Onze duistere kant verbindt ons – een reflectie op het werk van Silvia Martes

Onderstaande tekst is een reactie op de film The Revolutions That Did (Not) Happen van Silvia Martes. De film is gesitueerd in het jaar 2085 en toont ons fragmenten van een droomachtig toekomstbeeld. Het gasmasker, een vrouw die nog nooit water heeft geproefd en de betaling met kiezen en tanden suggereren een toekomst waarin politieke en sociale structuren als gevolg van revoluties, pandemieën en rampen zijn ingestort. De nieuw op te bouwen maatschappij is misschien wel gelijkwaardig, maar ook monotoon, repetitief en beklemmend.

De intuïtieve, fluïde werkwijze van Martes zorgt voor een dynamisch en onvoorspelbaar verloop. De minimale, gestileerde sets bieden daarnaast ook een kijkje achter de schermen van het maken van de film. De beelden, de actrices, de stemmen, de teksten roepen allerlei conflicterende gedachten en emoties op en het geheel lijkt alleen te begrijpen door middel van een droomlogica. Flarden van scenes of beelden, een paar regels hier en daar, een stem die niet helemaal tot je doordringt. Hieronder de nabeelden die na mijn bezichtiging van de film overbleven.

From this moment forward you shall exist eyeless

Het omgekeerde van zien is gezien worden, haar kristallen lichaam geprojecteerd in de ruimte. Het begon eerst met het trauma van haar moeder, die met haar ogen de rechterbenedenhoek bewonderde. Later werd het waterafstotend. Dit is de eeuw van openbaring, de visie komt laat en gecentreerd, druppelt met het glasvocht mee, het netvlies overschreven. Maken en uitbreiden: hoornvliesbeeld. In het wit onopgelost ademen.

Het omgekeerde van zien is dromen, het inwendige projecteren op de oogleden, als ze iets selecteert wist ze het weg, eet ze het op, vraagt zich mechanisch af wie er over blijft, de deur opengebroken, geluid van een boormachine of een elektrische zaag, doet denken aan regen. Ze zet haar gasmasker af, ze knipt in haar vingers, ademende lunchmuziek. Tijd als instrument om op te golven. De laatste tijd is ze vaak moe, ze merkt het aan de verwarring die er soms optreedt, bijvoorbeeld als ze een plaatje in een boek met haar vingers probeert te vergroten (zoals bij een touchscreen). Of laatst toen ze een foto zag die haar aan de dood deed denken en in plaats van de normale nieuwsgierigheid of angst, erotische gevoelens bij haar opriep. Alsof de signalen die ze binnenkreeg voor andere emoties en associaties zorgden, de bedrading niet meer klopte.

Het omgekeerde van zien is vragen: is dat mijn vader die daar staat, achter mijn vader? Destijds, de sterke nadruk van velen op de tweede interpretatie van het beeld: de eclips. De schade is aangericht, de oude zij – verzameling zenuwen. Een verborgen negende oog die naar het beschreven optische front kijkt en meer. Is de voorkant altijd waar de ogen liggen? Onze duistere kant verbindt ons sterker dan onze liefdevolle kant. In onze haat, angst en onwetendheid zijn we kwetsbaar en klein en hebben de ander harder nodig. Naaktheid [komt] zonder aarzeling en beeft zonder aarzeling, deze [ervaring] doet zich voor, herkend door de natuur, bekend bij de natuur, verlicht door de natuur en helder dooft het uit.

Bio’s

Silvia Martes studeerde aan de Gerrit Rietveld Academie en rondde onlangs de postdoctorale residency af aan de Rijksakademie van Beeldende Kunsten, beide in Amsterdam. In 2017 verbleef zij met steun van het Mondriaan Fonds in residency in Ukiha, Japan. Haar films werden vertoond op diverse festivals, waaronder het Impakt Festival, Reykjavik International Film Festival en het Nederlands Film Festival.

Asha Karami debuteerde met de dichtbundel Godface (De Bezige Bij, 2019). Godface ontving nominaties voor Herman de Coninckprijs, Grote Poëzieprijs en E. du Perronprijs. Haar gedichten verschenen in o.a. nY, Het Liegend Konijn, Tirade, Poëziekrant, Terras en De Gids . Met kunstenaar Johan van Dijke maken ze poëziefilms. Naast het schrijven werkt ze als jeugdarts en als ringarts bij vechtsportgala’s.