INERTIA

Ze bevinden zich in een donkere ruimte, die niks anders toont dan duisternis en hierdoor aan de ene kant sterk begrensd en tegelijk eindeloos lijkt te zijn. Dit is te zien op het eerste scherm van de drie video’s van Alexandra Crouwers die samen de installatie Inertia vormen die nu nog te zien is in galerie Liefhertje en de Grote Witte Reus. 
Op het tweede scherm is in een bredere vitrinekast nog een berg te zien, hier beweegt niet het omhulsel van het voorwerp, maar de berg zelf verandert steeds van gedaante. Er ontstaat begroeiing op, die op het volgende moment weer verdwijnt en plaatsmaakt voor heldere witte sneeuw en dan juist weer onder een soort zwart zand of stof bedolven raakt. Op de achtergrond is een aanhoudende hoge toon te horen, die gek genoeg niet gaat irriteren, maar de aandacht voor wat er op de schermen gebeurt eerder versterkt. Het geluid werkt als een mantra dat de kijker nog verder onderdompelt in de wereld die op de video’s getoond wordt.  
Vlak voordat ik de galerie bezocht zag ik op mijn computerscherm foto’s voorbij komen van de wrakstukken van het Duitse neergestorte vliegtuig in de Franse Alpen. Op een zwart rotsachtig landschap liggen her en der vliegtuigonderdelen verspreid, de berg is een plek van onheil geworden en de brokstukken hebben hier een nieuwe aanwezigheid gekregen, die er eerder niet thuis hoorde. Het werk van de kunstenaar heeft – natuurlijk geheel onbedoeld – ineens een relatie met de crash gekregen. In de video is de berg  in een vitrine terechtgekomen, hij wordt daar bewaard en levend gehouden, en lijkt op deze manier in zekere zin beheersbaar geworden in plaats van ongrijpbaar. De grote overweldigende kracht van de natuur is netjes afgebakend en veilig achter glas geplaatst. Het stuk steen wordt geconserveerd als brokstuk of als een aandenken van een situatie, misschien wel een ramp, die ver achter ons ligt.   

Overblijfselen Germanwings

De piloot van de onlangs neergestorte Airbus heeft naar alle waarschijnlijkheid het vliegtuig opzettelijk in de Alpen laten verongelukken, las ik even voordat ik de galerie bezocht. Een daad die moeilijk te bevatten is en tegelijk op een vreemde manier fascineert, we willen graag vat krijgen op de onbegrijpelijke en onvoorstelbare actie van de piloot. Zoals wij in feite al het menselijk gedrag graag van verklaringen willen voorzien. 
In de video’s van Alexandra Crouwers komen nooit mensen voor. Op het derde scherm (waar verschillende scenes elkaar opvolgen) is op een bepaald moment een lege cockpit te zien die blijkbaar gewoon in de lucht kan blijven en uitzicht biedt op een soort planeet waar van menselijke aanwezigheid geen sprake lijkt te zijn. Doordat er nooit een levend wezen te zien is, maar wel allerlei objecten die aan het menselijk bestaan gerelateerd kunnen worden, lijkt het werk toch juist in hoge mate in te gaan op dit gegeven, op de ooit aanwezige menselijke ziel en het verdwijnen hiervan. Een stille, sterk vervreemdende wereld is wat er overblijft.

Ik denk dat de meeste mensen het gevoel wel kennen van het moment waarop ineens heel sterk doordringt hoe nietig onze aanwezigheid op deze aardbol eigenlijk is. Het lijkt bijna niet de bedoeling dat we hier te lang over nadenken, het geeft een gevoel van distantie van alle dagelijkse beslommeringen, maar ook de ervaringen van levensgeluk lijken plots totaal nutteloos te zijn. De vraag ontstaat dan ook wat er zich nog meer in dat enorme universum bevindt, waar wij maar een klein onderdeel van uitmaken. 
Inertia  toont een wereld waar het menselijk leven uitgewist lijkt te zijn, maar waar blijkbaar nog wel van alles aanwezig is. Planeten komen voorbij, maar ook bouwwerken, een gekapseisd schip  en een lege kamer met een paar stoelen en een lege vitrinekast, met een groot raam dat uitzicht biedt op een eenzame ondoorgrondelijke planeet. Tijd lijkt er bijna niet te bestaan of is in elk geval van ondergeschikt belang, een oneindige leegte zonder eindpunt of doel is wat resteert. 

Het werk bestond natuurlijk al lang voordat de vliegramp plaatsvond en ook de tentoonstelling was al een tijd te zien, alleen was ik er eerder nog niet naartoe gegaan. Als dit wel het geval was geweest had deze hele associatie niet kunnen bestaan. Zou het werk in dat geval een andere betekenis voor mij hebben gehad? De vraag is niet meer objectief te beantwoorden, het geeft misschien eerder aan dat elke manier van duiding die een criticus aan een werk verbindt op een bepaalde manier gerelateerd is aan persoonlijke ervaringen  en maatschappelijke omstandigheden. De video-installatie toont een plek waar al dit soort aspecten van menselijkheid zijn uitgewist, maar waar de duisternis een zekere rust en ruimte voor bezinning lijkt te bieden. Dit stelt de kijker in staat om onze eigen leefwereld en hoe deze eruit zal komen te zien door ons eigen toedoen te bevragen, te koesteren of misschien zelfs te verafschuwen. 

De tentoonstelling is nog tot en met 11 april te bezichtigen.