Ik ben wanhopig op zoek naar een onderwerp
Enige tijd geleden kreeg mister Motley een mailtje, met daarin: Beste Mr. Motley, ik ben een 3e jaars studente grafische vormgeving en alvast een beetje wanhopig op zoek naar een eindexamen onderwerp. Heeft u misschien bepaalde tips of ideeën?
Na een tijdje met de vraag rondgelopen te hebben blijken veel kunstenaars wonderbaarlijk genoeg met hetzelfde probleem rond te lopen. Bij deze mijn antwoord:
Op academies wordt grote nadruk gelegd op het idee of concept en studenten denken dan soms dat het iets buiten henzelf is, dat het ergens op de hoek van een straat op hen ligt te wachten. Maar ik denk dat het omgekeerd is, dat het onderwerp ergens in jou slaapt en je hoeft het alleen maar wakker te kussen.
En wat is een goed onderwerp? Edward Ruscha publiceerde in 1963 Twentysix Gasoline Stations, foto’s van tankstations die hij langs de beroemde route 66 registreerde. Hij noemde het een verzameling feiten, ready mades: ‘I have eliminated all text from my books- I want absolutely neutral material. My pictures are not that interesting, nor the subject matter.’ Hij reisde hij van Los Angels, waar hij als jonge man was gaan wonen, terug naar Oklahoma City, de stad van zijn jeugd. Twentysix Gasoline Stations was een revolutionair kaal boekje dat terloops ‘the estranged relationship of people to their rural environment’ toonde.
In de fotografie werkt men sinds die tijd graag in series, friettenten, matrassen, schelpen, boeken, kamers van prostituees enzovoort. Zo’n serie is ook een valkuil want meer van hetzelfde suggereert een onderzoek maar is het niet altijd, soms heeft een serie het gemakzuchtige van een hobbyachtige ‘Man bijt hond’ verzameling waar dames pakpapier sparen, of kikkerbeeldjes of alles van het Oranjehuis. Een goede serie bevat iets groters, iets onzegbaars, iets universeels.
Daan van Golden publiceerde in 1990 ‘Passages’, een selectie foto’s van zijn dochter Diana tezamen met het citaat van Oscar Wilde ‘Youth is an art’. Een serie kiekjes leek het bijna, waarvan iedere foto je bij de les houdt: dit is het wat het leven biedt, opgroeien, kijken, je dochter. Leven. En iedere foto bevat die typische Daan van Golden elementen: overal duiken echte of afgebeelde bloemen op, culturen ontmoeten elkaar, en de natuur is groots.
In de foto ‘Aventicum’ trekt de kleine Diana in een ridderpak haar zwaard terwijl ze op bed staat, het beddensprei vertoont witte en lichtblauwe strepen, zoals de vroege zakdoekwerken van Van Golden, het laken bevat bloemetjes, op de achtergrond hangen Afrikaanse maskers, en de titel verwijst naar de eerste Romeinse stad in Zwitserland, zo is het spel en werkelijkheid tegelijk. Ieder werk van Daan van Golden gaat om het visualiseren van het raadsel tijd, een raadsel dat op uiteenlopende manieren wordt onderzocht en vastgelegd.
De vraag is niet zozeer hoe je een onderwerp moet zoeken, maar ‘Wat houdt je echt bezig?’ Alles kan een onderwerp zijn, dat geeft ruimte, een hemel vol aan mogelijkheden.
Beeldend kunstenaar Kinke Kooi vertelde me dat ze na de academie schilderijen maakte en daar best succes mee had. Desondanks moest ze zichzelf naar het atelier toe duwen, er ontbrak een noodzakelijke urgentie die ze labelde als een luiheidssyndroom. Toch kon ze zich nog herinneren hoe ze als kind zo intens tekende dat ze gewoonweg niet kon stoppen, dat ze het eten van een boterham als een irritante onderbreking ervoer. Ze besloot radicaal terug te keren naar dat plezier en tegen alle trends en stromingen in begon ze weer met tekenen als een lange sliert bewegingen, bijna zonder het potlood van het papier te halen. De onderwerpen zocht ze dicht bij huis, vrouwendingen als cellulitis, borsten, het lichaam, opsmuk, in de ‘onmogelijke’ kleuren felroze en knalpaars. Haar tekeningen knalden de muur af.
Nog steeds spartelen haar tekeningen van plezier, het fonkelt, het straalt en haar onderwerpen zijn in de loop der jaren wat abstracter geworden, Over man, vrouw, over magie en het onzichtbare. Haar nieuwste serie in zachtroze kent titels als ‘Logos eros’, ‘Guts’, ‘Fingerspitzen’, ‘Stuffed’.
Kooi: ‘Comments on the invisible? That’s why I don’t have any problems with visualizing feelings like God, not knowing, amazement, soul, and the strange urge to feel in a new way about man and woman. Of I once read that God is the space between all things; maybe I am searching for God.’
Ze bedacht regels voor zichzelf, een handleiding:
* mijn onderwerpkeuze ontstaat altijd vanuit een persoonlijke fascinatie, ook al schaam ik me dood.
* ik teken en schilder zo nauwgezet mogelijk wat ik wil tonen, ook al wordt het dan banaal
* ik teken en schilder net zolang door totdat ik zeker weet dat het af is, ook al ga ik dan te ver.
‘Ik heb altijd in mij de zucht gevoeld om de dingen uit te hollen en er heel intensief mee bezig te zijn: ze als het ware uit te wonen. Ik noem het een ‘zucht’ om de lichamelijkheid te benadrukken, zoals sommige mensen waterzucht hebben en er opgezwollen uit zien. Vroeger dacht ik dat dit slecht en gulzig van me was, omdat je op tijd met de dingen hoort op te houden. Nu ik eraan toegeef merk ik dat ik met deze manier van werken mijn diepste fascinaties, hoe ondoenlijk het me soms ook lijkt, kan vormgeven.’
Eigenlijk was ze gewoon weg geraakt van wat er al was. onderwerpen maar de obsessieve lijnen brengen zelfs het meest banale onderwerp al draaiend en bollend tot leven.
Wat kun je doen om bij je eigen onderwerp te komen? De tips.
1 Sluit niets uit, Misschien wordt je gefascineerd door licht, door macht, door de natuur, door familie, door dieren. (een jonge kunstenaar kwam terug van een reis door de Filippijnen en op al haar foto’s scharrelde een zwerfhond, zo had ik dit exotisch vakantieland nog niet gezien)
2 Bedenk wat je werkelijk plezier geeft, wat je werkelijk interesseert.
3 Lees en studeer.
4 Wat lees je altijd als eerste in de krant? Waar praat je over na het lezen van de kranten en tijdschriften?
Maak een archief van wat je tegenkomt en waar je over nadenkt.
5 Welke ansichtkaarten heb je verzameld, welke beelden knip je uit en bewaar je? Leg ze bij elkaar, en kijk wat verbindt ze.
6 Laat je ondervragen door een klasgenoot.
7 Welke boeken lees je. Van welke films houdt je. Bedenk je eigen zomergastenavond, waar zou je het op zo’n televisieavond over willen hebben?
8 Een onderwerp kan aanvankelijk te klein of te persoonlijk lijken, maar sluit niets uit.De volgende stap kan zijn om er mee te experimenteren en het abstracter te maken.
Als je eenmaal je eigen fascinaties kent dan wordt je als een magneet, dan zie je de onderwerpen voor je ogen op straat passeren, in tweedehandsboeken, en het internet ligt voor je klaar.
9 Experimenteer met een onderwerp, blijft het je boeien dan zit je op de goede weg
10 Leer van het werk van anderen.
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl