Marisa Rappard – Een zoektocht

24 april 2016

Er is altijd tijd en er is heel vaak een lijn. Getrokken op papier, ontstaan in een landschap, gezocht en gevonden in wat een straalvliegtuig kan achterlaten in de lucht. Bedacht ook en getekend, maar ook ontwikkelt tot een schema of een raster. En in dat raster zit weer tijd. De feitelijke tijd van het tekenen, de fictieve tijd later van de waarneming en de beleving. Met de lijn, of iets breder gezien, veel getekende lijnen, als basis voor al haar werk, weet Marisa Rappard je te leiden door een bijzondere beeldenwereld, waar je aanvankelijk niet direct elementen in vindt die je in de werkelijkheid zult tegenkomen.

Ze zijn er wel, maar verhuld, soms enigszins vervormd. Wanneer je in de wirwar van duizenden verschillend gekleurde lijnen een motief probeert te ontdekken, zal dat niet eenvoudig lukken. Beter is het om de tekening eerst te ondergaan, die waarneming en speurtocht naar houvast, naar een eventuele vorm, komt dan later vanzelf. Er zijn wel vormen gerelateerd aan de werkelijkheid, maar je moet echt speuren, vooral in de grotere tekening die voornamelijk uit labyrintische kleurpotloodlijnen zijn opgebouwd. Naarmate je oog dwaalt over het vel papier en je lijnen blijft volgen, kan er zich ineens een motief aandienen dat zeer nadrukkelijk is opgenomen in de complexiteit van de getekende lijnen. De ‘ontdekking’ van een motief geeft gelegenheid om even diep adem te halen en de speurtocht te vervolgen. Het werk, of beter de tekeningen van Marisa Rappard, tonen een onmiskenbaar persoonlijk handschrift dat zich nog het meest letterlijk expliciet uitdrukt in de grote tekeningen. In de kleinere werken kan ze met een enkele lijn, een contour, een hoofd, een persoon plaatsen, een bootje laten drijven, een dier zich laten omkeren, wat niet al. Om die gekozen onderwerpen meandert het aan lijnen dat het lieve lust is. Slingerende lijnen die een lijst om de vormen lijken te zijn. Kleuren die door en over elkaar lopen en steeds is er die hand van de maker, die alles stuurt en die voortdurend de regie blijft houden hoe ingewikkeld sommige (ook kleinere) tekeningen zijn.

Marisa Rappard’s werk neemt een bijzondere plaats in in de ontwikkelingen van de hedendaagse tekenkunst in relatie tot de vele jonge kunstenaars die het tekenen lijken te hebben ontdekt. Het ‘eenvoudig’ tekenen met de hand, het tot stand brengen van een authentiek beeld met een simpel potlood, is de uitdaging, en tegelijk zie je dat er met veel overtuiging gekozen wordt voor de traditionele tekenmaterialen als potlood, houtskool en conté. In het werk van Marisa Rappard is, naast dat authentieke handschrift, een van de opvallendste kenmerken haar voorkeur voor kleur. Veel tekenaars beperken zich tot zwart-wit, met potlood, houtskool of Oost-Indische inkt.
Een ander boeiend aspect in het steeds groter wordende oeuvre van Marisa Rappard is dat zij niet kan volstaan met het alleen maar scheppen van een beeld op een al dan niet bescheiden vel papier. Er kan meer en dat zullen we als beschouwer van haar werk ook weten. Zij tekent grote vellen papier vol met duizenden gekleurde lijnen en daarnaast is ze in staat om met papier en vaak dunne houten latjes een installatie te maken die vragen oproept over wat een tekening, of een kunstwerk in het algemeen, nu eigenlijk is. De paradox is uiteraard dat wat een kunstwerk is ’bewezen’ wordt door de werken die zij maakt. Zo moeten ze zijn, dat is het werk van een flexibele geest, die met in zekere zin beperkte middelen, betekend papier, latjes, een schaar en een enorme dosis durf en fantasie tot inventieve en boeiende installaties komt.
Kunst heeft geen geweten en het werk van Rappard dus ook niet, maar hoe komt het dan dat ik er voortduren mee bezig blijf als ik de tentoonstelling in het Centraal Museum bezoek en lang bekijk, duiding zoek, dat het werk me aanleiding geeft tot bespiegelingen als: het begon die dag, zoals zo vaak bij mij, met een espresso. Met het kopje in mijn hand liep ik de gang in en keek naar de tekeningen die aan de muur hingen, er hingen twee tekeningen van Marisa Rappard, ik liep door naar de bibliotheek, waar nog meer tekeningen aan de muur hingen. Het leek zo’n moment van bezinning en aandacht voor dat wat er was, ik zocht niet iets speciaals in al die werken. Toch leek ik op iets te wachten, maar wat was dat dan? Er was tijd, vanzelfsprekend. Er is altijd tijd, en er zijn verschillende tijden. Een tijd in het geheugen, en een in de herinneringen. Met sommige van die tekeningen die er hingen had ik een persoonlijke geschiedenis. Je ziet wat, het is een eerste ontmoeting en dan begint er diep van binnen iets te werken, er groeit een mate van hebberigheid en dan is er de overweging om een werk te kopen, en af en toe ben ik in de gelegenheid om een werk te ruilen. Ik ervoer steeds weer de tijd als ik naar al die tekeningen keek, maar toch weer een andere tijd, een tijd die ik niet kon vatten en niet kon duiden. Ik was ervan overtuigd dat er eveneens tijd zat in al die tekeningen, een weer andere tijd. Hoe lang keek ik naar Marisa Rappard’s werk? Waarom wilde ik er telkens weer naar kijken? Elke keer was de context anders, de letterlijke plaats van het werk te zien was ook. Maar steeds bleven die lijnen aan me trekken, het werk in, en ‘hopte’ ik van de installaties naar de grote tekeningen en zoemde in op het kleinere werk. Alles kon, alles was er.
Ik dacht, en ik dacht ook dat ik niet kon stoppen met denken. Ik viel samen met het denken en tegelijk voelde mijn hoofd, het hele lichaam als de machtige machine waaraan ik onderworpen was. Ook al was ik voor mijn gevoel alleen met mijn hoofd. Ik kon niet stoppen met denken, al was er op dat moment niemand die iets uitdeed op dat denken. Misschien zocht ik naar verbanden tussen al die tekeningen, misschien naar een systeem? Alles wat om mij heen een systeem vormt en alleen zinvol is zolang ik daartussen mijn weg ga, ik me dit of dat herinner, zal allemaal uiteendrijven en verdwijnen als ik er niet meer ben. Soms denk je wat. Daar zou ik over kunnen schrijven, ik schreef, ik zocht, vermoedde en kwam op de zwaartekracht, die de levenloze dingen met de levende wezens tot een wereld verbindt. Ik dacht weer over een beeld dat ook een glimp van de waarheid kan geven, welke waarheid dan ook maar. De filmer Andrei Tarkowski schreef dat het beeld alleen recht kan doen aan de waarheid als het een samenhang tot stand brengt tussen de verwijzing naar het leven en uniciteit van het leven zelf. En om uniciteit moet het gaan. In die tekeningen die ik in mijn eigen huis zag, in gedachten en in een tekst. Was het te gemakkelijk om al die sporen die Marisa Rappard op haar papier trekt, te zien als evenzovele gedachtegangen? Was het werk oorspronkelijk? Daar hoefde ik niet over te twijfelen, je herkent het altijd.

Cohesian – detail

Zij zag kans om met betrekkelijk eenvoudige materialen een wereld te scheppen die me verbaasde, telkens weer verbaasde, of het nu de labyrintische installatie in Space Drawings in KadE Amersfoort was, of de meer compacte tekeningeninstallatie die ze maakte in Drawing Centre Diepenheim, en nu dus die presentatie in het Centraal Museum Utrecht, maar ook in het kader van DRAWING FRONT is werk te zien in Kunstliefde Utrecht, in Extrapool Nijmegen en in De Fabriek in Eindhoven.
Het leek ook weer eenvoudig, zij werkt met kleurpotloden op papier, zij trekt lijnen die maar doorgaan, zij schudt elke conventie van zich af en geeft zich volledig over aan het werk, dat werk bevraagt haar, dat loopt uit de hand, letterlijk, want komt de ruimte in, raakt me niet letterlijk aan, maar blijft me verbazen.
http://www.marisarappard.nl/Website van Marisa Rappard.