OPENSLAANDE CELDEUREN
Een potentieel grensoverschrijdende taal, een plek om te ontspannen en de wil te breken met de geschiedenis van het gebouw begeven zich allen onder één dak: De voormalige Bijlmerbajes die vandaag de dag onder andere dienst doet als huisvesting voor vluchtelingen en statushouders. Dit beladen gebouw, vol vragen en verhalen is voor curator Nathalie Faber en producer Claartje Kortbeek een prachtlocatie voor het Tijdelijk Museum. Dertien kunstenaars en ontwerpers maken werk op deze plek vol persoonlijke geschiedenis. De werken vechten zich een weg uit het verleden van het pand en vieren de vrijheid van de openslaande celdeuren.
Bij binnenkomst bevindt de bezoeker zich in de installatie van Martijn Engelbregt. Een werk waar je je als toeschouwer tot moet verhouden, het is immers de entree. Omgeven door een labyrint van stellingkasten, postvakjes en stapels formulieren doorloopt de toeschouwer het werk. Het papierwerk lijkt te refereren naar de hoeveelheid formulieren die vluchtelingen, maar ook gevangenisbezoekers moeten invullen/met zich meedragen om op een plek als deze te kunnen leven. Een conceptuele toegangspoort, waarin je bewust wordt gemaakt van de plek die je op het punt staat te betreden. De hoeveelheid aan spullen lijkt de toeschouwer te fouilleren zonder dit daadwerkelijk te doen.
Kunstenaar Sander Wassink worstelt met de vraag of het menselijk is om vluchtelingen een onderkomen te geven achter tralies. Hij besloot de tralies samen met de huidige bewoners weg te halen. Dit plan werd door het Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers (COA) niet gesteund, onder het mom dat het te warm zou worden in de cellen, de tralies zouden immers de warmte buiten houden. Ook de gebouweigenaar zag het plan niet zitten, de gevangenis moet zo ongeschonden mogelijk blijven, omdat het dit jaar wordt verkocht. Om het pand toch te ontdoen van zijn klassieke gevangenis uitstraling, wil Wassink gekleurde luifels aan de buitenkant bevestigen. Ook dit plan wordt niet gesteund, het zou onveilig zijn. De strenge regels van het gebouw maken het Wassink moeilijk te breken met de vorige functie van het pand. De beperkte bewegingsruimte van de kunstenaar en het idee van een gevangenis vormen een spanningsveld tussen maker en locatie. Is het mogelijk te breken met het verleden? Hoeveel vrijheid heeft de kunstenaar eigenlijk op deze plek? De plannen, die uiteindelijk niet konden worden uitgevoerd, zijn te zien op de ansichtkaarten die te koop zijn in het museum.
Gefascineerd door de vele talen, gesproken door mensen uit verschillende landen, gecentreerd op één plek, ontwerpen Richard Niessen, Mohammad Reza Amiri en Joy (Farah Shretah) een tijdelijk alfabet. De letters worden gevormd, opgerekt en bijgeschaafd totdat er een geschrift ontstaat, waarin de balans tussen tekst en beeld zuiver is. Volgens Joy creëert het alfabet een kans voor nieuwkomers om opnieuw te beginnen. Geen verwarring, ongeduld of ongelijkheid en geen connotatie met een taal die al eeuwen wordt gesproken, maar een manier om op een gelijkwaardige wijze met elkaar te communiceren. Een universele, utopische taal die, grensoverschrijdend kan zijn.
De voormalige wachtruimtes van de gevangenis, kale betegelde cellen voorzien van enkel een houten bank, hebben niet langer deze functie. Teun Castelein maakt van de cellen een hammam. Een plek voor de bewoners van het gebouw en de stad om tot rust te komen. Het is een vreemd beeld, een lange gang, geen ramen en zware stalen deuren. Niets lokt in eerste instantie uit om jezelf bloot te geven en tot rust te komen, totdat duidelijk wordt dat om de hoek de complete ruimte een meter onderwater staat. Het bad, de hangplanten en de massage tafel bieden een kans om even uit het alledaagse te stappen. De hammam wordt aanstuurt door Mohammed al Masri en is voor 27,50 te bezoeken.
De muren van de hammam zijn nog altijd beklad met namen en kreten van voormalige gevangenen. Maar de stoom, zeep en het warme water lijken de woorden langzaam te vervagen. Alsof het Tijdelijk Museum met haar hedendaagse, sprankelende kunst letterlijk het gevangen verleden doet oplossen en plaats maakt voor de kans om opnieuw te beginnen.
Omslagfoto: Sander Wassink
Het Tijdelijk Museum is nog tot 1 januari 2018 te bezoeken
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl