Kritische schijn en schittering – op bezoek bij Maartje Folkeringa
Tijdens het programma ‘Kan niet bestaat niet’ van Mister Motley in De Brakke Grond op 18 januari 2020, vertelde Maartje Folkeringa (Sint Anthonis, 1978) over haar Fear Of Missing Out (FOMO). Ze wilde hier een werk over maken, maar dat kan niet tot stand komen, vanwege diezelfde fomo. Het maken van dit werk zou zoveel tijd in beslag nemen dat ze aan iets anders niet zou toekomen waardoor de fomo extreme vormen zou aannemen. Die drang om maar niets te missen, is bijna een obsessie, maar toch maakt Maartje Folkeringa een volstrekt laconieke indruk. In haar ruime atelier van de Stichting Nieuw en Meer aan de Oude Haagseweg, aan de rand van Amsterdam, werkt ze tegelijkertijd impulsief en weloverwogen aan haar sculpturen over zelfpresentatie. Vanuit de vraag ‘hoe laten mensen zich zien’ en ‘welke betekenis kennen we toen aan gebruiksvoorwerpen en merkartikelen’ stelt ze beelden samen die in hun stoffelijke, kleurrijke gedaantes de consumptiemaatschappij aan de orde stellen.
In haar serie ‘Paradice’ over designerlabels en hun plagiaatversies laat ze een relativerend beeld zien van de waarde die we toekennen aan commerciële excessen. Meer in het algemeen is het onderwerp van haar werk de mens en zijn versierselen. Hoe we omgaan met opsmuk als statussymbolen krijgt aandacht in beelden die gecultiveerde Chinese fake merken als Cnanel, Phuma, Chrisdien Deny, en Adidos als uitgangspunt hebben.
Maartje Folkeringa is een kunstenaar die altijd wordt uitgedaagd door wat ze nog niet eerder heeft gedaan en wat ze nog niet kan: “Ik groeide op in St. Anthonis in Noord-Brabant, bij Boxmeer. Mijn vader zat in de bio-industrie en reisde de hele wereld over. Mijn twee broers zijn ook in zaken gegaan. Mijn moeder was huisvrouw en gaf daarnaast les in het vak Verzorging op een middelbare school en in de gevangenis. Ik heb op een aantal middelbare scholen gezeten: in Stevensbeek, op twee highschools tijdens een jaar in Amerika en daarna in Nijmegen, maar ik wist al die tijd niet wat ik wilde. Een decaan raadde me aan om me aan te melden op de kunstacademie.
Ik ging eerst 3D Design studeren aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht, maar daar stopte ik na een jaar weer mee om me in het krakersleven te storten. Ik werkte in die tijd in een cafétje, maar ik maakte ook schilderijen en fotografeerde. Ik deed een cursus Photoshop en fotografie en maakte filmpjes en sculptuurtjes. Uiteindelijk ben ik in 2000 naar de Rietveld Academie gegaan, naar de afdeling ‘Voorheen Audiovisueel’. Daarna heb ik nog de masteropleiding fine art aan het Sandberg Instituut gedaan, bij Jos Houweling. In de tussentijd had ik geleerd dat ik keuzes moest maken die echt van mezelf zijn. Ik moest me losmaken van hoe het hoort. Ik moest me wel afzetten tegen het milieu waarin ik was opgegroeid om tot mezelf te komen. Mede daardoor had ik in die tijd de neiging om alles in your face te verbeelden. Dan maakte ik beelden van mannen met stropdassen van vlees, of van een plassend meisje dat gehurkt tussen staande mannen in pak zat.
Tussen haar eerste en tweede studiejaar aan de Rietveld Academie maakte Maartje Folkeringa een reis naar Thailand en Japan. Ze maakte daar veel foto’s van mensen in het zakendistrict. Ze zaten te slapen op bankjes of waren aan het shoppen. “Daar merkte ik dat echte een observator ben. Ik was er voortdurend aan het fotograferen. Daar is mijn belangstelling ontstaan voor de manier waarop mensen zich verhouden tot hun omgeving. Het is nog altijd een belangrijk onderwerp in mijn werk.” De belangstelling voor de mens ‘tussen de bedrijven door’ leidde later tot de serie sculpturen ‘Dames en Heren’ waarin ze menselijke houdingen figuratief en kleurrijk verbeeldde met wat je genadeloos mededogen kunt noemen.
In Japan zag ze dat de jeugd na de schooluniformperiode helemaal loos gaat door zich aan te sluiten bij allerlei subculturen met specifieke kledingcodes die tot in de perfectie worden nageleefd. Ze zag in dat die gedragingen niet veel verschillen van de voorschriften in de Japanse zakenwereld. Daar gedragen mensen zich ook naar codes met betrekking tot de pakken die ze dragen of de auto waarin ze rijden. Maartje Folkeringa: “Ik kijk met verwondering naar visuele verschijningsvormen en gedragscodes in de maatschappij. “
In haar atelier staat een werk in wording, een sculpturale uitwerking van het woord ‘Like’. Het beeld ziet eruit als een kleurrijke sneaker, maar blijft goed leesbaar. Net als Fomo is ‘Like’ een woord waar ze ‘iets mee wil’. Ze wil begrijpen waarom ‘Like’ haar, en de wereld om haar heen, zo bezighoudt: “We willen ergens bij horen, en toch opvallen. We zijn ons zó bewust van de ander’. Ze sluit met haar beeldtaal aan bij de manier waarop mensen op sociale media contact met elkaar zoeken.
Opvallend aan haar werk is dat ze trends en hypes volgt die ze beschouwt in haar eigen beeldtaal waarin ze altijd tegen de keer in gaat. In haar serie werken ‘Made in China’ laat ze traditionele keramische vazen zien die in haar opdracht gemaakt zijn in China. Ze heeft ze in Foshan geglazuurd met de merken Trumpchi, Huawei en Xiaomi. Deze drie vazen in een glazen vitrine maken de indruk doorsnee gebruiksvoorwerpen te zijn. Pas bij nadere beschouwing verraden ze hun sociaal-maatschappelijke commentaar. Met dit werk laat Maartje Folkeringa zien hoe oude ambachtelijk pronkstukken zijn vervangen door hedendaagse versies uit de auto-industrie en de telecommunicatie.
In het atelier van Maartje Folkeringa zijn meerdere sculpturen in de vorm van slangachtige keramische objecten te zien, werk dat ze is begonnen tijdens een residentie in het Europees Keramisch Werkcentrum (EKWC). De serie Display (Premium time-out) presenteert ze op de manier die in mode en kledingzaken wordt gebruikt om collecties te tonen, hangend aan rekken. De precieze aard van het werk is moeilijk te definiëren, maar de eerder gemaakte serie Premium laat uitvergrote versierselen zien in goudluster (gouden glazuur) in combinatie met keramiek, epoxy en plastic. Ander werk bestaat uit bewerkingen van sieraden, juwelen, trofeeën, wapenschilden en bling bling in allerlei glimmende materialen die op het oog indruk maken, maar die als lege hulzen onthullen wat de werkelijk waarde van uiterlijk vertoon is. Titels als ‘Faux Pas’ geven de dubbelzinnigheid van dit werk goed weer.
Maartje Folkeringa is een kunstenaar die zich niet neerlegt bij wat ze al weet en kan. Ze is altijd nieuwsgierig naar andere vormen van verbeelding, nieuwe technieken en alternatieve materialen om beeldend commentaar te geven op maatschappelijke excessen, zonder deze te veroordelen. Maartje Folkeringa is een kunstenaar die diepgang vindt in de manier waarop de wereld, hoe slecht ze er ook aan toe is, zich kan verliezen in oppervlakkige schijn en schittering.
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl