In memoriam: Lucy Sarneel (1961 – 2020)
Kunsthistoricus en schrijver Liesbeth den Besten las tijdens het afscheid van kunstenaar en sieradenontwerper Lucy Sarneel een in memoriam voor. Vandaag publiceert Mister Motley een aangepaste versie van deze tekst als aandenken aan haar bijzondere en eigenzinnige kunstenaarspraktijk. Opdat we haar werk en leven niet zullen vergeten.
Lieve Lucy, in oktober bezocht ik je tentoonstelling P L U S bij Galerie Marzee in Nijmegen. De sieraden zijn verstild – ze liggen op tafels. Je wereld is naar binnen gekeerd: kruizen krullen, worden bloem, of ster, zijn uit het lood geslagen, ze zijn zink en grijs maar toch levendig, tongen hebben krullen en mooie kleuraccenten. Was er toch nog hoop? Plus leek immers ook een belofte in te houden van meer. Maar nee, dit werd je afscheidstentoonstelling en hoe blij ben ik dat ik er geweest ben, dat ik je sieraden kon oppakken en omdoen, dat ik je kon laten weten dat ik er 1 gekocht had.
Na 3 jaar studeren aan de Academie in Maastricht, vertrok Lucy naar Amsterdam waar ze verder wilde studeren aan de Rietveld Academie bij Onno Boekhoudt, wiens werk ze bewonderde. Was Maastricht te ouderwets, Amsterdam had weer andere eigenaardigheden, waartegen ze in verzet kwam. In Maastricht was haar werk te groot, in Amsterdam mocht ze geen sieraden maken. In haar 3de jaar vertelde ze haar docenten, Onno en Ger, resoluut dat ze geen beoordelingen meer van hen wilde. En zo gebeurde, maar in haar eentje deed ze ontdekkingen, vond ze een richting en de vrijheid die ze zocht.
Al in 1991 was haar werk opgenomen in de tentoonstelling Beauty is a Story in Museum Het Kruithuis in Den Bosch, waarvoor 14 kunstenaars uit Amerika en Europa waren uitgenodigd. Lucy’s sieraden maakten indruk. Ik schreef erover in het Parool, haar werk intrigeerde, ik had nog nooit iets dergelijks gezien.
Het was enorm belangrijk voor Lucy, en volkomen terecht, dat haar werk al zo snel opgepikt werd door Yvonne Joris, de directeur van Het Kruithuis, een van de belangrijke musea op sieradengebied in Nederland. De reden was duidelijk, Lucy vertegenwoordigde een nieuwe generatie kunstenaars die geen boodschap meer had aan het modernisme en rationalisme van vorige generaties.
Lucy ging haar eigen gang, vanaf het allereerste begin was haar werk volkomen eigen. Lucy deed niet mee aan trends, Lucy hoorde niet bij een bepaalde school, Lucy was volkomen zichzelf, herkenbaar vanaf haar allereerste collier met de prachtige titel Desideria uit 1989, tot aan PLUS uit 2020.
Lucy ging haar eigen gang, vanaf het allereerste begin was haar werk volkomen eigen.
Natuurlijk veranderde haar werk in de loop der jaren maar er waren constanten zoals haar keus voor niet glimmende materialen, staal, zink, papier, en textiel. Zink was favoriet, dankzij dit materiaal kreeg ze vleugels. Lucy kon als het ware beeldhouwen en schilderen met zink. Via een zelf bedachte techniek kon ze het een prachtige kleur geven, refererend aan Hollandse luchten en de zee, en het stond los van elke connotatie met juwelen. Dat wilde ze.
Hoewel ze sieraden maakte vond ze ook dat het dingen moesten zijn. Dingen, zoals alledaagse dingen, vertrouwde dingen, mooie dingen, geliefde dingen, handige dingen, fijne dingen, hang-dingen, draag-dingen. Lucy was geïnteresseerd in het dagelijkse, is het dagelijkse immers niet universeel?
Hoewel ze sieraden maakte vond ze ook dat het dingen moesten zijn.
Haar werk inspireert mensen. Ze kreeg snel erkenning in het buitenland: van München tot Melbourne, van Geneve tot Chicago, van London tot Lissabon, en van Bangkok tot Beijing – overal tentoonstellingen, workshops, lezingen, overal galeries, en verzamelaars – particulieren en musea waaronder de belangrijke musea in Duitsland, Amerika, en natuurlijk Nederland.
Zelf bewaar ik fijne herinneringen aan onze samenwerkingen. In 2006 prijkte een bijzonder sieraad van Lucy op de kaft van een verder helaas wat lullig uitgevallen boekje bij de tentoonstelling Sterke Verhalen. Ik had deze tentoonstelling samengesteld op verzoek van het Erasmushuis in Jakarta. Op de kaft Lucy’s broche Boezemvrienden, gemaakt van sierband, koper, houten ijslepeltjes, verf en zilver. Met de lepeltjes had Lucy als het ware twee molentjes gemaakt, terwijl ze met het band 3 kaarsrechte lijnen op het lichaam tekende – refererend aan de vierkante stukjes stof die in steekdracht op de borst gespeld werden. In deze periode was Lucy actief op zoek naar antieke stofjes, linten en lapjes uit Nederlandse klederdrachten. Het speet haar dat er een einde was gekomen aan de streekdracht en het stoorde haar dat die prachtige lapjes door Amerikaanse toeristen mee naar huis genomen werden om te worden verwerkt in quilts. Dan kon ze er beter zelf sieraden mee maken – en dat deed ze fantastisch, met gevoel en begrip. Zo mooi, dat een bekende Noorse kunsthistoricus Lucy de opdracht gaf om van haar eigen Noorse streeksieraden een nieuw hedendaags stuk te maken. Lucy deed dat, kon dat.
Kunst is een sector waarin het sappelen is om het hoofd boven water te houden, en sieraden vormen daarop geen uitzondering. Zelden zijn de budgetten voor een tentoonstelling ruim genoeg, en altijd steekt de kunstenaar veel meer tijd en energie in een project dan redelijk is. Lucy deed alles met overgave en wist heel precies wat ze wilde. Voor haar grote overzichtstentoonstelling in het CODA Museum in Apeldoorn in 2017 haalde ze alles uit de kast. De inrichting werd door haar bepaald, en de wand waaraan ze halssieraden los op wilde hangen (de nachtmerrie van elk museum) werd helemaal uitgetest bij haar thuis – tot ze de juiste helling gevonden had voor het onderste deel van de wand die de bezoekers moest beletten de sieraden mee naar huis te nemen.
Lucy deed alles met overgave en wist heel precies wat ze wilde.
Haar werk was haar leven, het is een cliché maar clichés berusten op waarheden. Toch was er nog een andere passie in haar leven, en dat was haar gezin, Jelle, Niki en Anna. Vaak spraken we over de kinderen, die van haar en die van mij – problemen zijn overal, maar allesoverheersend was haar grote liefde en haar vertrouwen. Het maakte elke ontmoeting waardevol, menselijk – gul en geïnteresseerd zoals Lucy was.
Sinds ik Lucy ken heb ik sieraden van haar gekocht, en soms schonk ze me iets, een materiaalschetsje, een knoopsgatbroche. Ik zou er een kleine wand mee kunnen vullen maar ze liggen ze in een la – een magische la want als ik die opendoe dan straalt Lucy me toe. De keus voor vandaag was niet moeilijk – natuurlijk moest dat een Joie de vivre broche zijn. Levensvreugde – daar gaat het immers om.
Die sprank van hoop en geluk heeft Lucy ons nagelaten via haar werk.
Laten we haar leven vieren en haar nooit vergeten.
En als er een sieraden hemel is dan hoop ik je daar ooit weer te zien.
Dag, lieve Lucy.
Liesbeth den Besten
Amsterdam, 7 januari 2021
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl