Redactie

KUNST IS COLLECTIEF – in gesprek met tien collectieven

25 april 2023

Wat betekent het om een collectief te zijn? In de tiendelige podcast Kunst is Collectief – de speciale voorjaarsreeks van Kunst is Lang – gaat presentator Luuk Heezen tien weken lang een uur de diepte in met steeds een ander collectief. Hoe ziet hun samenwerkingsstructuur eruit? Noemen ze zichzelf eigenlijk wel een collectief? Hoe verhouden de afzonderlijke leden zich tot het geheel? Hoe neem je gezamenlijk beslissingen?

In de tiendelige podcast Kunst is Collectief, de speciale voorjaarsreeks van Kunst is Lang, gaat presentator Luuk Heezen tien weken lang een uur de diepte in met steeds een ander collectief. Waarom werken ze samen? Hoe ziet hun samenwerkingsstructuur eruit? Noemen ze zichzelf wel een collectief? Hoe verhouden de afzonderlijke leden zich tot het geheel? Hoe neem je gezamenlijk beslissingen? Kun je eigenaarschap delen?

Kunst is Collectief is een initiatief van Mister Motley en ArtEZ Collective Making en gaat op zoek naar makers die samen maken, leven en/of werken – collectief is ook maar een term en termen kunnen tekortschieten. Hoe geven zij het ‘samen’ vorm? Wat zijn de overwegingen, twijfels, frustraties en overtuigingen die komen kijken bij verschillende vormen van collectiviteit?

‘Vaak ontstaan collectieven vanuit praktische overwegingen, zoals het delen van een studio of kostbare apparatuur. Bij ons was dat anders: we wilden grotere gebaren maken en met z’n vieren kan dat makkelijker. Maar betekende ook dat we één stem waren, iets wat in het begin heel lastig was, omdat we zoiets nog nooit hadden gedaan.’

Pink Pony Express

Collectiviteit betekent zoeken naar een evenwicht tussen met elkaar en alleen. De maatschappij kent periodes van meer en minder collectiviteit, net als elke beweging en elk gedachtegoed komt en gaat het in golven. Het in hoge mate geïndividualiseerde en geprivatiseerde Nederland lijkt steeds meer te verlangen naar een manier om weer meer samen te leven: de voortdurende focus op het individu alleen lijkt aan populariteit in te boeten. Dat vindt niet iedereen, maar afhankelijk van je bubbel zou je wellicht wel kunnen zeggen: dat vinden velen van ons. We lijken steeds meer op zoek naar wat ‘wij’ kan betekenen. In het verlengde daarvan komen vragen over individueel en collectief bezit naar bovendrijven: wat ‘is’ daadwerkelijk van ons, en hoe kunnen we grondstoffen delen? In het dagelijks leven wordt er steeds meer gezocht naar collectiviteit, denk daarbij aan gedeelde faciliteiten, woongemeenschappen, gedeelde auto’s, buurttuinen en broodfondsen.

Ook in de kunstwereld is er steeds meer aandacht voor meerstemmigheid en collectiviteit. Hoewel het idee van de kunstenaar als individueel genie hardnekkig is en bij tijd en wijle nog steeds hoogtij viert, klinken andere geluiden steeds harder. Er is roep om verandering, er is steeds meer aandacht voor de kunstenaar die aanjaagt, samenbrengt, verbindt, deelt en aanzwengelt. Door samen te werken met bijvoorbeeld buurtbewoners, overheden of natuur, wordt er meer gedeeld en ontstaat er meer ruimte voor uiteenlopende perspectieven. Musea kopen samen werken aan, de voorheen aangebrachte scheiding tussen denken en maken wordt steeds vaker uitgedaagd doordat artist practioners functies als conservator gaan vervullen in kunstinstellingen, en ook het publiek wordt uitgenodigd vaker deelnemer te zijn in plaats van enkel aanschouwer. Grenzen worden bevraagd en dat leidt tot meervoudigheid, transformaties en nieuwe constellaties.

‘Toen we begonnen, in 2016, als collectief was het van ‘Huh, collectief? Bedoel je collectie?’ Nu is het echt collectief-hier, collectief-daar. De term ‘collectief’ is ruim, maar hoe je er invulling aan geeft is per collectief heel verschillend.’

Questions Collective

Recente manifestaties op het internationaal toneel van de kunsten geven daar ook blijk van: denk aan documenta fifteen, samengesteld door het Indonesische collectief ruangrupa. Met het credo ‘make friends, not art’ nodigde ruangrupa verschillende collectieven en kunstenaars van over de hele wereld uit om gezamenlijk bij te dragen aan de samenstelling van de documenta. ‘Lumbung’ en ‘nongkrong’ stonden centraal. Lumbung is het Indonesische woord voor de schuur waarin het overschot van de rijstoogst collectief wordt verzameld en herverdeeld. Nongkrong gaat om informeel samenzijn.

documenta fifteen: Gudskul, Fridskul Common Library, Fridericianum, Kassel, 17. Juni 2022, Foto: Victoria Tomaschko
documenta fifteen: Britto Arts Trust, PAKGHOR – the social kitchen, documenta Halle, 12. August 2022, Foto: Victoria Tomaschko
documenta fifteen: Nhà Sàn Collective, Tuấn Mami, Vietnamese Immigrating Garden, 2022, Installationsansicht, WH22, Kassel, 15. Juni 2022, Foto: Nils Klinger

In de overzichtstentoonstelling The Milk of Dreams van de Biënnale van Venetië in 2022 lag de focus op veelvormigheid en de verbeeldende kracht die schuilgaat achter transformatie. Curator Cecilia Alemani ontleende de titel van deze overzichtstentoonstelling aan het (kinder-)boek van de surrealistische kunstenaar Leonora Carrington waarin zij een wereld schetst waar alles en iedereen kan veranderen. In de woorden van Alemani: ‘It is a world where everyone can change, be transformed, become something or someone else; a world set free, brimming with possibilities. But it is also the allegory of a century that imposed intolerable pressure on the very definition of the self […].’ Juist die frictie tussen de focus op het zelf, identiteit en individu en het holistische karakter, het in verbinding staan met elkaar en de mogelijkheid daaruit steeds nieuwe constellaties te vormen, is exemplarisch voor een verlangen waarin maken en leven in elkaars verlengde liggen, en niet zonder die ander kunnen.

‘Het gaat veel meer om die gemeenschapszin, en om het samen zorg dragen voor de omgeving of ondersteunen van elkaar. Het maakt niet uit of dat gaat om samen maken of zorgen dat iedereen ’s avonds kan mee-eten.’

‘De School’ (onofficiële naam)

Met deze tiendelige podcast onderzoeken Mister Motley en ArtEZ Collective Making samen met collectieven naar wat het betekent om samen te werken, in beweging te zijn met anderen en je te verhouden tot (individueel) maker- en kunstenaarschap. Kunst is Collectief laat de stemmen horen van makers die samen maken, leven en/of werken – collectief is ook maar een term en termen kunnen tekortschieten. Hoe geven zij het ‘samen’ vorm? Wat zijn de overwegingen, twijfels, frustraties en overtuigingen die komen kijken bij verschillende vormen van collectiviteit? In deze speciale voorjaarsreeks van Kunst is Lang gaat presentator Luuk Heezen tien weken lang een uur de diepte in met steeds een ander collectief. Hoe ziet hun samenwerkingsstructuur eruit? Noemen ze zichzelf eigenlijk wel een collectief? Hoe verhouden de afzonderlijke leden zich tot het geheel? Hoe neem je gezamenlijk beslissingen?

Luister vanaf 10 mei elke week naar een nieuwe aflevering van Kunst is Collectief in je favoriete podcast-app! Aan het woord komen onder andere: ‘De School’ (onofficiële naam), Pink Pony Express, Questions Collective en De Onkruidenier.

Kunst is Collectief – de voorjaarsreeks van Kunst is Lang
Tien collectieven over hun samenwerking, vorm van collectiviteit, visies, fricties en idealen.
Kunst is Collectief is een samenwerking tussen ArtEZ Collective Making en Mister Motley.

In het najaar keert Kunst is Lang weer terug met een spiksplinternieuw seizoen!

Advertenties

Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl

#mc_embed_signup{ font:14px Riposte, sans-serif; font-weight: 200; } #mc_embed_signup h2 { font-size: 3.6rem; font-weight: 500 } #mc_embed_signup .button { border-radius: 15px; background: #000;} #mc_embed_signup /* Add your own Mailchimp form style overrides in your site stylesheet or in this style block. We recommend moving this block and the preceding CSS link to the HEAD of your HTML file. */

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

* verplicht
Email formaat
(function($) {window.fnames = new Array(); window.ftypes = new Array();fnames[0]='EMAIL';ftypes[0]='email';fnames[1]='FNAME';ftypes[1]='text';fnames[2]='LNAME';ftypes[2]='text'; /* * Translated default messages for the $ validation plugin. * Locale: NL */ $.extend($.validator.messages, { required: "Dit is een verplicht veld.", remote: "Controleer dit veld.", email: "Vul hier een geldig e-mailadres in.", url: "Vul hier een geldige URL in.", date: "Vul hier een geldige datum in.", dateISO: "Vul hier een geldige datum in (ISO-formaat).", number: "Vul hier een geldig getal in.", digits: "Vul hier alleen getallen in.", creditcard: "Vul hier een geldig creditcardnummer in.", equalTo: "Vul hier dezelfde waarde in.", accept: "Vul hier een waarde in met een geldige extensie.", maxlength: $.validator.format("Vul hier maximaal {0} tekens in."), minlength: $.validator.format("Vul hier minimaal {0} tekens in."), rangelength: $.validator.format("Vul hier een waarde in van minimaal {0} en maximaal {1} tekens."), range: $.validator.format("Vul hier een waarde in van minimaal {0} en maximaal {1}."), max: $.validator.format("Vul hier een waarde in kleiner dan of gelijk aan {0}."), min: $.validator.format("Vul hier een waarde in groter dan of gelijk aan {0}.") });}(jQuery));var $mcj = jQuery.noConflict(true);

Meer Mister Motley?

Draag bij aan onze toekomstige verhalen en laat ons hedendaagse kunst van haar sokkel stoten

Nu niet, maar wellicht later