NUDE ANIMAL CIGAR

De openingsspeech voor de tentoonstelling Nude Animal Cigar van Paul Kooiker geschreven door Willem van Zoetendaal

Als je met Paul Kooiker op reis gaat naar een ver land bijvoorbeeld Korea dan weet hij tijdens de heenreis in het vliegtuig er al van alles over te vertellen. Hij heeft zich flink ingelezen en goed voorbereid. Hij weet het aantal inwoners, het klimaat en welke belangwekkende tentoonstellingen in welke musea zijn maar ook waar je vermoedelijk hond kunt eten en dat Koreanen van biljarten houden. Die gulzige gretigheid om niets te missen is typerend voor Paul. Bij 8 graden onder 0 bleek hij aan het eind van de dag zijn kuiten en dijbenen schraal gelopen te hebben gewoon omdat hij geen genoeg kon krijgen van het bijeengaren van input. Paul is de ideale reispartner, de ideale collega docent want hij weet je altijd weer op nieuwe ontdekkingen te wijzen, de ideale mede curator, de ideale mede tentoonstellingsinrichter, hij is heel nauwkeurig en inventief, de ideale tafelgenoot want hij houdt ook van orgaanvlees, de ideale kunstenaar bij de galerie, de ideale vriend en volgens mij ook de ideale echtgenoot. In de trein naar Eindhoven richting drukker Lecturis ter voorbereiding van het boek HEAVEN zat hij zich al in te lezen in een handleiding over zijn toekomstige vaderschap, hij is inmiddels nu ook een ideale vader. Als je zijn Facebook vriend bent kun je het opgroeien van Molly nauwkeurig volgen. Haar eerste tandje, haar eerste lakschoentjes, en haar eerste tandartsbezoek worden door Paul uitbundig maar ook met zorg gefotografeerd.

Hunting & Fishing, Showground, Model Studies, Seminar, Crush, Political Chaos, Sunday, Heaven, wat een heerlijke titels zijn dat toch. Als je de titels eerst leest en dan het werk bekijkt weet je even niet meer of je mag lachen of dat je moet huilen. Dat is eerlijk gezegd precies de houding die je nodig hebt om het werk te betreden. Je moet je verdiepen. Dus bespaar jezelf enige vooringenomenheid. Breek uw geest open en deconditionneer. Er is een onderzoekende houding vereist om het werk van Paul op je in te laten werken. Je mag het ook gewoon mooi of lelijk vinden maar u bent nu gewaarschuwd voor de kans op misvattingen. Als u denkt dat Paul de 200 foto’s die hier in de tentoonstelling hangen heeft gemaakt om uiteindelijk te komen tot die ene goeie ultieme foto dan heeft u het mis. Het gaat hem om het geheel, beeld, selectie, ordening, uitvoering, ruimte en kleur. Een totaalpakket.

Paul Kooiker is ook een verzamelaar van zijn eigen foto’s en dan bedoel ik niet dat hij zijn eigen foto’s terugkoopt bij zijn galerie maar dat hij werkelijk alles uit de kast trekt om zijn werk van zoveel mogelijke invalshoeken te bekijken en te benutten. Hij voegt nieuwe door hem zelf gemaakte foto’s toe aan zijn archief of hij gaat terug naar vroegste versies van zijn studies om nieuwe uitgangspunten te vinden. Zijn archief is een levend orgaan met een kloppend hart. Vaak, 80% van zijn werk, fotografeert hij vrouwelijke modellen al of niet in zijn atelier. Als hij een eerste idee/concept heeft gaat hij aan het werk, Paul laat zich niet graag in de keuken kijken maar als je zijn boek Heaven goed bekijkt zie je bijv. op pag. 116/117 enkele wat mij betreft hilarische modelstudies waarbij de assistenten, soms zelfs de echtgenoot van het model, mee zijn vastgelegd. Het boek HEAVEN is sowieso een stap verder in het oplichten van een sluier naar zijn studies toe, de titel verwijst naar het daklicht in zijn atelier maar ook naar het feit dat zijn atelier voor hem echt de hemel is. Paul fotografeert zijn modellen ook bij hen thuis of in hun tuin. Hij weet feilloos de juiste sites te vinden om een bepaald genre model te zoeken en gaat op pad. Dan belandt Paul in een provinciale vinexwijk of hij moet ergens naar 3hoog de trap op en moet aanbellen. Alles waarin hij zich van tevoren heeft verdiept komt even op scherp te staan, hoe zou het zijn? Die spanning. Krijgt hij wat hij wil? Krijgt hij wat hij zoekt? Ontstaat de juiste interactie tussen model en fotograaf? Dialoog waarschijnlijk niet echt want Paul werkt niet in de sociaal humanistische traditie van vele Hollandse voorgangers. Integendeel zijn modellen blijven anoniem. Kijken naar die modellen is zien hoe Paul kijkt naar die modellen, daarom gaat het. 

