Make friends not art
In gesprek met de curatoren van SONSBEEK ’16: transACTION
Hoe gaat de tentoonstelling SONSBEEK ’16: transACTION eruit zien? Dat hangt uiteindelijk af van wat de bewoners en bezoekers vanaf de opening op 4 juni met de werken gaan doen. Of zoals Farid van ruangrupa opmerkt: “That’s still open…”. Als reactie op de vraag of er sculpturen te zien zullen zijn, geven ze een wedervraag die de kern van hun curatorschap lijkt te weerspiegelen; “Hoe ziet een hedendaagse sculptuur er tegenwoordig dan uit?’’
Twee mannen zitten een beetje onderuitgezakt op de bank tegenover me, rustig roken ze een sigaretje terwijl er af en toe mensen de ruimte in en uitlopen. Op de muren van dit ruru huis staat een schematische plattegrond van Arnhem met handgeschreven teksten van inwoners uit de stad. Wat is dit, het ruru huis?: “It’s a hangout”, antwoorden Ade en Farid, kunstenaars van het ruangrupa collectief uit Jakarta, glimlachend. Dit Indonesische collectief werd door een internationale selectiecommissie geselecteerd als curator van de elfde editie van de SONSBEEK biënnale in Arnhem. Het ruru huis blijkt een werk- en ontmoetingsruimte te zijn. Hier draait het niet om het resultaat maar om het werk- en onderzoeksproces waarin kunst en de openbare ruimte centraal staan. Het is een open plek waar mensen zich comfortabel voelen en op die manier met elkaar persoonlijke gesprekken kunnen aangaan.
Wat SONSBEEK ’16: transACTION betreft geven de mannen aan dat ze hebben getwijfeld of ze de opdracht zouden aannemen, voornamelijk omdat ze op hun thuisbasis in Jakarta al een grote opgave hebben. Toen ze werden gekozen, mede door hun originele concept dat draait om de invulling van de publieke ruimte en het hierbij betrekken van de lokale bevolking, besloten ze toch deel te nemen. De betrokkenheid van Arnhemmers willen ze tot stand brengen met een vaste locatie in de stad, het ruru huis. Hun manier van werken houdt in dat ze geen kunstenaars kiezen wier werk een bepaald concept moet ondersteunen, maar ze benaderen het curatorschap zoals ze hun kunstenaarschap benaderen. Ze werken aan een organisch geheel met bevriende kunstenaars zonder te focussen op het resultaat; “Make friends not art’’. De tentoonstelling zelf zien ze eerder als een viering waaraan iedereen is uitgenodigd deel te nemen.
De informatie die wordt verzameld in het ruru huis is dan ook onderdeel van het werk- en onderzoeksproces. Kunstenaars kunnen er gebruik van maken, maar het hoeft niet. Ze mogen zelf kiezen welke interactie ze aangaan met Arnhem en op welke locatie. Sommige locaties hebben wel de voorkeur, zoals de wijk Bronbeek met haar Molukse inwoners. Die zal gezien het Nederlandse koloniale verleden zeker aan bod komen. Daarnaast geven ze aan dat in Park Sonsbeek installaties komen, die je kunt zien als sculpturen met een gebruiksfunctie, ze zullen bijvoorbeeld gebruikt worden als podia voor workshops en andere bezoekersactiviteiten. SONSBEEK ’16: transACTION gaat dan ook voor ruangrupa in mindere mate om het maken van materiële kunstwerken en autonome sculpturen, maar veel meer over het tot stand brengen van sociale interactie. Daarbij vindt ruangrupa een combinatie van kunst en maatschappelijke betrokkenheid logisch. Autonome kunst (l’art pour l ‘art) bestaat volgens ruangrupa niet, dit is een modernistische constructie die in Indonesië nooit van invloed is geweest. In Indonesië ontstaat kunst altijd al in samenspraak met religie of maatschappij terwijl in het Westen op een gegeven moment het idee is ontstaan dat kunst op zichzelf moet staan om te reflecteren op de gebeurtenissen in de samenleving.
Vast staat dat in mei de internationale kunstenaars naar Nederland komen om het werk af te maken voor de tentoonstelling die zal lopen van 4 juni tot 18 september. Van de kunstenaars: Eko Prawoto uit Indonesië, Rossella Boscotti uit Italië en Rob Voerman uit Nederland willen ze bekend maken dat zij zullen deelnemen aan SONSBEEK ’16: transACTION, de rest van de namen zullen snel volgen.