Klagen in octaven
De kredietcrisis waar we midden in zitten, de wetenschap dat het openbaar vervoer te vaak vertragingen heeft, het feit dat de winter te lang duurt, studentenwoningen te duur zijn, jonge kunstenaars nauwelijks toekomst hebben en het aftellen van het stoplicht tergend lang lijkt te duren (30 sec.): Wat hebben we toch een hoop te klagen!
Tellervo Kalleinen en Olivier Kochta-Kalleinen, twee Finse kunstenaars liepen enkele jaren geleden door het barre winterlandschap van Helsinki. Tijdens hun geklaag over de ijzige kou en de snijdende wind, beseffen ze zich dat hun warmte en energie verspilt wordt aan een spraakwaterval klachten. In Finland bestaat de uitdrukking: Valituskuoro (vertaling: een koor aan klachten). Tellervo en Olivier besluiten de nutteloosheid van klagen om te zetten in een koor vol uitbundige zangers, die hun klachten uitdragen in liederen. Op verschillende plekken in de wereld richten ze complaints choirs op. Iedereen die iets te zeuren heeft, kan deelnemen. Aangezien klagen een universeel fenomeen is, is dit idee van toepassing op iedere stad en in ieder land: over de hele wereld.
Kalleinen en Kochta-Kalleinen besluiten hun concept bij verschillende instanties en evenementen aan te bieden. In Birmingham wordt het eerste klaagkoor opgericht. (Birmingham staat ook wel bekend als the arsehole of England en leek daarmee een uiterst geschikte beginplaats). Door middel van posters en flyers vinden de kunstenaars gegadigden. Om mee te mogen zingen hoef je niet te kunnen zingen: je moet wel iets te klagen hebben, maar dat heeft iedereen. Een lokale muzikant componeert vervolgens een stuk bij alle klachten en na vijf repetities is het eerste complaints choir een in Birmingham een feit.
Kalleinen en Kochta-Kalleinen worden vanaf dan specialist in het klagen der mensheid. Kalleinen: ‘Klagen wordt meestal gebruikt als middel om je te verbinden met iemand. Samen klagen over de regen schept een zekere band. Als je met iemand over je misère praat, hoop je niet op een ‘Wat ben jij toch altijd negatief’ respons, je hoort liever ‘O, voel jij dat ook zo? Ik heb daar ook last van.’ Klachten delen schept verbintenis. Door koren op te richten, creëer je het gevoel van samenzijn en verbinding, los van al het geklaag en de tekortkomingen van de mensheid. Verbondenheid zorgt ervoor dat je afstand kan nemen van de dagelijkse sleur, waar onze subjectieve geest zo boos om kan worden. Zingen is een bevrijdende bezigheid die de meeste mensen als plezierig ervaren. Het klagen, of de klacht, wordt gerelativeerd, omdat je als individu ook zingt over andermans klachten die je misschien lachwekkend vindt. We denken niet dat mensen door onze koren minder zullen klagen, maar zich meer bewust worden van hun klachten. Vaak vertellen koorleden ons: ‘ Ik denk niet dat ik ooit nog over alledaagse irritaties zal klagen, zonder een grote glimlach op mijn gezicht’.
Na het eerste verassende succes in Engeland worden Kalleinen en Kochta-Kalleinen over de hele wereld uitgenodigd om koren op te richten. In verschillende brieven die ze ontvangen uit bijvoorbeeld: Hong Kong, Philadelphia, Buenos Aires, staat steeds hetzelfde geschreven: ‘In ons land is nog meer te klagen dan in andere landen. Bij ons is een koor het hardst nodig, omdat wij de grootste misère hebben.’
Ieder koor heeft een andere klaagzang. Zo claimen de Hongaren de grootste negatievelingen op aarde te zijn, is er in Alaska een koor opgericht dat wekelijks bijeenkomt, omdat er zoveel te klagen valt, zingen ze in Chicago vooral over de moeilijkheid van liefhebben en in Hong Kong over het feit dat ze klein zijn en weinig kunnen zien als er een groter persoon voor hen in een rij staat. In Jerusalem klaagt men in het Hebreeuws, met dubbele ondertiteling. Zelfs Rotterdammers hebben genoeg te klagen (grootste klachten: we schelden met ziektes en Beatrix is te duur). De meest uitzonderlijke klacht komt van een jongen uit Helsinki die zingt: ‘my dreams are boring’. De koren worden begeleid met gitaren, trommels, sitars, harpen, cello’s, fluiten en andere instrumenten.
Op mijn vraag aan Kalleinen en Kochta-Kalleinen of ze denken de wereld iets te verbeteren met hun koren, komt een duidelijk antwoord: ‘Gedeelde smart is halve smart.’
Stappenplan voor het maken van je eigen klaagkoor (geschreven door Kalleinen en Kochta-Kalleinen zelf)
1. Nodig genoeg mensen uit om te klagen
2. Vind een geschikte muzikant
3. Groepeer de klachten
4. Schrijf de tekst
5. Maak een melodie
6. Oefen het lied
7. Bereid je voor op de grote performance
8. Zing het lied op straat en op pleinen
9. Maak er een video van
10. Zet deze op YouTube