Omtrent dertig – interview met Suat Ögüt
Dit jaar ben ik dertig geworden en ik studeer (nog). Om erachter te komen wat er in dertigers omgaat las ik het boek Het dertigersdilemma van Nienke Wijnants. Het boek lijkt een generatie achter te lopen. Ik herken weinig van de dertigers die in het boek beschreven worden (er wordt bijvoorbeeld geen rekening gehouden met de economische crisis, het lijkt alsof er banen in overvloed zijn en de keuzes zijn legio) en vraag mij af hoe dat met andere dertigers zit. Het boek behandelt een zeer selectief groepje dertigers, waaronder geen enkele kunstenaar.
Om mij als kunstacademiestudent voor te bereiden op een realistischer perspectief, interview ik een aantal kunstenaars die rond de dertig jaar zijn en vraag ik simpelweg hoe hun leven eruit ziet. Wat doet een kunstenaar? Welk ritme heeft een werkweek? Is een kunstenaar tevreden?
De eerste kunstenaars die ik interviewde in deze reeks Omtrent dertig was Thijs Linssen. Nu bevind ik me in het atelier van Suat Ögüt, die je zou kunnen kennen van Collection of Missing Titles waarin hij de vijf vernietigde schilderijen van Van Gogh in zwart-wit schildert; Bumpy Road, een video met een generaal op een tuktuk, over de marginalisering van de macht van het Turkse leger; of van zijn unieke artist statement, een groot stuk graniet met koperen letters die geleidelijk wegvallen waardoor de tekst onleesbaar wordt.
Robert van Munster (RvM): ‘Hoe ziet je werkweek eruit?’
Suat Ögüt (SO): ‘Ik breng de meeste tijd door in de studio, maar die ruimte is niet alleen voor het maken van kunst of om er mijn onderzoek te doen. De ruimte is onderdeel van Corridor Project Space (CPS), een initiatief in Amsterdam met een eigen tentoonstellingsruimte, die zowel een project ruimte is als een publieke ruimte. Tijdens tentoonstellingen moet CPS drie dagen per week geopend zijn, wat voor mij goed uitkomt omdat ik er zo meer tijd spendeer. Daarnaast is de studio een ontmoetingsplaats voor het delen en bespreken van ideeën met bezoekers. Mijn werk bestaat voornamelijk uit onderzoek. Zoals je kan zien, ziet de studio er meer uit als een showroom. Het is geen rommelige ruimte. Ik bedenk eerst ideeën en ontwikkel die met behulp van boeken en computers. Er is weinig fysieke arbeid mee gemoeid. Pas na het onderzoek en als ik er klaar voor ben, begin ik met produceren.’
RvM: ‘Kom je genoeg toe aan wat jij wilt maken?’
SO: ‘Jazeker, maar ik heb verschillende rollen in mijn praktijk. Ik ben niet alleen een kunstenaar die kunstwerken produceert; ik ben dus ook onderdeel van het collectief van CPS. Dat houdt in dat ik tentoonstellingen organiseer, deelnemers ontmoet om projecten mee te ontwikkelen en ik zorg voor de ruimte. Tegelijkertijd maak ik tijd vrij voor mijzelf om projecten te ontwikkelen. Het is niet makkelijk, maar het is een spannend proces en het voelt goed om beide rollen te vertolken.
Natuurlijk zijn er soms financiële problemen. We moeten de huur betalen en om kunst te maken heb je geld nodig. Tentoonstellingen waaraan ik deelneem, zorgen voor een vergoeding en zij betalen de productiekosten. Ik werk nu ook voor het eerst aan aanvragen om subsidie te krijgen voor mijn individuele toekomstplannen. Daarnaast is het ook de tijd van het jaar om een schema te maken voor het volgende seizoen.’
RvM: Misschien is het erg naïef, maar ik vind het interessant en onverwachts dat je je kunst plant.’
SO: ‘Volgens mij doen de meeste kunstenaars dat. Wanneer je een aanvraag doet, bijvoorbeeld bij het AFK (Amsterdams Fonds voor de Kunsten), moet je een plan opstellen voor een heel jaar met daarin wat je gaat doen en wat het eindresultaat zal zijn. Niet het exacte beeld, maar de bestemming. Residenties en opkomende tentoonstellingen hebben een soortgelijk proces.
Het verhaal in Turkije is anders, met name het financieringssysteem. Ik wil niet te dramatisch zijn, maar ik ben realistich wanneer ik zeg dat het meer een overlevingsproces is voor de meeste jonge kunstenaars, omdat er geen culturele steun vanuit de overheid is zoals Nederlands dat heeft en er zijn nauwelijks projectruimtes om je werk te presenteren. Als je een onafhankelijk kunstenaar wilt zijn, moet je met alternatieven komen om je praktijk te beginnen en zichtbaar te maken. Kunstenaars in Turkije werken aan hun projecten zonder financiële verwachtingen, ook al zijn er wel particuliere instellingen zoals SAHA die sinds 2011 ondersteuning bieden aan kunstprojecten. In de afgelopen jaren heb ik verscheidene mogelijkheden gehad om door SAHA ondersteund te worden, maar na het behalen van mijn bachelor in Istanbul in 2007 ben ik begonnen met part-time werk en besteedde ik de rest van mijn tijd aan het maken van kunst.
