Papier in beweging
Bij de deuren naar de zaal ontvangt elke toeschouwer een klein boekje. In het begin was er niks. Woorden in zwarte inkt vullen de zwartmatte voorpagina van het kleine boekje. De woordenreeks start met niks, helemaal niks, de kleur blauw wordt als het eerste ‘iets’ genoemd. Het proces wat daarop volgt probeert de woordenstroom in losse woorden te beschrijven, wat eigenlijk niet te beschrijven valt: het ontstaan van de wereld. In de dansvoorstelling 3: The Garden van Nicole Beutler wordt de woordenstroom uit het boekje uitgesproken door een Belgische performer. Motley bespreekt de dans in boekvorm.
Choreograaf Nicole Beutler verzamelt beeld, geluid, tekst uit reeds bekende kunstuitingen voor haar voorstellingen. Malevich, Goethe, Charlin Chaplin, Hieronymous Bosch, Space Odyssee zijn voorbeelden uit haar vergaarbak, waaruit dansvoorstellingen zijn ontstaan. De toeschouwers van de dansvoorstelling neemt Beutler mee in dit proces door de zogeheten contextboekjes uit te delen. De boekjes zijn niet zo zeer de schetsboeken van Beutler, dan was de diversiteit en de veelheid aan teksten, tekeningen, kunstwerken groter geweest. Na het zien van de voorstelling zie ik directe overeenkomsten tussen het papier en de voorstelling. De contextboekjes zijn als een gids voor het publiek. Moet het publiek dan aan de hand meegenomen worden door de voorstelling? Nee, maar er zijn wel meer lagen te ontdekken in de voorstelling met het boekje in je achterhoofd.
3: The Garden
De botsing tussen natuur en cultuur is een leidraad voor de dansvoorstelling 3: The Garden. Een start met een oerknal, gevolgd door het oerbeeld van Adam en Eva in de Tuin van Eden. Tot hier lijkt de voorstelling ordelijk te verlopen, maar al snel volgt er chaos. Twee begrippen: orde en chaos, die we zowel aan de natuur als de cultuur kunnen toekennen, worden tijdens de voorstelling flink door elkaar heen geschud. Die strijd tussen natuur en cultuur vond Beutler ook in Monte Verità, de Zwitserse kunstenaarsgroep uit het begin van de vorige eeuw. De groep zocht gezamenlijk hun weg terug naar de natuur in de tijd van urbane en industriële ontwikkelingen. In het boekje vind je foto’s van het vrije naakte lichaam. Op het podium dansen de performers hand in hand in een cirkel dansen, net als de Zwitserse tegenbeweging.
De symmetrie in de bewegingsreeksen is kenmerkend voor de dansvoorstelling 3: The Garden. Een veelheid aan benen en armen strekken zich uit tot lenige vormen, welk been tot welk lichaam behoort is al snel onduidelijk. Een zestal mannen en vrouwen bewegen hun ledematen in een groep als een Rorschach tekening op het podium. De Rorschach tekening komt niet voor in het boekje, maar Beutler vond de symmetrie in de foto’s van plantenfotograaf Karl Blossfeldt, in een tekst van astrofysicus Jean-Pierre Luminet en in het ontwerp voor de tuin van Versailles.
Dans op papier
De contextboekjes zijn veelal klein van formaat. Elk boekje met zijn eigen papier, vormgeving en lettertypes. De papieren worden eenvoudig bij elkaar gehouden met twee nietjes, een enkeling is gebonden of is een leporello. Niet alle boekjes hebben de kracht om helemaal op zichzelf te staan, met de bijbehorende voorstelling in je achterhoofd gaan ze leven en groeien.
Elk boekje heeft zijn eigen uitwerking, door de focus en het onderzoek dat eraan vooraf ging. In boekje 4: Still Life vind je bijvoorbeeld naast toneelschetsen ook foto’s, kunstwerken en uitspraken uit de tijd van het Bauhaus. Beutler liet zich door het Bauhaus inspireren om een mechanische dans voor 4: Still Life te ontwikkelen. De songteksten van de muziek uit de voorstelling 1: Songs zijn opgenomen in het boekje, zodat het publiek thuis de klare tekst van de vrouwelijke heldinnen uit de klassieke theaterliteratuur herhaaldelijk kan nagalmen.
Doordat de boekjes meer als naslagwerken dienen zijn ze behoorlijk volgzaam aan hun voorstelling. Je kijkt door de dansante ogen van Beutler naar de beeldende kunst, literatuur en andere kunstuitingen. In het boekje The exact position of things kijk je daadwerkelijk door de ogen van Beutler. Haar foto’s van verschillende plaatsen en de omgeving verzamelt ze in haar archief, verdeelt in verschillende visuele categorieën. Het boekje is minder volgzaam aan zijn voorstelling, maar pakt de sfeer die Beutler voor de voorstelling zocht. Af en toe wordt de toeschouwer wel aan zijn hand gehouden, zo worden de verschillende begrippen die aan de voorstelling :5 Echo ten grondslag liggen in het boekje in een woordenlijst de begrippen uitgelegd. De toeschouwer meenemen in jouw gedachte over het woord cirkel of collectief is interessant, maar door het op deze manier voor te schotelen maak je het de toeschouwer allicht te makkelijk.
Nicole Beutler tast de samenhang tussen verscheidene kunstuitingen af door ze te combineren, zowel in haar voorstellingen als in de boekjes. Het vluchtige van de voorstelling is verdwenen in de statische boekjes. Een melange van verschillende kunstdisciplines geeft het publiek volgens mij vrijwel altijd een nieuwe zienswijze. Met je blik als maker naar buiten gericht, over de randen van je vakgebied, is er meer ruimte om te vinden wat je zoekt.
Kijk voor meer informatie op de website van Nicole Beutler projects.
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl