In Limbo Embassy

‘Nederlanders willen minder migranten’, bekte de voorpagina alvast. Ja, de vluchtelingen zelf zouden het daar mee eens zijn, wie wil er nu graag met gevaar voor eigen leven in een bootje een zee oversteken, of over een hek van vier meter klimmen? Maar er is een oorlog gaande en dat brengt onvermijdelijk een stroom op gang van mensen die gedwongen huis en haard moeten verlaten. De beelden op het journaal van mensen die over het hek bij Calais proberen te klimmen en zich door een raampje van een rijdende trein proberen wurmen laten vooral zien hoe desperaat en wanhopig deze mensen zijn. 

Op zoek naar kunstprojecten die zich met deze urgente zaken bezighouden kom ik terecht bij In Limbo Embassy op de crowdfunding site Voordekunst.
Manon van Hoeckel vertelt over haar afstudeerproject aan de designacademie dat nu echt van start wil gaan. In Limbo Embassy heeft zijn wortels in de vraag welke invloed het ontbreken van werk heeft op je identiteit. Via een vriend bezocht ze ook een asielzoekerscentrum waar vluchtelingen het eerste half jaar tijdens hun aanvraagprocedure niet mogen werken. En als het wel mag kunnen ze zelden werk vinden wegens taal problemen, vooroordelen en hun onzekere situatie. De hele dag niets doen, wat moet je doen?  ‘Ik heb het gevoel dat ik een last wordt voor de maatschappij’ beschreef een vluchteling zijn situatie. Hij wilde juist een zinvol bestaan opbouwen. Manon kwam in contact met een groep uitgeprocedeerde asielzoekers, ze woonden met elkaar in een groot leeg pand en deelden folders uit op straat om de mensen te informeren en binnen te nodigen. Maar niemand kwam. Logisch. Wie moet je aanspreken?  Zo’n kale, lege ruimte met matrassen op de grond en vol onbekenden, daar zou ik ook niet snel naar binnen gaan. En dan de bedreigende intimiteit van al die bedden. ‘Stel dat wij nu samen op het randje van mijn bed zouden praten met elkaar, dat is wel ongemakkelijk’, zegt Manon. 

Ze bedacht het idee van een neutrale plek, waar migranten en buurtbewoners elkaar kunnen ontmoeten, een witgeverfde pipowagen: In Limbo Embassy.  Want wie vertegenwoordigt deze mensen? De media? De poitiek?
Een ambassade vertegenwoordigt een land, een gebied met grenzen. Toch is een ambassade geen land in een land want naast de onschendbaarheid blijft het grondgebied van het gastland. Migranten zien een ambassade vooral als een post van het land waaruit ze zijn gevlucht. 

Nu is er dus In Limbo Embassy, een pipowagen die geen land maar een groep vertegenwoordigt. Vluchtelingen zonder papieren zijn er de ambassadeurs.
Maar, zegt Manon, het gevaar met een kunstproject is dat je de mensen bereikt die er al over deze kwesties nadenken, hoe bereik je de mensen in de wijk? Daarom trekt deze schafwagen de buurt in. Veel meningen over de migrantenstroom ontstaan uit angst, uit onwetendheid en omdat men is bang om iets kwijt te raken. Waar zijn we eigenlijk bang voor?

Het doel van de In Limbo Embassy is om het gesprek op gang te brengen tussen Nederlanders en de ambassadeurs, de immigranten zonder papieren die zich staande proberen te houden in de hel van de illegaliteit. Een ontmoeting met mannen, vrouwen, jonge mensen, oudere mensen. Niet met de abstractie van de vluchteling als probleem en als bedreiging maar met Nazir of Tulu of de man zonder naam met zijn innemende lach in zijn prachtige pak met glimmende knopen en een rode strikje en op zijn borst een papier opgespeld met ‘respect all humanity’.
Op de site zie ik portretten van migranten die te koop zijn, ze poseren met een deken als een koningsmantel om zich heen geslagen: illegalen mogen geen geld verdienen maar ze mogen hun foto’s wel verkopen, dat valt onder de ‘vrijheid van expressie’, oftewel kunst.  Ook is er een speld te koop van een miniatuurversie van de ambassade wagen. Of een vlag.

Maar vraag ik aan Manon, zie je ook een verschil tussen een politieke vluchteling en een economische vluchteling?  Al pratend, vragend en omschrijvend  worden meningen  steeds minder scherp omrand. Want wat is het verschil met een expat? Kun je het iemand kwalijk nemen dat hij of zij op zoek gaat naar een beter leven? Als je alles achter je laat, je familie, je land, en zulke risico’s neemt is het wel een urgente  reis. En zou het niet beter zijn voor het land zelf als de jonge mensen met talenten daar hun toekomst op zouden bouwen? vraag ik, wetend dat ook ik nu aankom met de meest gestelde vragen. Maar kunnen wij dat voor hen bepalen? Het gesprek tussen Manon en mij komt op gang. Geen veroordelingen, geen evangelisatie van welke mening dan ook. Geen antwoord uit een enquête. Het fijne van kunst is dat ze de wereld zachter maakt, harde lijnen laat kronkelen, juist door geen scherpe standpunten in te nemen maar door alles te bevragen. In Limbo Embassy  wil dat gesprek.
De nieuwsberichten geven een negatief beeld van de migrantenstromen, soms lijkt het niet meer om mensen te gaan, om getallen, om onze angsten en de Embassy wil juist het humane terug brengen, het gesprek met de vluchtelingen op gang brengen. Wie zijn ze?

En wat zou een grenzenloze wereld betekenen? Het kan geen kwaad om die gedachte even serieus te nemen als de vluchtelingen als probleem. 
‘Ik hoop dat het project voor verandering kan zorgen, vanuit de mensen zelf.  Een kracht van onderuit.  Het ultieme doel is een beter besef van wat er allemaal speelt, om met nieuwe alternatieven te komen, een tegenwicht te bieden voor het negatieve in de media, om de situatie bespreekbaar te maken.
Het gaat om mensen die niet de juiste papieren hebben voor een menswaardig bestaan. Ik  praat met hen over hun vroegere werk, hun interesse, we maken plezier met elkaar en dagen elkaar uit met vragen en stellingen. Maar ik vraag ze nooit naar hun vluchtverhaal, ze worden al steeds ondervraagd en dat verhaal is ook de legitimatie van hun status. Of het ontbreken daarvan.’
‘Politici zeggen het, het electoraat zegt het hen na.’ stelt een van de onderzoekers van het Volkskrantonderzoek. Behalve Arnon Grunberg dan die op de voorpagina zijn immer frisse stellingen poneert:

‘Dat de overheid bepaalt wie binnen mag, is net zoiets als dat de overheid bepaalt wie brood mag kopen. Het huidige asielbeleid is een typisch voorbeeld van planeconomie en planeconomie is een grote vijand van de mensheid.’ (Arnon Grunberg 19 augustus 2015)

NOG WAT MEER GELD voor In Limbo Embassy.
Ze hebben nog drie dagen crowdfunding te gaan en zijn er bijna. Als iedere lezer van dit stuk een euro doneert dan zijn ze er! Doe het, 1 euro, dat is niet te weinig, precies genoeg. Nu doen. Met elkaar in gesprek blijven is zo noodzakelijk.

Website Limbo Embassy