Je moest jezelf motiveren om kunstwerken te produceren en met je projecten betrokken te raken bij collectieve ervaringen en tentoonstellingen, om zo meer zeggingskracht te krijgen. Het is een uitdagend proces om samen te werken, maar ik waardeer dat.’
RvM: ‘Heb je twijfels over het kunstenaarsbestaan?’
SO: ‘Als ik dat zou hebben, zou ik waarschijnlijk niet hier in Amsterdam zijn. Ik kwam niet naar Amsterdam omdat ik hier gewoon wilde wonen. Ten eerst vertrok ik uit Turkije vanwege mijn vrouw Suzan Kalle, zij komt uit Amsterdam en was een goede reden om te verhuizen. Ik had ook een gast residentie bij het HISK (Hoger Instituut voor Schone Kunsten) in België van 2012 tot 2013 en in die tijd was het voor ons handiger om in Amsterdam te wonen. Tot slot ben ik afgestudeerd in 2007 en sindsdien zijn er tien jaar voorbij gegaan en heb ik behoorlijk wat dingen gedaan waar ik blij mee ben als kunstenaar, zoals het deelnemen aan internationale tentoonstellingen.’
RvM: ‘In Het dertigersdilemma staat dat dertigers stress ervaren door de hoeveelheid keuzes die ze moeten maken. Doordat er zoveel keuzes zijn, zouden dertigers bang zijn om de verkeerde keus te maken. Herken je dat?’
SO: ‘Ik heb tot nu toe nog nooit spijt gehad van een richting die ik heb gekozen in mijn leven. Ik denk dat de juiste keuze erg persoonlijk is. Je maakt je keuze en je moet jezelf ervan overtuigen om die richting dan ook echt te nemen. Ik heb eigenlijk altijd risico’s genomen, maar op de een of andere manier vond dat zijn weg en onderdeel van dat proces zijn is goed.
Voordat ik dertig was, heb ik al serieuze keuzes moeten maken. Ik was 24 toen ik vertrok uit Turkije. Dat is nogal wat. Het leven in Turkije als kunstenaar is niet makkelijk. Ik koos er ook voor om te trouwen toen ik 27 was. En ik ben blij met die beslissingen.
Wanneer ik veertig ben zou ik wel een zekerder leven willen, met meer structuur en me geen zorgen hoeven maken over financiële problemen, maar daar schenk ik nu nog even niet teveel aandacht aan.’
RvM: ‘Hoe kijk je naar kunstenaars uit jouw generatie?’
SO: ‘Ik denk dat kunstenaars uit mijn generatie moeten weten dat het helpt om deel te zijn van een collectief, dat solidariteit belangrijk is. Ik geloof dat we allemaal het initiatief moeten nemen en onze functies moeten delen, zodat we een alternatief geluid kunnen zijn. We moeten een risico nemen en leren van die ervaringen. De cyclus van het studeren en afstuderen is een goede educatieve houding voor het leven en een hulp bij het ontwikkelen van je eigen praktijk. We moeten ons eigen systeem van zelfeducatie opzetten, om dat vervolgens met anderen te delen.’
RvM: ‘Welk kunstwerk past bij deze generatie?’
SO: ‘Ik kon dit jaar niet naar Venetië om de Biënnale te zien, maar ik volgde de werken via Instagram en Facebook en ik zag Just about Virtues and Vices in General van Erwin Wurm. In zijn speelse werk is hij geïnteresseerd in de alledaagsheid van het leven. Iedereen kan een one-minute sculpture worden in zijn werk, waarbij hij gebruik maakt van fotografie en video als sculpturaal element en de rol van kunstenaar deelt met het publiek. Ik denk dat het een belangrijke vertegenwoordiging is van onze generatie, omdat we allemaal deel zijn van het snelle consumentisme, we zien hoe de technologie zich ontwikkelt en we strijden allemaal tegen de tijd.’
RvM: ‘Hoe ziet jouw toekomst eruit?’
SO: ‘Ik droom erover om de helft van het jaar in een warm land te wonen, in plaats van het koude Nederland. Ergens in het westen van Turkije, Zuid-Amerika, Spanje of een Grieks eiland.
Ik zou graag verdere stappen nemen met Corridor Project Space. Ik vond de betrokkenheid en het uitwisselen van ideeën met de internationale deelnemers in ons programma bijzonder vruchtbaar. Wij nodigen kunstenaars uit Turkije uit naar Nederland, maar we zouden dat ook graag andersom willen doen. Dat we een ruimte in Turkije bestieren waar we Nederlandse kunstenaars uitnodigen, omdat ik denk dat het belangrijk is om deze twee totaal verschillende praktijken te mengen. Ik zou daarvoor graag het werk als projectcoördinator op mij nemen.
Wat mijn werk als kunstenaar betreft, ben ik sinds kort geïnteresseerd in hoe de recente geschiedenis gebruikt kan worden om te begrijpen waar we nu zijn en na te denken over het heden en de toekomst. Ik (her)bouw mijn eigen historische verhaal en geef ruimte aan ander om hun verhaal te (her)bouwen.
Ik heb het geluk dat ik nog steeds tijd voor mijzelf heb om kunstwerken te produceren en ik hoop dat daar geen verandering in komt in de nabije toekomst. Het maken van kunstwerken geeft mij energie.’
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl