Leren de wereld te bewonen door wederkerigheid – in gesprek met Sabina Enéa Téari

Hoe zou je jezelf introduceren?

Er zijn altijd meerdere manieren om dit te doen. Ik praat graag over het werk dat ik doe met Foresta Collective, een fluïde collectief gewijd aan onderzoek en de co-creatie van experimentele vormen van leren, werken en ontmoetingen tussen mens en meer-dan-mens. Onze praktijk is geworteld in meerlagige duurzaamheid, poly-creativiteit en de belichaamde cultuur. Samen hebben we de Seasonal Academy opgericht. Daarmee creëren we eigen projecten, zoals de seasonal trails (binnen de Seasonal Academy worden de leertrajecten gekoppeld aan een seizoen en seasonal trails genoemd: Wintertrail, Springtrail, enz. – red.), met leerervaringen die uitnodigend, interactief en interdisciplinair zijn. Door ons hele lichaam bij deze projecten te gebruiken, wordt ons denken een belichaamde activiteit.

Voor een gezamenlijk boekproject schrijf ik momenteel over hoe kunst kan bijdragen aan duurzaamheid en hoe het onze denkbeelden over dat onderwerp kan veranderen. Met Foresta KIDS ontwerpen en faciliteren we leerervaringen voor en in samenwerking met kinderen van verschillende leeftijden. Het thema mens en natuur staat hierbij centraal. Afgelopen najaar hebben we met een groep vijfjarige kinderen aan het project Water Worlds gewerkt. We verkenden het idee van water als habitat, als een levensvorm die zelf óók een thuis is voor talloze dieren, vissen, planten, vogels, en gasten zoals door mensen gemaakte voorwerpen en afval. Samen met de kinderen maakten we portretten, waterfilters en een collectieve sculptuur van een walvis, waarmee we onze wens voor meer menselijke aandacht en zorg voor de oceanen, rivieren, meren en zeeën wilden uitdrukken. Met de resultaten van dit project ben ik een tentoonstelling aan het voorbereiden in KinderKünsteZentrum, een kunstmuseum voor kinderen in Berlijn.

Hoe zou je de relatie tussen je kunstpraktijk en je onderwijspraktijk omschrijven? Hoe beïnvloeden ze elkaar?

Ik kan me wel vinden in hoe de kunstenaar Luis Camnitzer erover denkt: kunst en onderwijs kunnen samensmelten tot een punt waarop de twee niet meer van elkaar te onderscheiden zijn. Ik denk namelijk dat een kunstpraktijk en onderwijspraktijk niet gescheiden hoeven te worden. Kunst is een educatieve reis waarmee je je ​​praktijk kunt verbreden en verdiepen. Lesgeven is een creatieve praktijk op zich, maar zo wordt het vaak niet gezien. Zowel kunst als onderwijs hebben een transformerende kracht. In die zin praat ik liever over het delen van leermomenten, ervaringen of kennis, dan over lesgeven. Binnen de projecten van het collectief creëren we, verbinden we en gaan we samen met de deelnemers learning trails aan. Deze gezamenlijke ervaringen leiden tot een gedeelde mindset: we nemen samen een duik in het onbekende, vertrouwend op het proces. Als kunstenaar zie ik het als mijn verantwoordelijkheid om een ruimte te creëren waarin een onzichtbare levendigheid de overhand kan nemen. Ik wil deuren openen die anders misschien gesloten zouden blijven. We nodigen deelnemers uit om verder te gaan in hun denken, verder dan dat wat ze al weten.

Kunstenares Ann Hamilton noemt het onbekende een plek vol mogelijkheden. Volgens haar is het de rol van de kunstenaar om dit op te merken en erover te communiceren. Ik denk dat kunstenaars een taal hebben voor die onbekende ruimte – een taal die niet vaststaat, zich telkens weer ontwikkelt en een nieuwe vorm vindt. Maar om verder te kunnen denken dan wat je al weet, moet je een andere manier vinden om de wereld te ervaren en te bewonen. Met Foresta Collective zijn we begonnen met het verkennen van wat we belichaamd bewustzijn noemen. We vroegen ons af: hoe kunnen we andere zintuigen gebruiken om een ​​andere manier van ‘weten’ mogelijk te maken? Hoe communiceren we? Hoe vinden we nieuwe perspectieven op het zien, denken of maken van dingen? Ik denk dat kunst daar een geweldig medium voor is, omdat het je nieuwsgierig houdt en zorgt dat je het onbekende blijft ontdekken.

 

Sabina Enéa Téari (Foresta KIDS “Water Worlds”, commissioned by KinderKünsteZentrum, Berlin, October 2020)

Wat is belangrijk voor jou in je onderwijspraktijk?

Met de Seasonal Academy willen we een brug slaan tussen mensen, disciplines, denk- en werkwijzen die over het algemeen gescheiden blijven. Daarom nodigen we mensen met heel verschillende achtergronden uit op de Academie. Één van de deelnemers wil bijvoorbeeld een foerageerschool openen en wilde kruiden verzamelen. Iemand anders is overgestapt van de reclamewereld naar communicatie over duurzame mindsets. Die verscheidenheid aan persoonlijkheden en levenspaden binnen een groep zorgt echt voor een betekenisvol leertraject, omdat het leren persoonlijk wordt. Het is ook ongelooflijk om te zien dat in deze horizontale, niet-hiërarchische leeromgeving de rollen van een leraar en een student voortdurend veranderen. Als je goed om je heen kijkt zul je zien dat alles en iedereen een geweldige leraar is, en dat we tegelijkertijd ook allemaal studenten zijn. We leren door samen te werken. Een dialoog voeren is cruciaal in een relationeel proces waarin iedereen co-creator is. Dit leidt tot een proces van wederkerigheid bij het leren. We leren de wereld te bewonen door wederkerigheid.

Waar streef je als kunstenaar naar?

Ik ben erg geïnteresseerd in het idee van ecologie: wat is ecologisch? En hoe kan het verder gaan dan het begrip dat we kennen uit de biologie, door er alle levende relaties tussen alle levende wezens in op te nemen? Op de een of andere manier zijn we onze band met de natuur kwijtgeraakt, en ecologisch denken kan een manier zijn om die band te herstellen. Dit is een van mijn grote interesses. Het is een continu leerproces, waarbij ik andere mensen uitnodig om mee te doen.

Ik wil ook graag onderzoeken hoe kunst en ambacht bij elkaar horen, en hoe denken en maken met elkaar verbonden zijn. Ik vraag me af: hoe kunnen we toekomsten creëren als we niet alleen ons denken beschouwen als een cognitief proces, maar ook kunst zien als een cognitief proces, dat diep verbonden is met het zintuiglijke?

Mijn kunstpraktijk draait om het vergroten en vieren van verschillende werelden (a world of many worlds, aldus antropoloog Marisol de la Cadena), zowel mijn eigen wereld als die van andere mensen. Door aandachtig te blijven vinden we nieuwe perspectieven op het zien, denken of maken van dingen. Je comfortabel voelen met complexiteit is cruciaal als we manieren willen vinden om samen te leven en omgaan met diversiteit. En, om met de woorden van de la Cadena te spreken, het erkennen van talloze werelden en wereldbeelden.

Wat is belangrijk voor jou in het leerproces wanneer je met anderen samenwerkt aan projecten?

Een voorbeeld: als ik nu naar buiten kijk, zie ik zowel zon als sneeuw. Ik denk dat het min zeven is, en die temperatuur zorgt ervoor dat de sneeuw blijft liggen en de zon de sneeuw niet smelt. Dus zowel de sneeuw als de zon zijn hier, samen, zonder elkaar te verdrijven.

Ik denk dat dit voorbeeld illustreert hoe belangrijk het is om ogenschijnlijke tegenstellingen samen te laten bestaan. Het draait allemaal om deze grote vraag: hoe te leven in diversiteit, zonder de ander te worden, maar ook zonder de ander te negeren?

Wat zijn je inspiratiebronnen?

Momenteel ben ik geïnspireerd door het idee van making sanctuary van de filosoof Bayo Akomolafe. Het is heel interessant hoe hij het binaire denken ontleedt, hoe we sommige mensen als goed en anderen als slecht beschouwen. Hij stelt vragen als: welke omstandigheden maken dat een bepaald persoon zich gedraagt zoals hij of zij zich gedraagt? Hij onderzoekt de context en voorwaarden die tot een bepaald soort handelen kunnen leiden. Voor mij hoort dit bij ecologisch denken: verbindingen niet kapotmaken, maar zien dat het ene tot het andere leidt. Ik vind het waardevol om te zien hoe dingen met elkaar verweven zijn.

Ik heb ook veel geleerd van het werk van de Russische kunstpedagoog Elena Makarova. Haar werkwijze is gestoeld op oprechte aandacht voor een kind. Uit welke omstandigheden komt dit kind? Hoe ziet het gezin eruit? Dat heeft alles te maken met het begrip aandachtigheid waarmee ik werk. Vaak zitten we vol verwachtingen en aannames. Ik denk dat het belangrijk is om aandachtig te blijven en op te merken wat er zich op elk individueel moment ontvouwt, in plaats van te proberen de realiteit te sturen met wat we denken te weten.

Welke kunstopdrachten hebben in het verleden indruk op je gemaakt?

Tijdens de laatste Winter Trail van de Season Academy hebben we gewerkt aan de opdracht erven op een andere manier, geïnspireerd op een concept van De la Cadena. Het idee was om te kijken naar de cultuur waar we deel van uitmaken, om te zien wat we hebben geërfd en hoe we anders kunnen erven. We wilden de invloeden die cultuur op ons heeft gehad in kaart brengen, wat natuurlijk een enorme opgave is, en kijken of we alternatieven voor die invloeden konden bedenken.
De cultuur die we overnemen bevat ook de relationele ruimte van mensen en niet-mensen: hoe zijn we samen? Hoe willen we samen zijn? Hoe zou een totaal andere relatie eruit kunnen zien?

Deze opdracht begon met een onderzoek naar hoe culturen groeien. Dit onderzoek was ook gebaseerd op een idee van De la Cadena: niets is zoals het is, alles is op een of andere manier gegroeid, en alles wordt wat we ervan maken. Een van de mensen die we hebben uitgenodigd voor een bijdrage aan de Winter Trail was Vincent Stanley, die sinds 1973 samenwerkt met het outdoor kledingmerk Patagonia. Patagonia heeft een cultuur van innovatie en duurzaamheid gecreëerd rond het merk, met een passie voor de natuur en zorg voor het milieu, en wij wilden weten hoe ze dat deden. Hoe laat je een cultuur groeien die gebaseerd is op gedeelde waarden? Ik denk dat voor ons in dit geval de belangrijke vraag was: wat willen we cultiveren door middel van aandacht? En als we aandacht cultiveren, waarvoor cultiveren we dan aandacht? Wat is levensondersteunend en hoe groeien we daar culturen omheen? We moeten sector- en grensoverschrijdend denken, en anderen vinden die soortgelijke visies ontwikkelen.

Wat definieert een goede opdracht?

Ik denk dat een goede opdracht gedreven wordt door een persoonlijke interesse. Die persoonlijke interesse maakt werk levendig. Wat als het meest persoonlijk wordt beschouwd, is vaak ook het meest universele.

Met de projecten van Foresta KIDS richten we ons op onderwerpen waar kinderen normaal gesproken niet over leren op school, zoals persoonlijke en relationele duurzaamheid en de natuur, binnen en buiten. Kinderen hebben ontzettend veel nieuwsgierigheid en speelsheid in zich. Ze haken gemakkelijk in op ideeën en proberen van alles uit, maar je houdt ze niet zomaar voor de gek. Ze voelen het onmiddellijk aan als een opdracht niet zinvol of inspirerend is. Als je ze een concept aanbiedt dat niet ‘leeft’ voor jou, vinden ze het saai en zullen ze nooit geïnteresseerd zijn. Wanneer kinderen niet bereid zijn een opdracht uit te voeren, hebben we de neiging om controlesystemen in te zetten om hen te dwingen het tóch te doen. Maar je kunt oprechtheid en interesse niet afdwingen – dat moet organisch groeien, ondersteund door aandacht en zorg.

Dit is het instagramaccount van Foresta Collective.

Learning to inhabit the world through reciprocity
Sabina Enéa Téari interviewed by Sanne Kersten

The book Wicked Arts Assignments was published in September of 2020, by Valiz. Wicked Arts Assignments was edited by Emiel Heijnen and Melissa Bremmer, Professors Art Education at the Amsterdam University of the Arts. The book revolves around art assignments that were collected from all over the world, each and every one of them have been carried out before. Proof of that real life aspect is shown in the imagery that is added to each assignment.

