Kleine kunstkritiek uit Winterswijk – Wat je ziet ben je zelf
Als ik de leerlingen uit groep 7/8 van vrije school De Esch in Winterswijk vraag of ze weleens een selfie maken, steekt iedereen zijn hand op. Als ik ze vervolgens vraag waarom ze dat doen, vertellen ze eerst dat het gewoon heel leuk is. Daarnaast zeggen ze dat je jezelf kunt laten zien zoals je bent, maar ook zoals je zou willen zijn.
Bijvoorbeeld met mooie filters en effecten. Tot slot kan je andere mensen laten zien waar je bent, wie er bij je is, en wat je stom, grappig of cool vindt. Als ik ze uitleg dat dit voor kunstenaars ook geldt, knikken ze allemaal begripvol. Ze stonden dan ook te popelen om zelfportretten van hedendaagse kunstenaars na te tekenen en de verhalen die erachter schuilgaan te ontrafelen en van kritiek te voorzien. En tot mijn grote vreugde waren ze ook niet te beroerd om naar zichzelf te kijken.
Afbeeldingen: ’S’he,’- Ulay. Tekening door Noor (10)
‘Op de foto van Ulay staat hij half als man en half als vrouw. De mannelijke kant heeft een Hawaii-jasje aan en de vrouwelijke kant heeft mascara op en een vos hangt over haar schouder. Ik denk dat de kunstenaar deze foto heeft gemaakt om te laten zien dat hij onzeker is over wie hij is en dat hij het gevoel heeft dat hij niet zelf mag kiezen wie hij wil zijn. Ik vind het een mooie foto, en heel dapper van hem dat hij zo naar buiten gaat. Ik zou dat niet durven. Het enige jammere vind ik dat hij niet in de camera kijkt, dat had hem nog dapperder gemaakt. En ik vind het jammer van de sigaret. Hopelijk gaan mensen hierdoor niet roken, want dat is heel ongezond. Ik hoop vooral dat mensen iedereen gaan accepteren: of ze nou man of vrouw zijn.’ – Noor (10 jaar)
Hopelijk gaan mensen hierdoor niet roken, want dat is heel ongezond. Ik hoop vooral dat mensen iedereen gaan accepteren: of ze nou man of vrouw zijn.
Afbeeldingen: Self-portrait 1996 no.9 – Philip Akkerman. Tekening door Arnaud (11)
‘Philip Akkerman is een kunstenaar die bijna veertig jaar portretten van zichzelf maakt. Hij heeft er dus al wel meer dan honderd gemaakt. Ik vind het heel prachtig en mooi dat er zo veel contrast op zit. En hij heeft een mooie gele hoed op. Ik vond het een makkelijke tekening om te maken, maar ik zou het niet elke dag willen doen. Al helemaal niet van mezelf. Dat lijkt me best lastig om vol te houden. Hij had ook gewoon elke dag een foto kunnen maken, dan was hij sneller klaar. Maar dit is creatiever. Dat trekt mensen wel aan, omdat mensen dan gaan nadenken waarom hij dat doet. Ik ga daar ook nog even over nadenken want ik snap het nog niet. Maar goed gedaan, Philip!’ – Arnoud (11)
Hij heeft er dus al wel meer dan honderd gemaakt. Ik vind het heel prachtig en mooi dat er zo veel contrast op zit.
Afbeeldingen: Annelies – L.A. Raeven. Tekening door Emily (11)
‘Het kunstwerk van L.A. Raeven is een verdrietige vrouw die in een ruimte zit. Je ziet de handen van mensen die haar proberen te troosten. Het bijzondere aan het kunstwerk is dat de mevrouw eigenlijk een robot is, die precies lijkt op de kunstenaars. Zij zijn tweelingzusjes, en die robot is de derde. Ik denk dat de kunstenaars de robot hebben bedacht om te laten zien dat we elkaar moeten helpen. Want alleen kunnen we de wereld niet aan. Ik vind het goed dat ze dat met dit kunstwerk laten zien. En ik vind het ook lief dat mensen haar echt proberen te troosten. De robot lijkt ook net echt. Ik denk alleen dat mensen het wel zielig voor haar vinden. Ik had haar wat vrolijker gemaakt en dat ze aan het dansen was. Dan gingen mensen misschien met haar meedansen.’ – Emily (11)
De robot lijkt ook net echt. Ik denk alleen dat mensen het wel zielig voor haar vinden.
