Ornithology, zo ook is een vogel
“Omdat het moeilijk is”, antwoord Arjan, als ik hem vraag waarom fotografen hun lens zo graag op vogels lijken te richten. “Is het moeilijk?” vraag ik hem, “Niet zoals wij het doen.” Afgelopen weekend opende de tentoonstelling Ornithology in Het Natuurhistorisch Museum Rotterdam. Naast verschillende prints en opstellingen is hier het gelijknamige boek te zien waarin Anne Geene en Arjan de Nooy tonen hoe een vogel op oneindige veel manieren fotogeniek kan zijn en waarin zij een alternatief bieden voor de wetenschap rondom vogels.
Toen Geene en de Nooy eens gelijktijdig een grasmus stonden te fotograferen hebben zij elkaar aangekeken en in stille instemming besloten dat er een vogelboek gemaakt moest worden. Voor Ornithology hielden ze weliswaar de opbouw van een oorspronkelijke vogelencyclopedie aan maar vulden de hoofdstukken History; Form and Function; Behaviour and Migration; Reproduction and Oology; Studies and Observations met beeldende beschrijvingen en wetenswaardigheden naar keuze. Geene en de Nooy geven onder andere een overzicht van diverse geometrische vormen en opstellingen die vogels lijken op te zoeken en fotografeerde een serie die bij de naam Ostrich Policy (Struisvogelpolitiek) gaat. “Volgens mij doen struivogels dat eigenlijk helemaal niet” merkt Arjan op. Toonbaar voor de werkwijze van Geene en de Nooy, voegden zij bovendien het hoofdstuk Unresolved toe, een hoofdstuk waar onder andere een op vogel lijkende ster in de autoruit wordt afgebeeld.
Dat Geene en de Nooy een onderzoekende manier van kijken hebben, spreekt ook uit de collectie vogelflatsjes, die zij ordenende op basis van afleesbare vliegsnelheid en een overzicht waarin zij alle onderdelen van een enkel vogelnestje uitleggen op een manier die even overzichtelijk is als een Ikea handleiding. In Ornithology komen nauwkeurigheid en nieuwsgierigheid op een heel plezierige manier samen. Waar Geene en de Nooy de ene keer stilletjes een bos doorkammen om een stilzittende vogel te treffen, testen zij de reactiesnelheid van een vogel in de achtertuin door er iets naartoe te gooien.
Ook het geluid van een vogel wordt in Ornithology belicht, zij het – naar vermoeden – op een afwijkende methode. Zo maakte zij sonogrammen van verschillende afbeeldingen waar vogels hun snavels open hielden. De beelden werden gescand op de grijswaarde, waaruit een amplitude ontstaat die in geluid is uit te drukken. In de tentoonstelling zie je dan ook een videofragment waar geluid een directe vertaling van het beeld is. Hiermee geven ze de vogel niet alleen een nieuw geluid: Geene en de Nooy geven geluid aan een foto.
Met de tentoonstelling van Ornithology in Het Natuurhistorisch Museum valt dan ook op een heel mooie manier samen hoe subjectief onderzoek kan zijn en hoe wetenschap altijd voortkomt uit observatie. Geene en de Nooy hebben in hun publicatie een prachtig overzicht gegeven van een algehele “Vogelkunde” en er blijven gelukkig altijd zaken Unresolved.
Ornithology is t/m 5 juni 2016 te zien in Het Natuurhistorisch Museum Rotterdam.