Zo heeft hij jaren gewerkt niet alleen in vinexwoningen of boven appartementen maar ook heel veel in zijn atelier, of op reis. In Seoul heeft hij naast kerktorens ook de voeten in elegante schoenen van een museumassistente gefotografeerd toen hij zich verveelde bij een seminar, dat werd het boekje Seminar. 

Paul onderbreekt liever niet zijn werkdrift voor andere zaken maar als het nodig is om wat voor reden dan ook kan hij daarna van harte weer opgelucht zijn als hij zijn atelier binnenstapt om zich vervolgens meteen in de handen wrijven en denken: ha lekker weer werken. Zijn archief is enorm, ik ken weinig levende archieven van die omvang. De wisselwerking tussen die zelfgecreëerde bron en zijn nieuwe ideeën is inmiddels een gegeven, hij vindt weer onderwerpen terug waarop hij kan doorbouwen en voegt er weer nieuwe dingen aan toe, een veelzijdige oeuvre.

Zoals gezegd gaat het bij Paul niet om die ene foto maar om het uiteindelijke Gesammtwerk. Paul zou eerder een stedenbouwkundige zijn dan de architect van een enkel gebouw. Ieder project heeft zo zijn eigen ontstaansrecht en je mag gerust de tijd nemen om de sleutel te vinden tot het werk. Ik wist niet wat ik zag toen ik voor het eerst het tegeltableau van 48 verschillende opgeplakte afbeeldingen/foto’s zag waarin de kleuren van de bomen en bladeren niet alleen rijkelijk schakeerden in groene, gele en bruine tinten maar ik plotseling ook tussen de struiken plassende vrouwen ontwaarde. Gegeneerd terugdeinzen of fnuikend kijken is dan het dilemma waarvoor je staat (ik dan) en zo voert hij je mee door het sleutelgat van zijn eigen geest. Kijken naar het werk van Paul betekent dus actie ondernemen en niet lijdzaam ondergaan.

 Wat u, als u een Kooikerkenner bent, ook ongetwijfeld gewaar zult worden is dat hij altijd speelt, experimenteert en iedere keer weer opnieuw bij elk werk/reeks een toepasselijke vorm en presentatie vindt. 

Nude-Animal-Cigar is zijn nieuwe show hier, opnieuw rekt hij zijn oeuvre op en test hij zijn publiek, onze spanningsboog, hij laat ons meegenieten in sepia, het lijkt persoonlijk werk zonder dat het een egodocument wordt en zeker nooit romantisch of zweverig, als je een beetje kenner van de fotografie bent en dat zijn we inmiddels in Nederland tegen wil en dank allemaal, zie je dat hij met zichzelf een loopje neemt, hij vermomt zich soms als een amateurfotograaf of als een verzamelaar van vreemde (ik zou haast zeggen sigarenplaatjes) aangetroffen voorwerpen. Maar het wonderlijke is dat Paul ze (de foto’s) eerst zelf heeft gemaakt/gecreëerd, daarna opzij heeft gelegd om ze vervolgens weer opnieuw aan te treffen. En ik weet zeker dat als hij weer iets ontdekt tegen zich zelf zegt: aaaahhhh te gek, wat goed. Alsof hij ze nog nooit eerder heeft gezien. En meestal vind hij dan weer dat er iets aan ontbreekt en dat hij nieuwe foto’s moet toevoegen, om ze weer te bewerken. Wát een kunstenaar. 

Paul is niet alleen een malle uitvinder maar ook een ontdekkingsreiziger in zijn eigen werk.

De tentoonstelling Nude-Animal-Cigar van Paul Kooiker is nog tot en met 18 januari te zien in het Fotomuseum Den Haag