Afbeeldingen: Ulpan Gordon. Tanja Ritterbex. Tekening door Eline (12)
‘Het schilderij van Tanja Ritterbex is een groepsselfie, maar dan geschilderd. Er staan zes mensen op, met de kunstenaar links vooraan. Het is een erg kleurrijke groep en er staan twee palmbomen, maar de ruimte zelf is heel donker. Daardoor springen ze er echt uit. Ik denk dat de kunstenaar het heeft gemaakt omdat ze veel van de mensen op het schilderij houdt. Ze zijn echt met liefde geschilderd. Ik denk dat toeschouwers van dit schilderij zin krijgen om met hun eigen vrienden te zijn. Ik wel in ieder geval. Ik heb mijn tekening niet af gekregen, want dit schilderij is nog stukken moeilijker dan die lijkt. Dus iedereen die denkt dat het makkelijk is: probeer zelf maar eens!’ Eline (12 jaar)
Afbeeldingen: She could have been a cowboy. Anja Niemi. Tekening door Lidewij (11)
Ik denk dat ze veel avonturen beleeft en ik zou graag eens met haar mee gaan.
‘Het kunstwerk is een foto van een vrouw op een wit paard met zwarte stippen. Ze heeft blond haar, een bruine broek en een witte cowboyhoed in haar hand, met gele linten. Ze staat in een dor landschap met zand en steen en hier en daar een plukje gras. Op de achtergrond zie je bergen. Ik denk dat de foto in Amerika is gemaakt en dat het op die dag erg warm was. Ze kijkt jammer genoeg niet naar de camera, maar ik denk dat het een hele stoere vrouw is. Ze is een cowboy, en dat zijn nooit vrouwen. Ik denk dat ze veel avonturen beleeft en ik zou graag eens met haar mee gaan.’ – Lidewij (11)
Afbeeldingen: Selfportrait 50 Years- I Wish, I Am, I Will Be – Erwin Olaf. Tekening door Collin (12)
‘Erwin Olaf heeft drie zelfportretten gemaakt. Eentje waarop hij zichzelf heeft gefotografeerd zoals hij zou willen zijn. Eentje waarop hij er precies zo uitziet als nu. En eentje van hoe hij denkt dat hij er in de toekomst uit ziet, als hij oud is. Ik vind het bijzonder om dat verschil te zien tussen de drie foto’s. Het is duidelijk dezelfde persoon, maar ze zijn toch alle drie verschillend. Ik vind het vooral knap dat en stoer dat hij die derde foto laat zien aan mensen. De meeste mensen laten alleen hun beste kant zien, bijvoorbeeld door foto’s te maken waar ze heel mooi of cool op staan. Maar op de derde is hij heel kwetsbaar en ook een beetje zielig. Ik vind het dapper van hem dat hij dat in het openbaar laat zien. Ik hoop dat het in de toekomst beter met hem gaat dan hij zelf denkt. En anders wens ik hem alvast veel sterkte. Je bent heel dapper Olaf!’ – Collin (12 jaar)
Afbeeldingen: Cindy Sherman. Tekening door Milou (11)
Ik zou ook niet zelf op de foto gaan verkleed als andere mensen, maar juist andere mensen opzoeken en hen fotograferen in plaats van mezelf.
