It’s gonna be alright

We staan voor Showroom MAMA, waar de jonge Braziliaanse kunstenaars Caetano Carvalho (1980) zijn eerste solotentoonstelling presenteert. In zijn werk onderzoekt hij de betekenis van het individu binnen het grote collectief, vaak in de sfeer van een nieuwe, dystopische wereldorde. 

In het midden van de ruimte staan drie televisies, gedrapeerd met geprinte doeken. In een kamertje zijn allerlei speakers fel knipperend en zacht fluisterend met elkaar in gesprek. Twee grote spiegels, ingebonden met oranje band, trillen zacht door de bas. Een boomstam ligt op de vloer met daaromheen aarde dat zich steeds verder verspreid naarmate er meer mensen overheen lopen. In de andere helft van de ruimte staan drie grote speakers te spelen.

Fluor, black light, graffiti, flinke bas: de straatcultuur bevindt zich in de presentatieruimte. De buitenwereld wordt naar binnen gehaald, terwijl binnen eigenlijk afgesloten is van buiten. Dichtgesmeerde ramen, obstakels, doeken die de ruimte verdelen. Een verstopte subcultuur binnen de gangbare cultuur. Hoe anders zou het zijn als het zonlicht binnen was gestroomd?

 >>> CONNECT TO BLUETOOTH NOW NOW NOW >>>, wordt ons opgedragen door snel bewegende letters op een led-scherm. ‘Je mag zelf verbinding maken en je eigen muziek opzetten’ laat de hostess weten. Ze legt uit dat de installatie gemaakt is met het idee samen te komen. Men kan zijn eigen eten en drinken meenemen en zelf muziek opzetten om simpelweg een goede tijd te hebben. De eerste yogales is al geboekt. Maar ik durf als toeschouwer mijn eigen muziek niet op te zetten, aangezien datgene wat hoorbaar is, bepalend is voor de tentoonstellingsruimte. Wat als ik het verkeerde nummer aanzet, iets wat niet in de smaak valt? In dit opzicht fungeren de twee spiegels aan de andere kant van de ruimte als confronterende metafoor. Waarom voel ik mij zo opgelaten? Hoe gedraag ik mij en tot welke keuzes leidt dit? Degene met de connectie bepaalt. Zodra hij of zij de ruimte verlaat, zal na een paar stappen de Bluetooth verbinding niet sterk genoeg meer zijn, haperen en uiteindelijk tot stilte manen. 

Althans, stilte, niet helemaal. Uit een kamertje komen stemmen, een conversatie, maar opmaken wat er gezegd wordt, lukt niet direct. Een kussen op de vloer nodigt uit om laag te gaan liggen ter hoogte van de fel knipperende speakers. Nu klinken flarden van gezang, van gesmeek. De toeschouwer is een voyeur, een eavesdropper, luisterend naar het gehuil van een andere vrouw, zonder dat je weet wat er speelt. ‘It’s gonna be alright’, zegt de ander. Wat komt wel goed? Ik denk terug aan de tekst buiten op de gevel, Is there any world to come?. De zin impliceert dat de wereld, de aarde, het leven zoals wij het nu kennen, spoedig voorbij zal gaan, of al voorbij is. 

De black light lijkt ons, net als onze huidige levensstijl van het consumentisme en haar eenheidsworst-ideaal, allemaal gelijk te maken. Dezelfde kleur huid, dezelfde lichtgevende tanden, dezelfde fluor kleding. Maar we zijn niet gelijk, reageren en handelen anders op bepaalde situaties en verschillen ook betreft achtergrond, privileges of toekomstperspectieven. Dat er altijd een onderscheid wordt gemaakt tussen mensen, zien we, naast degene die de leiding heeft over de Bluetooth verbinding, ook aan de koelkasten met bier. De hostess bepaalt namelijk wie het ‘waard’ is om een biertje te krijgen en wie niet. De koelkasten zijn geen overblijfsel van de opening, zoals aanvankelijk gedacht, maar vormen een wezenlijk onderdeel van de installatie. 

Door een ruimte in te richten als een situationele installatie, wil Carvalho ons uitnodigen om het gesprek aan te gaan over wat het betekent om het individu op te offeren voor het collectief.  De wereld zoals wij nu kennen, brokkelt steeds meer af. Vaste grond blijkt los zand te zijn. Wat als deze grond onder onze voeten verdwijnt? Wat betekent ons samenzijn op deze wereld dan nog? Zijn we een verenigd volk met verenigde idealen, of zullen we uiteen vallen in allerlei subculturen? Wat zijn de raakvlakken en wat de verschillen tussen mensen, tussen de toeschouwers hier in Showroom MAMA?  Na zo’n gesprek zul je anders naar buiten stappen dan hoe je binnen kwam, maar hoe langer je binnen bent, hoe meer je je thuis zult voelen. 

De tentoonstelling Is There Any World To Come? van Caetano is nog tot 2 april 2017 te bezoeken bij Showroom MAMA te Rotterdam.