Nederland in New York – in gesprek met kunstenaars en kunstprofessionals die de oversteek waagden

Ik zat in het derde jaar van Minerva. Ik vertelde Fred Wagemans, een kunsthandelaar die mijn atelier bezocht, dat ik vastzat in mijn werk. Hij kende iemand die me misschien kon helpen omdat hij gelijkenis in ons werk zag. Dat was Jan Frank. Hoewel ik heb hem alleen snel aan de telefoon had gehad, stapte ik toch in het vliegtuig voor een toen voor mij nog onbekend persoon. Ik kon merken dat Jan Frank behoefte had om het schildersvak over te dragen aan iemand. Om het aan iemand te leren. Ik heb ontzettend veel van hem geleerd over het kunstenaarschap, maar ook over het leven, en vooral over zijn leven. Ik had ook de ruimte om mijn eigen werk te ontwikkelen. Ik kwam in die periode drie kunstenaars tegen, Carolee Schneemann, Lee Lozano en Vito Acconci, die hebben mijn kijk op kunst echt veranderd.

Toen ik mijn eerste periode in New York voor Jan Frank werkte, kwam ik in oog te staan met abstract- expressionisme. Ik kwam vier keer per week in het MoMA om emotioneel te worden van Lee Krasner’s schilderij Gaea (1966). Toen ik terug kwam in Nederland wou ik ook met abstract-expressionsime bezig gaan. Maar ik had geen geld voor materialen. Ik ben mijn oude schilderijen gaan schoonschrobben met groene zeep zodat ik ‘nieuwe’ canvassen kreeg om op te schilderen. Er bleven stukken over die ik niet weg-geboend kreeg, daar ging ik later weer op door schilderen. Dit resulteerde in nieuw werk.

Maar ik vond het resultaat en vooral concept van het wegpoetsen veel interessanter. Ik vroeg mijn docent Frank Lisser om een werk van hem schoon te maken. Hij bracht mij Savonarola. Toen veranderde mijn perspectief op het concept. Dit is al eeuwenoud. In de kunstgeschiedenis zijn al zolang steeds werken uitgewist en vernietigd. Nu vraag ik andere kunstenaars of ik hun werken mag schoonschrobben.

Water is het element dat mensen verbindt met elkaar en de wereld om hen heen. Van de oceanen, zeeën en rivieren die ons omringen tot het water waaruit het grootste deel van ons lichaam bestaat. Hydrofeminisme is een innovatieve nieuwe vorm van feministische fenomenologie die begrijpt dat ons lichaam fundamenteel deel uitmaakt van de natuurlijke wereld en niet gescheiden of bevoorrecht is. Vandaar dat ik sinds 2021 in mijn werk mensen tot een octopus samenvoeg. Door twee mensen op canvas te omlijnen. Of ik laat hen elkaar omlijnen. Met vier armen en vier benen krijgen ze zo acht tentakels. Ook ben ik me de laatste tijd aan het verdiepen in mycelium, schimmeldraden. Een soortgelijk concept. Schimmels vormen een soort web en staan altijd in verbinding met elkaar. 

In de Westerse kunstwereld beginnen we verbinding te verliezen. Iedereen heeft ideeën over wat kunst is en we worden steeds meer in hokjes geplaatst. Ook al willen we juist het tegenovergestelde. Het kunst maken wordt behandeld als een design template, een gecreëerd personage per werkstijl. Deze soms gekke sociale gevoelige tijden zijn een vruchtbare bodem voor de denker en maker. Er gebeurt zoveel, zo snel en we hebben alle informatie binnen handbereik. Er is veel moois in deze tijd. Veel en bijzonder. Het is maar net hoe je het zelf filtert.

De serie heet Legends, wat je kunt vertalen naar ‘legenda’s’. In 2014 maakt ik het eerste schilderij in deze serie. Ik lag op de Intensive Care en mij werd verteld dat ik de volgende dag niet meer zou halen. Mensen zeggen vaak dat op zo’n moment je hele leven voor je voorbij flitst. Maar ik wou er niet aan denken, ik dacht dat ik dan sneller dood zou gaan. Toen begon ik kleuren te tellen vanuit het ziekenhuisbed. Eerst de hoofdkleuren gevolgd door de tinten. Het werkte heel meditatief. Uiteindelijk, toen ik beter werd, ben ik het hetzelfde gaan doen in mijn atelier, kijken naar alles wat ik zag van tape tot potloden. Daarna ben ik deze kleuren gaan nummeren op doek, zonder rangorde. Ik hoop dat mensen de schilderijen gaan lezen als een boek, van links naar rechts. Door te kijken naar de kleuren en je andere scenario’s bij de kleuren voor te stellen, kun je elke ruimte en daarmee de werkelijkheid veranderen. Daarnaast heb ik een nieuwe serie die meer abstract is. Ze laat schilderijen zien met overlopende pastel tinten, druipers en daarop rode stippen. Vlekken die geen herkenningspunten hebben. Ik wil dat het werk vormloos is. Ik hou er niet zo van als mensen er dingen in willen herkennen.

Ik woon sinds 2019 permanent in New York. Hier heb ik mijn echtgenoot ontmoet en daarna heb ik alles opgegeven en ben ik uit Nederland vertrokken voor hem. Het Mondriaan Fonds heeft mij ondersteund om hier te werken. Vorig jaar ben ik weer even naar Nederland gekomen, ik merk steeds meer hoe kunst daar veel meer verantwoord moet zijn dan hier. In New York komen alle niveaus bij elkaar en mag iedereen werk maken, ook al is het bagger. Het is hier wel minder doordacht soms. De galeries in Chelsea zijn natuurlijk wel wat elitair, maar daar zie ik de humor ook wel van in. Maar ik moet zeggen, in Nederland is er meer geld beschikbaar voor kunst en zijn er betere fondsen.

Dat is wel een groot verschil met Nederland. Omdat het hier in New York allemaal een stukje zwaarder is – hoge huren, harder werken et cetera – is de gunfactor ook groter en helpen kunstenaars elkaar onderling meer. Dat zie ik in Nederland iets minder. Ik zit nu al meer dan tien jaar bij The Flux Factory en het is nog steeds een warm bad. Dat was niet vanaf het begin zo, het heeft wel zes maanden geduurd voordat ik mijn draai kon vinden omdat alles zo fast pace was. Elke avond deed ik mijn studio deur open en er was weer een opening of feestje.