Ik ga een poort zetten

Tekening van Zidane: “De poort bij ons huis.”

Vanaf het begin van mijn werkperiode heb ik gezocht naar een ingreep die een eenvoudige en begrijpelijke ervaring biedt in de publieke ruimte van Moengo. Ik zocht daarom aansluiting bij de rijke tradities van de voornaamste culturele groepen hier: Marrons en Javanen.
Een poort heeft voor Javanen en Marrons een belangrijke functie; in beide culturen is het de afscherming van het veilige gebied van het dorp, het erf, van de buitenwereld die misschien kwaadwillend is. Dit blijkt ook in tekenlessen die ik geef aan kinderen hier. Toen we met poorten aan de slag gingen, kwam een schat aan beelden op tafel. Drie tekeningen afkomstig uit deze lessen zijn opgenomen in deze post.

Titel van de te plaatsen poort is Welkom in de Toekomst. Op de sokkels die de poort dragen zal deze tekst te zien zijn. De boog zal geschilderd worden in signaalkleuren en op de top wordt aan beide zijden een ronde verkeersspiegel bevestigd. Bovendien zal de poort een soort spits krijgen, in de vorm van een uitvergrote knop van een bananenplant. Ik hoop dat de poort als een soort erepoort gaat werken – allereerst natuurlijk voor de mensen die er onderdoorgaan, lopend, met fiets, bus of auto, als markering van de continue stroom waarmee de toekomst in het heden valt. Elk moment biedt een nieuwe kans, ook (of misschien juist) als er achterstand, armoede of een oorlogsverleden is zoals hier. Vandaar: welkom in de toekomst!
Maar daarnaast hoop ik ook dat de poort onderdeel wordt van de leefcultuur. De poort biedt bijvoorbeeld een prima vorm om feestelijk aan te kleden bij nieuwjaar, of als finishlijn voor een wedstrijd hardlopen. Om dit voor elkaar te krijgen ben ik op dit moment op zoek naar mensen uit de Moengonese gemeenschap, Marrons en Javanen, mannen, vrouwen, sporters of cultureel bewuste mensen, om de poort een legitiem bestaan te geven in het publieke leven van het dorp. De fysieke basis wil ik hiervoor leggen door verschillende groepen uit te nodigen bij te dragen aan de poort. Deze bijdragen wil ik verzamelen en in een kistje plaatsen tussen de twee spiegels bovenop. Zo ontstaat hopelijk een gelegitimeerde nieuwe vorm in Moengo die nog jaren gebruikt wordt.

Zoals ze hier zeggen: ‘Dus dat.’

https://soundcloud.com/klaas-burger/erna-aviankoi-verwachtingen-kunstenaar
Geluidsfragment: Erna Aviankoi over de verwachtingen die ze naar mij als kunstenaar heeft. Erna, Marronvrouw, voormalig journalist en zelfbenoemd activist, is een van de mensen die me hielp me bij het zien van de belangen achter een ingreep. Uitgezonden op BOB Radio Moengo op 8 april 2014. Voor dit programma, elke dinsdagochtend vanaf 08:30 uur (lokale tijd in Suriname), interview ik allerlei mensen over hoe ze leven in Moengo, hoe ze aankijken tegen de situatie in de regio en wat hun verwachtingen zijn voor de toekomst. Aan iedereen stel ik bovendien de vraag waar ze mij als kunstenaar op afrekenen.

Tekening van Geranto: “De poort van de Bonoeman op Ricanau Mofo.” Een Bonoeman is een winti-dokter. Ricanau Mofo is een Marron-dorp vlak bij Moengo.

Filmfragment: ‘Wimpie’ geeft kort uitleg over de Kifunga bij Wimpiekampoe. De Kifunga speelt in de Marroncultuur een belangrijke rol: het is de overgang tussen het bos en het terrein van het familieverband, beschermd door de voorouders. Bij de poort, gemaakt van hout en palmbladeren en enkele andere attribute,n blijven de kwade geesten achter en begint het georganiseerde leven, waar kennis en leefcultuur van generatie op generatie worden doorgegeven.

Bouwtekening van een Gapuro, een erepoort uit de Javaanse traditie. Deze wordt opgericht bij de ingang van een kampong, of in kleiner formaat bij de ingang van een erf, bijvoorbeeld ter gelegenheid van een bruiloft. In klein formaat wordt een Gapuro vervaardigd van bamboe en versierd met palmbladeren en bloemen. Op de top van de poort wordt de knop van een bananenplant geplaatst. In Moengo woont een grote groep Javanen. In de eerste helft van de twintigste eeuw zijn ze vanuit het toenmalige Nederlands Indië als contractarbeiders naar Suriname gehaald. De bouwtekening van deze grote Gapuro komt van internet.

Tekening van Definio: “Als je door deze poort gaat, ga je dood.”

WELKOM IN DE TOEKOMST, eerste schets. In deze fase was nog geen sprake van een kistje op de poort.

Schets van het kistje dat bovenop de poort komt te staan. Het kistje wordt wit geschilderd; daarop een tekening van een oog of mond. Over de exacte vorm ben ik nog in gesprek met verschillende mensen. Het zal gevuld worden met attributen aangeleverd door iedereen die op een of andere manier betrokken is geraakt bij WELKOM IN DE TOEKOMST – of alsnog betrokken zal raken.

Tekening waarin de technische details zijn verwerkt noodzakelijk voor de toestemming van de districtscommandant – in het gebied rond Moengo wordt aan mijnbouw gedaan, vandaar de grote hoogte van de poort. De poort zal geplaatst worden centraal in Moengo, over de centrale weg tussen de bushalte bij Clockhouse en Tembe Art Studio, waarlang iedereen die Moengo binnen komt, gaat.

Op uitnodiging van Marcel Pinas en het Mondriaanfonds werkt beeldend kunstenaar Klaas Burger (1977) in Moengo (Suriname) aan een ingreep in de publieke ruimte. In zijn artistieke praktijk ligt de focus op context- en locatiegebonden ingrepen. Het hele spectrum van beeldvorming, zowel in artistieke als in sociaal-maatschappelijke zin, heeft daarbij zijn aandacht.