Muzikale meteorologie
Bernadette Beunk tekent suggesties voor het ongekende
Bernadette Beunk (1958) maakt tekeningen die wegwijzers zijn in omstandigheden die het waarnemingsvermogen te boven gaan. Het weer heeft altijd iets onbevattelijks en de verbeelding daarvan ook. In haar atelier aan het WG-plein in Amsterdam kijken twee ramen uit op het beweeglijke gebladerte van een grote boom. Tekeningen die ze in dat atelier maakt zijn op ongehoorde wijze een weerspiegeling van het gewemel van zonlicht, reflectie, neerslag, wind, lucht en ruimte. Iedere tekening is een partituur die je door ernaar te kijken in je hoofd tot klinken brengt als een vorm van muzikale meteorologie. Het is nieuwe muziek die je niet kent. Wat is getekend ligt buiten je bereik, waar je wel zicht op hebt omdat het voor je ligt, maar waar je nog geen stap in hebt gezet. Je moet je weg nog bepalen. Bernadette Beunk tekent mogelijkheden waarlangs je zou kunnen bewegen. Het zijn suggesties voor het ongekende.
Bernadette Beunk ziet vanzelfsprekend wat zich voor haar ogen afspeelt, maar dat is nog niet wat ze in haar tekeningen tot stand brengt. Daar begint het slechts mee. Ze voegt eraan toe wat in haar hoofd teweeg wordt gebracht door het ondergaan van de buitenwereld. Ze woonde langere tijd aan de Leliegracht en keek uit op huizen als de hare aan de overkant. Dat maakte de buitenwereld tot een indringer van de binnenwereld. Er lag nauwelijks iets buiten haar, en wat er lag kwam verdacht veel overeen met wat er binnen haar aanwezig was. Nu ze sinds enige tijd in Amsterdam-Noord aan het Binnenij woont, is er een overdaad aan buitenwereld die bestaat uit licht op water en in eindeloze lucht, met architectuur en verkeer die daarin accenten vormen. De tekeningen die ze daarover maakt ogen vreemd in haar atelier, omdat ze niet rijmen met de omstandigheden in dat vertrek. Ze tekent nu minstens zoveel thuis als in haar studio. Er is een andere verstandhouding tussen het tekenen en de werkelijkheid ontstaan. Er is een overdaad aan werkelijkheid die in het werk haar weerslag vindt.
De muzikaliteit van haar werk is een opvallende eigenschap. Van jongs af aan heeft ze gemusiceerd en haar tekeningen laten zich opvatten als een parallelle uitdrukking daarvan. Je zou kunnen zeggen dat haar tekeningen een vorm van bladmuziek zijn, met een notenschrift dat alleen door ernaar te kijken tot klinken komt. Het is onspeelbare muziek die je toch hoort. Haar meest recente tekeningen hebben een ijle symfonische kwaliteit. Je bedenkt er een orkest bij en je ziet voor je welke sectie waar accenten legt op een gestage ritmische onderstroom en een ondertoon van modulair gefluit.
Bernadette Beunk die uit het dorp Keijenborg in de Achterhoek komt, verbeeldt met haar werk als beeldend kunstenaar een binnenwereld die zich kwetsbaar ontvankelijk toont voor wat er zich buiten haar om voltrekt. Daar heeft ze geen invloed op en die beheerst ze in het leven zelf ook maar tot op zekere hoogte. Het weinige is haar al snel te veel en toch slaagt ze erin om in haar tekeningen dat vele in weinig te vatten. Ze kiest een precies aantal vormen – vlakjes, stippen, streepjes, rasters – die ze speels varieert. Ze doet dat op een eindeloze manier. Ze begint eraan om er in feite niet mee op te houden. Ze legt zich in iedere tekening weliswaar grenzen op – hier begint het en daar eindigt het – maar ze realiseert daarmee een kijk op het bestaan die geen begin en einde kent. Wat ze ziet en hoort brengt iets in haar teweeg wat ze door het te tekenen bewust kan ervaren.
Na haar opleiding aan de AKI in Enschede (1982-1987) heeft Bernadette Beunk een verfijnd oeuvre tot stand gebracht dat zich nauwelijks met het werk van andere kunstenaars laat vergelijken. Het geometrisch abstracte gehalte ervan roept wel referenties op. Haar secure manier van werken waarin de tekening die ze al heeft gemaakt in de daarop volgende verbrokkelt en opnieuw tot stand komt in een andere gedaante, laat zien hoe invloeden van buitenaf en intenties van binnenuit met elkaar botsen en voorzichtig met elkaar in harmonie worden gebracht. De dissonanten in haar werk hebben de functie van het doorbreken van patronen waardoor tijdens het tekenen het vanzelfsprekende wordt vermeden.
Het is wonderlijk dat tekeningen die zo precies tot stand komen nergens mee in overeenstemming lijken en volkomen zichzelf zijn. Daardoor hebben ze een verschijning die voor een belangrijk deel onbevattelijk is. Door goed te kijken tref je er langzaamaan herkenbare elementen in aan die je op weg helpen je ermee te verstaan. Dat is geen rationele overweging, maar een gevoelsmatig begrip van de situatie die in jezelf weerklank vindt. Het is alsof je onwillekeurig een melodie begint te neuriën van een vertrouwd aandoende fuga die je toch niet thuis kunt brengen.
Natuurverschijnselen vormen voor Bernadette Beunk het gezelschap waarmee ze in haar werk een verstandhouding vindt. Ze loopt daarin voortdurend vast, maar vecht zich er dan weer uit. De complexiteit van het tekenen zit hem erin dat bijvoorbeeld in één waargenomen tint van lichtreflectie op een boomblad zoveel kleur zit dat ze er alleen door repetitieve serialiteit recht aan kan doen. Dat lijkt een vereenvoudiging en abstrahering van wat er in de werkelijkheid te zien is. In haar werk is het eerder de symbiotische relatie tussen een natuurverschijnsel en een persoonlijke gesteldheid die als gelijktijdige ervaring samenvallen. Door het te tekenen analyseert ze die ondervinding. De uiteindelijke tekening is daar weer een vertekening van. Waar in de hedendaagse kunst een dergelijke kwestie als ‘problematisering’ wordt gedefinieerd, is er bij Bernadette Beunk sprake van het tegenovergestelde. Haar werkwijze is nu eenmaal heel intensief en langdurig en dat brengt de nodige frustratie met zich mee, maar tegelijkertijd is de concentratie die ze voor de uitvoering ervan opbrengt een vorm van gelukzaligheid. Ze streept iets tegen elkaar weg, ze lost het een in het ander op.
Het is onmogelijk om de tekeningen van Bernadette Beunk recht te doen in een beschrijving ervan. Een visuele analyse die samenhangend opsomt wat er op haar tekeningen te zien is, schiet door de gefacetteerde hoeveelheid tekort omdat er vooral ook iets is getekend wat niet te zien is. Het is aanwezig als leegte en ruimte waar je vrij kunt bewegen.
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl