Meeneemhuizen en polyestertrappen – Een bezoek aan Do Ho Suh in Museum Voorlinden

Passage/s, Do Ho Suh, Museum Voorlinden

Do Ho Suh (1962) is installatiekunstenaar en beeldhouwer, zoon van een kunstenaar en een textielbewerker. Om zijn kunststudie voort te zetten verhuisde hij van Seoul naar New York en kwam daar voor het eerst in aanraking met de vervreemding jegens de plek waarvoor hij huur betaalt. Niet alleen was het cultureel een grote stap, het betekende ook dat hij zijn woning in moest ruilen. Hij kreeg heimwee naar zijn geboortestad en zijn kunst moest daaraan toegeven. Geïnspireerd door zijn eigen ervaringen houdt hij dit thema al decennialang aan, met als gevolg een empirische studie over de plek die thuis heet. Zijn werk raakt een grote doelgroep: allemaal herkennen we onszelf in het verlangen naar een plek die zich kan meten met thuis.

Do Ho omschrijft het leven als een gang waardoor we ons van het ene punt naar het andere bewegen. Gangen zijn geen permanente verblijfplaatsen, ze vormen slechts de doorgang, de verbinding tussen punt A en punt B. Ze zijn niet bedoeld om in te wonen en vervoeren je enkel naar je bestemming. Het zijn deze plekken die Do Ho intrigeren; tussenstations, zoals de trap naar ons appartement die we dagelijks beklimmen, maar die we niet noemen als we het over ‘het thuisgevoel’ hebben.

Een detail van Passage/s, Do Ho Suh, Museum Voorlinden

In de zogenaamde hubs die de kunstenaar samenstelt, zien we een aantal gangen van de huizen waarin hij heeft gewoond. Ze vormen het kunstwerk Passage/s. Het zijn neonkleurige doeken van polyester gewikkeld om roestvrij staal, replica’s van de gangen die je door de doorschijnende stof zowel van binnenuit als van buiten kunt bewonderen. Ze zijn aan elkaar genaaid en per adres verschillen ze van kleur, waardoor je je met iedere nieuwe kleur in een ander huis waant. Bij het creëren van de hubs heeft Do Ho goed op de details van de kamers gelet. Zo zijn er stopcontacten, lichtknopjes, deurklinken, ventilatieschachten, brandmelders en afzuigkappen die tot op de detail zijn nagemaakt, dingen die niet per se als eerste in je opkomen als je denkt aan thuis, maar desalniettemin in ieder huis aanwezig zijn. Zo ook in alle huizen waarin Do Ho Suh heeft gewoond, van Seoul en Londen tot aan Berlijn en New York. In het informatieboekje staat welk adres aan welke hub verbonden is, maar leuker is om door middel van de onderdeeltjes uit te pluizen welke gang in welk land thuis hoort. Aan de hand van de taal op de brandblusser bijvoorbeeld, of het kamerscherm dat zo typisch is voor de Zuid-Koreaanse leefomgeving.

Passage/s, Do Ho Suh, Museum Voorlinden

De hubs van de kunstenaar worden ook wel suitcase homes genoemd. Omdat ze zo licht en gemakkelijk op te vouwen zijn, zou je ze zo in een koffer kunnen stoppen en overal mee naartoe nemen. Wie uit huis gaat, zou ze op de binnenplaats van de universiteit op kunnen zetten. Een speelse manier om heimweegevoelens de baas te worden, maar de tijdelijkheid van de hubs komt ook naar voren. Eén harde stormbui en de hub ligt op zijn kant. Het lijkt alsof Do Ho wil zeggen: zoals ik voor een aantal jaar in deze huizen heb gewoond, zo zullen mijn hubs ook maar tijdelijk zijn. Bovendien: herinneringen zijn niet van vast materiaal. Hij koos het dunste van het dunste om de beelden in zijn hoofd na te bootsen. Bijna dus alsof ze écht te gebruiken zijn.

Staircase-III, Do Ho Suh, Museum Voorlinden 

Al eerder kwam Do Ho’s fascinatie met tussenruimtes ter sprake. Verderop is een ruimte gewijd aan het werk Staircase-III, dat, zoals de titel verraadt, een trap betreft. De trap is gevormd uit een doek dat over het plafond hangt en een bovenverdieping imiteert. Er zitten enkele meters tussen de laagste trede en de vloer. De trap en het doek zijn van hetzelfde materiaal als de hubs: flinterdun en niet bedoelt om te beklimmen, al is de rode kleur nog zo uitnodigend. Het is een replica van de trap in zijn voormalige appartement in New York, die zijn huis van dat van zijn huisbaas scheidde. Het was het eerste huis waarin Do Ho zich na de verhuizing vanuit Zuid-Korea thuis voelde, mede door de vriendschap die hij sloot met zijn huisbaas. De trap diende als een stoffelijke verbinding tussen de twee. Na een aantal jaar kwam de huisbaas te overlijden. In één klap verloor Do Ho zijn beste vriend en zijn huis. De trap, zo vaak bewandeld als de één weer eens voor de ander had gekookt of de vrienden bij wilden kletsen na een lange dag, werd een symbool van hechtenis, een spreekwoordelijke navelstreng. Het hervinden en kwijtraken van de thuiservaring en het onderzoek naar deze twee tegenstellingen maken het werk van Do Ho Suh interessant en herkenbaar voor iedere bezoeker; thuis is een geografische aanduiding én een gevoel.

De tentoonstelling van Do Ho Suh is tot en met 29 september te zien in Museum Voorlinden te Wassenaar. Klik hier voor meer informatie over de tentoonstelling.