is.

Met grote dank aan Natasja Kensmil en Samira (9), Malak (9), Mouad (10) en Ordencio (10) van Noordjes Schrijflab in Amsterdam.

Videostill uit de documentaire die volgend jaar bij de AVROTROS wordt uitgezonden en gemaakt wordt door Lisa Boerstra en Interakt – Malak en Samira.