Put the Mom in Moma
‘’ Vrouwelijke kunstenaars vinden hun werk meestal net zo belangrijk als het gezin; zij kennen er in elk geval niet zo’n absoluut belang aan toe als mannelijke kunstenaars.’’
Stagiaire Cora Hollema besluit voor haar eindscriptie in 1978 bij Stichting Vrouwen in de Beeldende kunst een enquête te houden onder 800 vrouwelijke Nederlandse kunstenaars. Deze enquête bevraagt de positie van deze groep vrouwen. 39 jaar later vind ik het onderzoek met zijn geel geworden bladzijden op de planken van een kringloopwinkel. Bovenstaande quote die te lezen is in de inleiding van de scriptie blijkt representatief te zijn voor veel antwoorden die de vrouwen later in het onderzoek geven. Er wordt gesproken over kinderen, gezinnen en zwangerschappen.
‘’Na mijn 40e toen mijn huismoederrol voltooid was ben ik kunstenaar geworden.’’
‘’Ik vind het speciaal moeilijk om weer opnieuw te beginnen na zeven jaar. Door gezinsomstandigheden heb ik mijn vak niet meer uitgeoefend. Ik mis het zelfvertrouwen, het kontakt met kollega’s is verloren, veel vakkennis vergeten, veel tijd wordt door het gezin opgeëist.‘’
‘’Een vrouw kan vaak minder tijd aan haar beeldende kunst besteden in verband met het huishouden en kinderen.”
Tijdens het lezen van dit onderzoek voelen deze antwoorden geheel logisch aan. 1978 heb ik niet meegemaakt, maar iedereen weet dat over het algemeen de rol die de vrouw 39 jaar geleden bekleedde veelal bestond uit het zijn van huismoeder. Ook al kwamen de anarchistische 80ger jaren eraan, het was vooral nog de man die de werkvloer domineerde. Naast dat deze antwoorden logisch lijken voor de tijdsgeest waarin ze zijn gegeven, zet het ook onze huidige tijd in perspectief. Wat is er toch veel veranderd de afgelopen 39 jaar. Dat het vanzelfsprekend was dat vrouwen hun carrière jaren opzij schoven zodra ze moeder werden, dat is tegenwoordig toch nauwelijks meer de gang van zaken?
Als ik in mijn hoofd een lijst maak van Nederlandse vrouwelijke kunstenaars die op dit moment een succesvolle carrière hebben valt het direct op dat bijna niemand kinderen heeft. Met de scriptie van Cora Hollema in het achterhoofd als representatie van een tijd die niet meer de onze is, komen de vragen vanzelf. Is het wel echt zo dat het moederschap tegenwoordig nog maar weinig invloed heeft op de carrière van vrouwelijke kunstenaars? Of staat het moederschap veel meer een succesvolle loopbaan als kunstenaar in de weg dan wij tegenwoordig denken?
In een interview van Conflict of interest met de Deense kunstenaar Lise Haller Baggesen is te lezen dat de galerie van deze kunstenaar niet meer met haar wil werken op het moment dat ze zeven maanden zwanger is van haar tweede kind. Het was haar persoonlijke keus om moeder te worden, daar moest ze de gevolgen dan ook maar van inzien. Ook merkt de kunstenaar dat er vaak wordt gedacht dat zodra een baby je leven intrekt, je talent op hetzelfde moment vertrekt. Dus er zijn niet alleen praktische redenen waardoor er negatieve verwachtingen zijn over moeders in de kunst, maar er wordt ook gedacht dat zodra je een kind hebt als kunstenaar, je werk sentimenteel en slap wordt. Volgens Baggesen werkt het gegeven van moeder zijn heel vaak tegen je als kunstenaar in onze huidige kunstwereld, maar dit wordt nauwelijks besproken. Ze merkt dit al tijdens haar studie op de kunstacademie in Chicago. Op haar opleiding zitten veel vrije geesten en de gesprekken die ze voeren zijn dan ook altijd kritisch, utopisch en open. De Deense kunstenaar heeft feministische opvattingen waar ze graag met de anderen over discussieert, maar wanneer ze vraagstukken opwerpt rondom haar moederschap met de opmerking erbij dat dit veel invloed heeft op haar kunst en op haar positie in de kunstwereld, stopt het gesprek snel. Baggesen denkt zelf dat het moederschap voor veel kunstenaars en studenten dreigend is. Wanneer mensen voor de kunstacademie kiezen, willen ze juist weg van het ‘burgerlijke’ dagelijkse leven. Ook past het niet goed in één hokje, zowel feministisch als moeder zijn. Het komt dan namelijk altijd uit op de discussie tussen lot en keus en wanneer je een echte feminist bent, kies je ervoor geen kinderen te nemen: een opvatting die Baggesen vaak te horen krijgt.
Omdat het gesprek blijkbaar niet gevoerd kan worden besluit ze in haar thesis het onderwerp aan te kaarten. Een publicatie met de titel Mothernisme en een expositie, die sinds 2013 rondtrekt om het moedervormige gat dat heerst in het hedendaagse kunst discours iets meer te helen, is het gevolg.
Baggesen exposeert over de hele wereld met een installatie die bestaat uit een tent, kleden en spandoeken. De tent is lilakleurig en het model is terug te zien op iedere doorsnee camping. In het hoogste punt van de binnentent siert een discobal. Een referentie naar de discomuziek waar al onze moeders van houden. In en rondom de tenten hangen spandoeken met leuzen die zowel humoristisch als treffend zijn. ‘’Put the mom in moma’’, “What happens to the avant-garde when the mother laughs?” In de tent kunnen bezoekers zitten, luisteren naar haar thesis, boeken lezen uit haar bieb en het gesprek met elkaar aan gaan over het moederschap.
Volgens Amber Berson en Juliana Driever, de curatoren van de expositie ‘’The let down reflex’’ die in het voorjaar van 2016 in EFA Project Space te New York te bezoeken was, heeft niet alleen het moederschap, maar het ouderschap in het algemeen geen plek in de hedendaagse kunstwereld. Het zijn van een professionele kunstenaar vergt continue participatie en bij geen ander beroep geeft eerder gemaakt succes zo weinig garantie voor een lange bloeiende carrière. Als kunstenaar ben je enerzijds bezig met werk maken, maar een groot deel van je tijd gaat zitten in reizen, het bezoeken van galeries, het regelen van eigen exposities en financiële werkzaamheden. Deze tijd verdwijnt bij menig kunstenaar met kind en het continue participeren wordt moeilijker. Een oplossing om het ouderschap een plek te geven in de hedendaagse kunstwereld is er nog niet. Maar de expositie The let down reflex waarbij de performancekunstenaars Dillon en Peregin de Give in de expositieruimte hun huis hebben gesimuleerd en daar gedurende de expositie wonen met hun kinderen om te laten zien hoe dit hun leven als kunstenaar beïnvloedt, is een prachtig begin.
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl