Into Nature: Out of Darkness
Mister Motley bezoekt de openluchttentoonstelling Into Nature: Out of Darkness in Drenthe
De White Cube is al decennia gevestigd als de ideale context om een toeschouwer oog in oog te laten staan met kunst; het idee van de kale tentoonstellingsruimte waar een werk omringd door leegte het best tot zijn recht komt. Bij het interieur van een archetypisch museum komt er door het serene, rustige uiterlijk van de zalen een associatie met neutraliteit bovendrijven. En hoewel een ruimte met niets anders dan witte muren en schijnwerpers misschien neutraal lijkt, is de White Cube het resultaat van een reeks keuzes, een voorgeschiedenis die heeft geleid tot een conventie binnen de museale instituties. Het is een standaard geworden, en men is veel gevallen geneigd om te denken dat een standaardsituatie min of meer hetzelfde inhoudt als een optimale omstandigheid. In plaats van te zien hoe een kunstwerk ‘oplicht’ uit het associatieloze vacuüm van een kale ruimte, is het ook interessant om te zien wat er gebeurt als kunst en omgeving iets met elkaar uitwisselen, of als het werk een confrontatie met zijn omgeving aangaat.
De tentoonstelling Into Nature breekt de White Cube open, en verandert een stuk landschap in Drenthe in het strijdtoneel van internationaal aansprekende kunstenaars. Ingesloten tussen de dorpjes Frederiksoord, Vledder en Wapserveen kun je in velden en bossen kunst kijken met je lieslaarzen in de modder en een routekaart in je hand. De organisatoren van de tentoonstelling zijn zich bewust van de ambiguïteit die een term zoals ‘natuur’ in een land als Nederland met zich mee brengt, als omgeving waar elke vorm van wildernis aan een zekere mate van controle en cultivering onderhevig is. Deze balans tussen getemdheid en verwildering is verweven met de tentoonstelling; op alle locaties waar de kunstwerken zijn uitgezet zijn hebben de mens en de natuur elkaar in het verleden op verschillende manieren ontmoet. Weilanden die door eeuwenlang ontwateren, ontginnen en veen steken tot onder het zeeniveau zijn gezakt, of een bos dat aanvoelt alsof het altijd heeft bestaan maar in feite een aangelegd park is.
Het Sterrebos in Frederiksoord is ontworpen in de 18e eeuw en vormt als zodanig een toonbeeld van barokke tuinarchitectuur. De plattegrond verraadt een grondslag waarin de mens de natuur dirigeert, zelfs ovemeestert; het hart van het bos heeft de vorm van een ster om het zicht te verbeteren en zo de jacht te vergemakkelijken; op de stervormige open plek had de jager het wild optimaal in het vizier, en kon het zo makkelijker afschieten. In deze schijnbare wildernis ligt midden op een wandelpad de immense sculptuur Solid Sky van Alicja Kwade even zo vanzelfsprekend als buitenissig te wezen. Het object is een indringer. De ronde steen van Braziliaans kwarts weegt zesduizend kilo, ligt er roerloos bij, maar is tegelijkertijd in alles in conflict met zijn omgeving; glad op een hobbelig zandpad, fel tussen de groen- en bruintinten van het loof, uitdagend concreet zonder uitleg verschuldigd te zijn. Het is een kanonskogel die uit een andere dimensie hierheen is geschoten.
De beelden van Matthew Day Jackson zijn geïnspireerd op odalisken; kamermeisjes of concubines die binnen een harem leefden en tijdens de hoogtijdagen van het oriëntalisme een geliefd onderwerp waren onder kunstschilders. Vaak naakt, op een sensuele manier, gedrapeerd op een divan met hun blik op de toeschouwer gericht, alsof men als het ware op een onbewaakt moment het boudoir binnenstapte. Jackson neemt deze compositie, die een objectificerend cliché genoemd mag worden, en vat het in zorgvuldig samengestelde, zwart geverfde stronken en takken die hij in de directe omgeving heeft samengesprokkeld.
Het interessante is dat de objectificatie van de odalisk door deze werkwijze compleet wordt gemaakt; het lichaam als symbool voor macht en erotiek, teruggebracht tot een compositie bestaande uit boomstronken die ooit vergroeid waren met een levend organisme en nu daadwerkelijk objecten zijn geworden, door de kunstenaar naar zijn hand gezet.
Binnen de begrenzingen van een museale tentoonstellingsruimte is iets Kunst of het is het niet. Binnen deze traditionele zienswijze spreekt het werk je toe vanuit het waardige isolement van sokkel of lijst en is het zwaartepunt van belang; al het andere is louter functioneel bedoeld, zo niet overbodig. Een bank of een lichtschakelaar is het liefst zo onzichtbaar mogelijk.
Bij Into Nature is er tussen de tentoonstellingsruimte en het tentoongestelde geen scherpe afbakening, maar is er eerder sprake van een samenspel tussen beiden. De steen van Alicja Kwade lijkt blauwer, ronder en vreemder doordat het in conflict is met het omringende woud. De odalisken van Matthew Day Jackson worden in sommige gevallen letterlijk overwoekerd door hun omgeving, zoals een verlaten kas van een voormalige tuinbouwschool waar de begroeiing door de kieren en de gaten in het glas vrij spel heeft. Het is een mooie gedachte dat een creatief proces ook kan inhouden dat je op het goede moment loslaat, en dit schipperen tussen verwildering en kunstgreep voert de grondtoon bij Into Nature.
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl