Nogal geile voetballers

Dat geluid is afwezig zodra mijn gympen in contact komen met de vloerbedekking van Marianna Simnett’s installatie WINNER. Wat zich op drie grote schermen ontvouwt is een dansperformance die de kleding, schwalbes, locatie en spelers van voetbal leent. Of andersom: een voetbalwedstrijd die dansers leent, een choreografie steelt en zich bedient van de dramaturgie van een videowerk.
Ik ga op het tapijt zitten, op het bankje is geen plek meer. Het lijkt wel alsof de voltallige bezoekersschare van het museum zich hier heeft verzameling. De installatie is populair, gewild, precies – zoals voetbal dat is.

Op het veld lopen en dansen niet alleen mannen, maar ook een vrouwelijke speler en arbiter, die mate van inclusiviteit die normaal gesproken bij voetbal ontbreekt, luidt juist ideeën over gender in. En: het maakt dat het geheel veel vrijer voelt dan een echte wedstrijd, dat het over menselijkheid gaat. Als ik er lang genoeg zit, mijn ogen zich aangepast aan het donker, zie ik de testikels die prijken op het zitmeubel naast me. De druppelvormige uitstulpingen hebben rimpels, het zijn ballen, gedachten aan Matthew Barney’s epische The Cremaster Cycle doemen op. Ook daar doken testikels op die een verwijzing vormden naar de spier uit de titel van het werk, ook daarin werd een sport (American Football) en haar esthetiek uitvergroot en mannelijkheid naar het belachelijke getrokken.
Maar in tegenstelling tot die maximalistische meesterwerken van Barney, heeft WINNER een lichte toon die wordt getekend door humor en tederheid, is het niet operatesk maar MTV-achtig, niet zozeer obsceen – eerder lullig. Waar The Cremaster Cycle met mythische, culturele en medische verwijzingen strooit, blijft WINNER dichterbij haar bron van inspiratie. Het werk laat zien hoe sexy de sport is, hoe buikspieren zich aanspannen als er een sliding wordt gemaakt, hoe billen zich in de kleedkamerdouche openbaren, hoe er in slowmotion op het veld wordt gespuugd en hoe dat zowel agressie als lust kan symboliseren. Het verbaast dan ook niet dat een pissende jongen die zijn urine tegen een kaartenhuis (bestaande uit louter rode en gele kaarten) laat kletteren bij de vele bezoekers lachen teweegbrengt. We zien in WINNER ook hoe rigide de regels van het spel zijn, hoe belachelijk en nutteloos, kracht bijgezet door de oudere vrouw die als scheidsrechter moet dienen en tevergeefs met een rode en een gele kaart in haar handen over het veld rent.

Eerdergenoemde slowmotion zet alles stevig aan, soms misschien te stevig, maar al snel herken ik de campy esthetiek van John Waters, het hysterische kleurenpalet, een overdadig gestifte mond, gestoorde kostuums, groteske verwondingen. WINNER is bewust aan het schmieren, voorziet alles van een vette knipoog, steekt de draak met het spel, zijn spelers en supporters, getuige de tribunes vol kleine kinderen wier monden zijn geanimeerd en onzin uitkramen.
Als ik voor de derde keer dezelfde shots voorbij zie komen, week ik me los van het werk, zo voelt het, de video-installatie is smeuïg, opwindend, durft fout te zijn, uitgesproken esthetisch, fun, hysterisch, schaamteloos en daarmee onweerstaanbaar.
Online ontdek ik dat de groteske verwondingen die de spelers slash dansers oplopen zijn gebaseerd op echte voetbalwonden, én dat het werk onderdeel is van het officiële culturele programma van het EK voetbal ’24. Dat weetje ontlokt een glimlach bij me, omdat ik niet wist dat een dergelijk programma bestond én omdat WINNER nou niet bepaald een aanbeveling vormt voor de sport in kwestie. Het werk zet voetballers neer als agressieve, stompzinnige, razende bruten, daarmee levert de installatie een queer blik op de meest populaire sport ter wereld, geheel aansluitend op onze tijdsgeest waarin mannelijkheid wordt herijkt, en gedurende dat proces veelal op heel bevredigende wijze wordt beschimpt. Precies die venijnige lens die Simnett zo behendig tentoonspreidt, doet me nog eens op de titel kauwen. Winnaars zijn deze spelers absoluut niet, wie zich al te hardnekkig blindstaart op het spel verliest sowieso, lijkt het werk te vertellen.