Sabina Enéa Téari is a founding member of the Foresta Collective. Together the collective explores potentials for living in more conscious, regenerative, and poetic ways. Learning experiences for becoming and growing, unfold through collective practice and research. She considers her practice both as an educational one and as a collective artwork. She contributed to the book Wicked Arts Assignment with two assignments she carried out within the collective together with children: ‘Make an artwork for the senses other than the sight’ and ‘Make a miniature museum of yourself’.

How would you like to introduce yourself?

There are always multiple biographies one could talk about. I like to speak of my work in connection to Foresta Collective, a fluid collective dedicated to the research and co-creation of experimental formats of learning, working, and meetings between human and more-than-human. Our practice is rooted in multi-layered sustainability, poly-creativity, and embodied culture. As a collective we have set up the Seasonal Academy, in which we create our own projects such as the seasonal trails with learning experiences that are participatory, interactive andcross-disciplinary. By involving our whole body during these projects, our thinking becomes an embodied activity.

Currently, I am also writing for a collaborative book project on how the arts can contribute to sustainability or can change mindsets. With Foresta KIDS, we design and facilitate learning experiences for and in cooperation with kids of different ages, centered around the theme of human + nature. Last Autumn we did the project Water Worlds, together with 5-year-old-kids. We explored water as a habitat, as a life form that is also a home to multitudes of other life forms like: animals, fish, plants, birds, and many guests like human-made objects and rubbish. Kids drew portraits and together we made water filters, as well as a collective sculpture of a whale, to express our wish for more human attention and care for the oceans, rivers, lakes and seas. I am preparing an exhibition of the results of this project in KinderKünsteZentrum, a local community arts museum for kids in Berlin.

How would you describe the relationship between your arts practice and your educational practice?How do they both influence each other?

I relate to the way the artist Luis Camnitzer thinks about it. I like the idea of merging arts and education to the point where they become indistinguishable. I think an ‘arts’ and ‘education’ practice don’t need to be separated. The arts are an educational journey, to expand and deepen a practice. Teaching is a creative practice in itself, but it’s often not seen like that. And there’s a transformative power both in arts and education. In that sense, I’d rather talk about sharing experiences, knowledge or learning. Within the collective’s projects, we create, connect and go on learning trails together with the participants. These experiences develop a collaborative mindset: we dive into the unknown together, trusting the process. 

As an artist I see it as my responsibility to care for a space in which an invisible vibrancy can take over, and in opening doors that might otherwise stay closed; we invite participants to think beyond what they already know. The artist Ann Hamilton refers to the unknown as being full of possibilities. According to her, the role of the artist is to recognize this and to communicate about it. I think artists have a language for this space, one that is not established, but always developing and embodied. However, to be able to think beyond what you already know, you need to develop another way of knowing and being in the world. With Foresta Collective we started exploring what we call embodied awareness. We asked ourselves: How can we involve other senses to make a different way of knowing possible? How do we communicate? How do we find new perspectives on seeing, thinking or making things? I think art is great for that because it’s a way to stay curious and to explore the unknown. 

What is important for you in your educational practice?

Within the Seasonal Academy we intend to create bridges between different people and traditionally divided disciplines, ways of thinking and working. Therefore, we invite people from very different walks of life to the Academy. For example, one of the participants wants to open a foraging school, collecting wild herbs, or someone else has transitioned from advertising to communication about sustainable mindsets. The variety of personalities and paths within a group allows for the learning to be really meaningful, because the learning becomes personal. It’s also incredible to see that in this horizontal (nonhierarchical) learning environment, the roles of a teacher and a student shift all the time. If one is attentive you can see that everything and everybody is a great teacher and we are all students. We learn through working together. Having a dialogue is crucial in a relational process where everyone is a co-creator. This leads to a process of reciprocity in learning. We learn to inhabit the world through reciprocity. 

What are you aiming for as an artist?

I’m very interested in the notion of ecology: What is ecological? And how can it go beyond the understanding of biology by including all living relationships between all living entities? We somehow have lost our bonding with nature, and ecological thinking might be a way towards restoring that bond. This is one of my deep interests. It’s a continuous learning process, into which I invite other people to join. 

I’m also very interested in exploring how arts and crafts belong together, and how thinking and making are connected. I wonder: How can we craft futures when we not only consider our thinking to be a cognitive process (as we often understand it to be) but also view art as a cognitive process, deeply connected with the sensuous.

Art as a practice for me is the one of expanding and celebrating worlds (a world of many worlds), both my own and those of other people. By staying attentive, we find new perspectives on seeing, thinking or making things. Being comfortable with complexity is crucial, if we are to find ways to live together and cope with diversity. And, to phrase it like anthropologist Marisol de la Cadena, acknowledging multitudes of worlds and worldviews. 

What’s important for you in the learning process when collaborating with others in your projects?

For example, if I look outside now, there is sun and snow together. There is a certain temperature, I think it’s minus 7, that keeps the possibility that there is snow and that the sun doesn’t melt the snow. So the snow is here and the sun is also here, together without wiping each other out.

I think this example illustrates the importance of allowing the seemingly opposites to exist together. It’s all about this huge question: How do we live in diversity, without becoming the other but also without disregarding the other?

What are your sources of inspiration?

Currently, I am inspired by the idea of ‘making sanctuary’ from the philosopher Bayo Akomolafe. It’s very interesting how he deconstructs binary thinking, how we think of some people as good and some as bad. He’s asking questions like: Which conditions create the mindset of this person who is acting in such a way? He looks for conditions and contexts leading to that kind of acting. For me this is part of ecological thinking: not to destroy connections but to see that one thing leads to another. I like how things are entangled with each other and I think that’s very valuable.

I also learned a lot from the writings of the Russian arts educator Elena Makarova. The way her practice is based on a genuine attentiveness to the child. Seeing: What is the context where this child is coming from? What is the family? This really relates to the notion of attentiveness I am working with. Very often, we are filled with expectations and assumptions. I think it’s important to stay attentive and to notice what is unfoldingin every moment, instead of trying to control reality with what we think we know.  

 

Sabina Enéa Téari (Woods in the City “Forms of Love”, a collective practice into special storytelling, Berlin, November 2019)

Which arts assignments in the past have made an impression on you? 

During the last Winter trail of the Season Academy, we carried out the assignment: inherit differently, proposed by anthropologist Marisol de la Cadena. The idea was to look at the culture we are part of, seeing what we have inherited, and how we can inherit differently. The assignment was to map the influences that culture has on us, which is a huge task of course, and to see if we could imagine alternatives for those influences. 

The culture we inherit also contains the relational space of humans and non-humans: How are we together? How do we want to be together? What could be a radically different relationship?

This assignment started with the inquiry into how cultures grow. This was based on the notion offered by Marisol de la Cadena: Nothing is just the way it is, everything has been grown somehow and becomes the way we make it. One of the contributors we invited to the Winter trail was Vincent Stanley, who has been working with the outdoor clothing and gear company ‘Patagonia’ since 1973. Patagonia has created a culture of innovation and sustainability around its brand, with a passion for nature and care for the environment. We were curious to ask: How did Patagonia do it? How does one grow a culture based on shared values? I think for us in this case, the important question was: What do we want to cultivate through attention? And when we cultivate attention, what do we cultivate attention for? What is life-sustaining and how do we grow cultures around that? We need to think beyond borders and sectors, we need to find others who are developing similar visions.  

What makes a good assignment?

I think a personal inquiry is what makes a good assignment. It’s important to start with personal inquiry, this is what makes the work come alive. What is considered to be most personal, is very often also the most universal.
In the projects within Foresta KIDS, we focus on subjects children usually don’t learn about in school (such as personal and relational sustainability and nature inside and outside). Kids have a great sense of curiosity and playfulness. They easily jump into ideas and try things out, but they also cannot be fooled. They sense it immediately: if it’s not meaningful and inspiring to you, if you are offering just a concept disconnected from a lived life, it will be boring to them and they will never be interested. When children are not willing to do an assignment, we tend to create systems of control to force them to do it. However, you cannot force sincerity and interest – this needs to grow organically, sustained by attention and care. 

This is Collective Foresta’s Instagramaccount.