Pornofilms in Nigeria
Frederique Scholtes is student aan de hogeschool voor de Kunsten Utrecht. Ze onderzoekt seksualiteit en hoe de omgang ermee te plaatsen is in de realiteit versus hyperrealiteit. Pornografie helpt haar daar nog meer bij dan grote denkers als Spinoza. Het leert Scholtes veel over hoe mensen zich tot elkaars lichaam verhouden, en hoe de kijker zich verhoudt tot de (en daarmee zijn eigen) eigenlijke smakeloosheid: het aanstoot geven, en de soms dunne scheidingslijn tussen afkeer en verlangen.
Ik besloot aan de hand van pornofilms mijn wereldbeeld te verbreden en een inzicht te krijgen in de cultuur van verschillende landen. De ervaring leert dat pornofilms nogal eens nieuwe inzichten kunnen geven in de (soms erg interessante) manieren waarop landen met seks, man/vrouw, man/man of vrouw/vrouw-relaties omgaan. Daarom recenseer ik vier pornofilms uit Nigeria, een land waarin het maken van pornografie nog steeds illegaal is en in 2015 door de federale overheid verwoede pogingen werden gedaan om pornosites op nationale schaal te blokkeren. Vol goede moed stortte ik me in de Nollywoodscene en probeerde ik de cinematografie in de seks van Nigeria te doorgronden.
ESEWUANI (1h17m)
De eerste film heeft de enerverende titel Esewuani: Adventures Of Waipipi Jay. Qua creativiteit overtreft de op dit gebied eigenlijk niet bestaande verwachtingen: het is een interessanter pseudoniem dan Dirk Digger of Erik Everhard. (De letterlijke vertaling van ‘Waipipi Jay’ is overigens ‘urinebuisvreugde’). Het eerste vreemde is dat er in de credits staat dat de film is opgenomen in New York, al is het eigenlijk gelijk al overduidelijk dat dat niet zo is. Na wat googelen blijkt dit een (eigenlijk nogal voor de hand liggende) truc van pornofilmmakers in landen waar het maken van porno illegaal is om de film legaal te doen lijken. De film begint met een orgie waarbij je door de hoeveelheid vlees en lichamen niet goed in kan schatten of er 3 of 4 deelnemers zijn, maar, zo blijkt, deze korte intro is slechts een reclame voor de sequel Esewuani ll. De industrie van Nigeriaanse pornofilms blijkt dus een stuk florerender dan ik aanvankelijk had gedacht: ook Esewuani lll is downloadbaar.
Hierna begint de film echt en volgt Wapipi Jay die vrouwen probeert over te halen met hem naar bed te gaan terwijl hij ze filmt in een hotelkamer. Deze missie gaat aanvankelijk telkens niet echt denderend succesvol. Ook is het niet altijd even goed te volgen: Wapipi spreekt half Engels, half Nigeriaans en lijkt niet goed door te hebben welke taal de meeste indruk maakt of wanneer hij een move kan maken.
Na tien minuten aan ongemakkelijk dialoog op bed begint pas de eerste echte seksscene en het is meteen duidelijk waar Waipipi’ s talenten wel liggen. Hij verspilt nu geen tijd aan moeizaam voorspel, vist een condoom uit zijn petje en ramt zichzelf direct een weg naar binnen. Wat het meest opvalt en eigenlijk nogal storend afleidt van de seks (die ‘wel prima’ is), is de vrolijke, bijna epische muziek die aangaat zodra er peniscontact is. Aanvankelijk lijkt het bijna een grapje, maar bij vrouw twee en drie (helaas werden er voor de actrices geen creatieve namen verzonnen) gaat het door: zodra door Waipipi het verleidingsproces in gang wordt gezet doet een achtergrondbandje gezellig mee. Vrouw twee en drie worden op eenzelfde manier afgewerkt als de eerste: met condoom, moeilijk te volgen dialogen, soms met niet goed te identificeren speeltjes in de vorm van glazen of rubberen handen en eindigend met Waipipi’s bezwete lichaam dat langzaam stotend, van dichtbij gefilmd bulderend en in de maat van de muziek klaarkomt. Wat wel opvalt is dat iedere keer juist de vrouw aanvankelijk de overhand lijkt te hebben en dat Waipipi, zeker voor een porno-acteur, een beetje ongemakkelijk en timide overkomt. De film besluit met een orgie tussen de drie vrouwen die Waipipi heeft bemind. Niet geheel verrassend na de teaser aan het begin, maar geen onbevredigende afsluiter. Je zou verwachten dat de drie er na 40 minuten, tegen het uiteinde van de ellenlange benen bereden te zijn, er wel genoeg van zouden hebben, maar op het eerste gezicht lijkt onverzadigbaarheid zowel bij de man als vrouw een terugkerend thema.
