Omdat langer dan zestig seconden saai is – Exposeren in China

Ronddolen in deze – voor mij – surrealistische stad doet denken aan de documentaire Koyaanisqatsi. In deze film toont regisseur Godfrey Reggio, met muziek van Philip Glass, een ogenschijnlijk willekeurige stroom aan beelden van een drukke stad. Het verkeer raast zo snel dat de losse koplampen samensmelten tot lange, witte strepen en de horde mannen in pak loopt in slow motion over het trottoir; de versnelde, of juist vertraagde, shots zijn na al een paar minuten hypnotiserend van aard. Er is geen dialoog in de film, geen uitleg, net zoals ik zonder Engelssprekende inwoners geen toelichting mag verwachten op mijn verbazing van Nanjing. De term Koyaanisqatsi vindt zijn oorsprong in de taal van de oorspronkelijke bewoners van Hopi en betekent iets als ‘leven in gekte, leven in onrust, leven in onbalans, leven in desintegratie. Een manier van leven die vraagt om een andere manier van leven’. 

One Minute ‘Cloudconverting’ (2018) by Alfie Dwyer

Niet heel ver ten oosten van rivier de Yangtze ligt AMNUA, Art Museum of Nanjing University of the Arts. Over twee dagen opent de overzichtstentoonstelling Ways of Seeing the Future van The One Minutes Foundation in de grote zaal van het museum. Ik ben de coördinator van het platform en zorg, net zoals bij deze expositie, dat de organisatie soepel verloopt. The One Minutes, de naam verklapt het al, verzamelt twintig jaar video’s van precies zestig seconden en laat een kunstenaar hier iedere maand een serie van samenstellen. Ik trek Chen Rui, de curator van het museum, aan zijn trui. Nadat hij me allereerst vertelt dat hij bang voor me is (‘You are too tall’), vraag ik hem naar de beweegredenen om The One Minutes te programmeren. Het antwoord is duidelijk: films die langer duren dan één minuut zijn maar saai. Altijd.

One Minute ‘Project 1’ (2003) by Arik Visser & Sander Houtkruijer

The One Minutes is een format dat een volledig verhaal vertelt in een zeer kort tijdsbestek. Van de museumbezoeker hoeft geen toewijding te worden verwacht; het vluchtige en prikkelende concept bevredigt de behoeften van een snel afgeleide kijker. Wanneer de huidige video niet weet te boeien, is het slechts een paar keer knipperen met de ogen voordat de volgende One Minute wordt ingezet. Waarom heeft de beschouwer behoefte aan kort en snel? En wat betekent dit voor de ervaring?

One Minute ‘Dirty Dirt’ (2014) by Corinna Helenelund

Curator Cheng schetst in ons gesprek een beeld van een gehaast China, een land waar de bevolking wordt ‘gestimuleerd’ om continu te presteren op veel meer dan één vlak. Van lucratieve werknemer tot deugdelijke ouder en van slimme student tot beminnelijke partner: iedereen moet alles zijn. Het concept van The One Minutes lijkt hiermee hand in hand te gaan met het snelle schakelen tussen verschillende rollen in het mensenleven. Deze onontkoombare tendens van meer-sneller-korter-effectiever in de hedendaagse cultuur, wordt door Alessandro Baricco in zijn publicatie De Barbaren (2006) uiteengezet. In het boek stelt de Italiaanse filosoof zijn vraagtekens bij hetgeen waar tegenwoordig geen tijd en ruimte voor lijkt te zijn: bezieling. We springen zo snel van het een naar het ander, dat er geen gelegenheid is om toewijding te vinden voor één plan.Het lijkt verleidelijk om heel kritisch te spreken over de oppervlakkigheid van het telkens weer iets nieuws willen. Want och, dit moet toch wel de teloorgang van de cultuur betekenen..? Maar, zo stelt Baricco, is er door de korte concentratiewel ruimte voor een brede oriëntatie. En, is het in onderzoeken in de breedte, ook niet een vorm van diepgang? De mens van nu ontplooit zichzelf juist door zich als een bezetene te bewegen over de oppervlakte. 

 
One Minute ‘Flying to Nowhere’ (2018) by Matthew Lancit

Een van de 360 getoonde One Minutes bij de expositie is de video Flying to Nowhere van Matthew Lancit. Mijn tip: eerst kijken – het duurt maar zestig seconden, dan verder lezen. In deze film wordt subtiel laten zien dat het maken van een video binnen een beperkte tijd, niet automatisch betekent dat er ingeleverd hoeft te worden op inhoud of bezieling. Bijna de gehele video bestaat uit hetzelfde beeld waar zeemeeuwen krijsend blijven zweven boven witte golvenkoppen langs de kustlijn. Gedachten dwalen af, meedeinend met het natuurlijke ritme van de zee, totdat de kijker, vlak voor het einde, rigoureus wordt teruggezet op de grond. Wanneer de camera iets naar beneden zakt, wordt het motief van de ineens niet meer zo heel vrije vogel duidelijk: menseneten. En wel nu. De meeuw verandert van magisch symbool voor zorgeloosheid plotsklaps in een vliegende, maar gevangen rat, het dier dat nooit iemand zijn patatje met laat opeten tijdens een zomerse namiddag bij Bloemendaal aan Zee. En dat allemaal in één minuut. 

De bovenstaande video is onderdeel van de serie Prism Of Freedom, samengesteld door performancekunstenaar crazinisT artisT. Hij/zij/het is wisselend (of onduidelijk) over het geslacht en in zijn/haar geboorteland Ghana levert deze identiteit vaak moeilijkheden op. Met haar open call roept de kunstenaar anderen dan ook op om met een video van zestig seconden sociale politiek en vrijheid te bevragen. Een zwaar onderwerp in één minuut is onmogelijk, zou je denken, maar iedere video in de serie van in totaal zestien One Minutes, kent een eigen verbeelding van het vraagstuk. De één verhalend, de ander symbolisch, de een experimenteel en de ander documentair. Doordat je als kijker van verschillende kanten van het ‘vrijheidsprisma’ hebt kunnen proeven, kun je een eigen, weloverwogen vertaling maken van het onderwerp. En wat een diepgravende contemplatie is daarvoor nodig. The One Minutes; ga er maar even voor zitten.

One Minute ‘Portrait’ (2004) by Eline Jongsma
 

Ways of Seeing the Future, Celebrating 20 years of One Minutes, Art Museum of Nanjing University of the Arts (AMNUA). www.theoneminutes.org