‘Op de foto van Cindy Sherman staat een vrouw die een beetje op een barbie lijkt. Ze heeft heel erg blonde haren en een nepbruin gezicht. Ze heeft dikke lippen met rode lippenstift en lipliner erop. Ze draagt een knalblauw sportjack, met knalroze vlakken. Ik hoorde dat deze kunstenaar zich voor iedere foto als iemand anders verkleedt. Ik denk dat ze dat doet om zich in te leven in andere personen. Als je je verkleedt als iemand anders dan ga je je ook een beetje anders voelen. Ik denk dat ze ook wil dat mensen hierdoor na gaan denken over mensen die anders zijn dan zichzelf. En misschien wil ze met deze foto ook wel dat mensen heimwee krijgen naar de jaren tachtig en hun kindertijd. Zelf had ik niet zoveel make-up opgedaan, maar gewoon puur natuur. Ik zou ook niet zelf op de foto gaan verkleed als andere mensen, maar juist andere mensen opzoeken en hen fotograferen in plaats van mezelf. Dan kan je ook nog een praatje met ze maken. Maar ik vind het vooral goed hoor, dat ze zich verplaatst in andere mensen. Als iedereen dat zou doen zouden we elkaar misschien ook wat beter begrijpen.’ Milou (11)
Afbeeldingen: Het Kwaad is Banaal – Marlene Dumas. Tekening door Luca (11)
‘Op dit schilderij heeft Marlene Dumas zichzelf geschilderd. Ze is een vrouw met een nogal aparte houding. Namelijk met haar hoofd omgedraaid en haar hand op haar eigen schouder. Ze heeft een heleboel oranje haar en een zwart shirt. Ze heeft een blauwe vlek op haar wang en ten slotte heeft ze een soort dubbele pupil. Ik vind het schilderij wel apart, want de kleuren in het gezicht zijn totaal anders dan anders. Maar om diezelfde reden vind ik het ook heel mooi. En ik vind dat er veel kleur is gebruikt, en dat vind ik ook goed. Ik denk dat mevrouw Dumas zich wel goed voelde toen ze dit schilderij maakte, en ik denk dat toeschouwers er ook een fijn gevoel van krijgen. Dat vind ik knap, als een kunstenaar dat kan.’ Luca (11)
Afbeeldingen: Self Portrait at 17 Years Old – Gillian Wearing. Tekening door Madelief (12)
‘Het meisje op de foto van Gillian Wearing is ongeveer zeventien jaar en ze kijkt heel serieus. Ze staat voor een oranje gordijn. Haar haar is donkerbruin, bijna zwart en krult een beetje. Ze draagt een net wit bloesje en een zwart truitje daar overheen. Ze kijkt je strak aan. Ik hoorde dat de kunstenaar nu veel ouder is, maar dat ze een masker heeft gemaakt van een oude foto van toen ze jong was, en dat ze die op deze foto draagt. Als je goed kijkt zie je ook lijntjes om haar hogen van het masker. Ik denk dat ze wilde kijken of ze zich anders zou voelen met dit masker op. Want als je jonger bent voel je je ook anders. Ik voelde me ook anders toen ik zeven was. Ik zou wel willen weten hoe zij zich voelde toen ze de foto maakte. Maar ook hoe ze zich voelde toen ze jonger was. En ik ben benieuwd hoe ik me voel als ik zeventien ben. Dat vind ik ook het leuke aan de foto, dat je erdoor gaat nadenken over wie je bent.’ Madelief (12)
Afbeeldingen: Dropping a Han Dynasty urn – Ai Wei Wei. Tekening door Elia (12)
‘Op de drie zwart/wit foto’s van Ai Wei Wei zie ik een Chinese man met een vaas. Op de eerste foto heeft hij hem nog vast. Op de tweede laat hij hem vallen en op de derde foto is de vaas kapot. Op de achtergrond zie je een bakstenen muur. Ik heb er heel lang over gedaan om die muur goed na te tekenen, daarom heb ik maar één van de drie foto’s nagetekend. Ik denk dat de kunstenaar een beetje boos is, en dat hij daarom die vaas laat vallen. Ik vind dat een leuke en ook wel slimme manier om dat uit te beelden. Want je doet er niemand kwaad mee, maar je laat het wel mooi zien. Het ziet er ook best droog uit. En dat is ook knap: om het serieuze grappig te maken. Je blijft er naar kijken. Ik ben wel benieuwd wat voor vaas het was en of die van hem zelf was. Als ik dat met een vaas van thuis zou doen dan had ik wel een probleem namelijk. Ik hoop in ieder geval dat hij niet in de problemen is gekomen toen hij dit kunstwerk maakte.’ Elia (12)
Met grote dank aan juf Linda en groep 7/8 van vrije school De Esch in Winterswijk.