SEX CITY, A NIGERIAN MOVIE (40m)
Sex City is conceptueel de abstractste en kunstzinnigste film die ik tot nu toe heb aangezet. De intro, begeleid door een refrein waarin door een zwoele vrouwenstem ‘going to ride dicks like bicycles’ wordt gezongen, begint al veelbelovend. In tegenstelling tot Esewuani word je in deze film niet geïntroduceerd met een hoofdpersoon, maar staat de voltallige cast tegen elkaar aan te schuren in een nachtclub. Je wordt meegesleurd in een grote schare aan scenario’s tussen de verschillende acteurs, telkens in paren. Aan het eind van iedere scene wordt er weer geswitcht naar de nachtclub uit de intro, waar, mooier wordt het niet, iedereen gemaskerd tegen iedereen aanrijdt. De club is een interessant over-en-weer polygamisch spel zonder tekst, waarin er heel erg geprobeerd wordt om duidelijk te maken wie het met wie doet en wie dat niet zou moeten doen. Al komt het nooit tot echte intriges, de problemen in Sex City lossen zich vanzelf op door het simpelweg negeren ervan door de mannelijke personages.
De interessantste niet-echt-confrontatie die plaatsvindt is die tussen hoofdrolspeler en zijn minnares, die een wit masker draagt. Na de seks verwijt ze hem dat hij zeker liever een ‘Oyibo’ (Kaukasische vrouw) wil, en dat hij maar een blanke moet gaan zoeken. De eerste interessante mogelijkheid voor de regisseur om een statement te maken, maar de hoofdpersoon heeft geen zin in gedoe en loopt weg, de actrice (nog steeds gemaskerd) achterlatend. Later dansen ze weer samen in de nachtclub alsof er niets gebeurd is.
De seks zelf valt dan weer een beetje tegen: klunzig en nogal soft, maar ook weer (!) veilig. Het niet overdragen van Soa’s lijkt een terugkerend thema, tot nu. Het gaat zelfs zo ver dat er in de laatste scene glimlachend een gevuld condoom achter het bed vandaan wordt gevist, die met dezelfde zelfgenoegzame glimlach wordt dichtgeknoopt. De seks lijkt in deze film meer gericht aan het ondersteunen van de verwarrende verhaallijnen dan de seks zelf, waarbij de verhaallijnen an sich dus bij vlagen de moeite waard zijn om te volgen. Weer een boeiende overkoepelende feministische sidenote is dat in 9 van de 12 seksscenes buiten de nachtclub de man de vrouw verleidt, maar de man uiteindelijk degene is die door de vrouw bereden wordt. Het prettige aan deze film is dat hij meerde situaties laat zien met meerdere koppels, waardoor er een breder beeld geschept wordt: het plaatsen van de vrouw boven de man gaat zo steeds minder op toeval berusten.
SACRED SEX (20m)
Na een korte pauze begin ik aan de film Sacred Sex. Het blijkt de meest artistiek ambitieuze van de vier, een verwarrende pornofilm die uiteindelijk niet echt een pornofilm bleek te zijn, maar die ik toch de moeite waard vind te bespreken. In totaal kijk je achttien minuten lang mee met de hoofdpersoon, Nol, en zijn meerdere hoogoplopende dialogen tussen hem, zijn vriendin, zijn 2 vrienden in de sloppenwijk, en weer zijn vriendin. Aanvankelijk is niet geheel duidelijk wat er aan de hand is en wordt erover en weer vooral moeilijk gekeken, maar uiteindelijk komt het eruit: Nol wil zijn vriendin ontmaagden op het bosfeest, maar zij is gelovig en wil zich nog niet aan hem geven. Het lijkt een soort middelbare school-porno in Afrikaanse stijl met als troefkaart, om het spannend te houden: ‘geloof’. Zijn vrienden vinden haar allebei een trut die hij moet dumpen, zijn vriendinnetje vindt dat hij meer rekening moet houden met haar gevoelens en de overtuiging van haar ouders. Uiteindelijk haalt hij haar toch over met zwoele oogopslagen, een stevige knuffel en een wilde draai met zijn heupen op het bosfeest. Maar waar ik mij na driekwart film aan matig plot ging voorbereiden op het hoogtepunt was de echte porno erg snel voorbij: nog geen 10 seconden (die meer voorbijgaan aan het omdoen van een condoom dan daadwerkelijke seks) nadat ze begonnen, worden ze betrapt door een soort bosheks, die een hand op Nol’ s schouder legt en ze gedrieën laat verdwijnen in een rookwolk. De film besluit met Nol’ s vrienden en zijn moeder die ongemakkelijk rondkijken op het bosfeest.
LBO African Angels 03 (31m)
Inmiddels zit ik op bijna 7 uur aan Afrikaans porno-materiaal. Om ook voor de kortere concentratiebogen een volledig beeld te geven sluit ik af met een minder lange film.
Ik bleek een niet voor de hand liggende lesbische pornofilm te hebben aangeklikt. De voordeur wordt opengedaan door een man die je niet ziet, maar aan wiens stem je hoort dat hij ontzettend blank is en iedere avond gemberthee drinkt. Hij is de eerste blanke hoofdrolspeler die ik tot nu toe tegenkom in mijn stapel aan Nigeriaans beeldmateriaal. Beide zogenoemde Angels lijken er mateloos veel zin in te hebben. Angel 1 blijkt de huisarts van Angel 2 en komt op huisbezoek om de brace van Angel 2 te controleren. Het uittrekken daarvan is natuurlijk een bovengemiddeld geile bezigheid (begeerte blijft de drijfveer van de mens) en binnen no-time wordt er naakt gemasseerd en begint Angel 1 te beffen.
Er wordt al snel overgegaan op spannende glazen speeltjes: een transparante dildo en een nephand. Na een lange ‘voorbinddildosessie’ komt de inderdaad blanke vriend van Angel 2 voor het eerst in beeld en besluit een helpende hand te bieden. Hij heet Rodney en is niet echt een denderende toevoeging: hij ziet eruit als iemand die je tegen zou kunnen komen op het Allerhande Kerstfestival en neukt ook zo. Het meest schrijnende is dat dit de eerste film is die ik zie waarbij er geen condooms worden gebruikt, en het een blanke hoofdacteur betreft.
Rodney wordt flink heen en weer gehosseld door de twee Angels, likt wat in het rond, verkiest de huisarts boven zijn eigen vriendin, maar uiteindelijk nemen de vrouwen toch weer de overhand. Rodney komt een beetje ongemakkelijk klaar over het gezicht van zijn vriendin terwijl hij eigenlijk al buitenspel was gezet. Hij druipt pijnlijk af naar een hoekje terwijl Angel 2 een met sperma gevulde gezichtsmassage krijgt van haar huisarts.
Inherent lijken Nigeriaanse pornofilms niet veel te verschillen van de westerse. Misschien niet verbazingwekkend, het pik-in-kutprincipe is natuurlijk redelijk universeel, maar het zijn de details die Nigeriaanse porno tot een heel ander kaliber filmgenre maken. Het is een stuk liever dan ik, bevooroordeeld als ik ben, verwacht had: veel minder gericht op efficiëntie en mannelijkheid, maar veel meer op de opbouw met betrekking tot de sekspartner. Ook ligt de nadruk veel significanter op de vrouw dan ik in gangbare porno gewend ben: niet op een objectieve manier, maar in vrijwel iedere film moest de vrouw eerst verleid worden, wat in de meest extreme gevallen dus driekwart van de film kan duren. Het doen ontstaan van een relatie tussen porno-acteur en porno-actrice en de echtheid garanderen lijkt belangrijker te zijn dan de seks zelf. De mannen komen ook een stuk rustiger en minder melodramatisch klaar dan in westerse pornografie: er wordt een stuk minder sperma geproduceerd bij de ejaculatie (misschien door het kleinere budget voor nepsperma, misschien omdat ze het gewoon niet zo belangrijk vinden.) Daarbij helpt de meeslepende muziek weer mee: wat er zou kunnen missen aan effect bij het hoogtepunt van de man, wordt goedgemaakt door de bijstand van een poppy, uptempo muziekje. Pornografie als kunstvorm heeft als kerngedachte natuurlijk niet veel meer dan een simulatie van liefde en de opwekking van lust. Daarom ook viel me het meest op in deze films dat het veilig doen zo gestimuleerd wordt. Op fetisjistenpornografie na wordt het omdoen of er afschuiven van een condoom meestal gezien als een van de minst geile momenten van de film. In de Nigeriaanse versies wordt het moment uitgebuit en ermee rondgezwaaid als het equivalent van een trofee. Een scherpe insteek waar we in onze pornografie misschien nog wat van kunnen leren.