Humeur van het weer
We peilen het humeur van het weer aan de hand van hoe de lucht eruit ziet. Als de lucht grauwer wordt, weten we wat eraan zit te komen. We hebben dan ook de neiging, bewust en onbewust, om ons eigen humeur af te laten hangen van de lucht. Dit geeft de kunst een enorme troef in handen, namelijk invloed op de toeschouwer door uitbeelding van de lucht.
Fotografie is een middel bij uitstek om een beschouwer de weersfeer te laten ervaren. Een prachtig voorbeeld is het werk van Niels Stomps. In zijn serie Metropolis maakt hij het contrast tussen leven op de grond en lucht duidelijk. De foto’s geven tot aan de horizon onze beheerste, gecontroleerde bouw weer. Daarboven hangt de atmosfeer, een ruimte die helder straalt boven ons beton. Wat ontstaat is een beeldvlak dat bijna aan een vredige watervlakte doet denken. Maar de eigenschap die lucht anders maakt, dat alles gewichtloos lijkt, blijft bestaan. In het hele oeuvre van Stomps neemt de lucht de positie als bepaler van de sfeer in. Mensen en dieren bevinden zich dikwijls voor grote vlakken blauw, grijs of wit. Het werk geeft de indruk dat er ruimte in overvloed is, dat we ons kunnen bewegen en diep in kunnen ademen. De lucht in de kunsten laat zien wat onze relatie is met iets wat we elke dag tegenkomen. Het houdt ons een spiegel voor, toont hoe onze persoonlijke beleving van de wereld afhangt van iets wat vaak niet eens bewust meemaken. De lucht is wat ons beweegt en emotioneert, een externe factor die zich onbewust versmelt met de waarneming van onze leefomgeving.
De lucht is als geen ander in staat om dreiging weer te geven. Het hoeft buiten maar een paar tinten donkerder te worden, of men raakt bezorgd. In ons dagelijks leven beperken die zorgen zich tot de vraag of de trein wel rijdt als het gaat sneeuwen, of dat we vergeten zijn een paraplu mee te geven. Maar in het geval van beeld voelt iedereen dat een donkere lucht een voorbode is van iets veel duisters. Dat is geweldig te zien aan Corvus Monedula, een andere fotoserie van Niels Stomps. De kauwen die massaal op lijken te stijgen in de grauwe lucht geven gelijk het gevoel dat er iets sinisters aan de hand is.
Maar een eventueel gebrek van fotografie is diens gebondenheid aan de werkelijkheid. Zonder de foto achteraf te bewerken, is het niet mogelijk meer toe te voegen dan de lucht zoals hij was. Dan komt de schilderkunst erbij kijken. In de kunstgeschiedenis bezetten kunstenaars, in de uitbeelding van de lucht, zowel zeer realiteitsgetrouwe als extreem gefabriceerde posities. Een realiteitsgetrouwe afbeelding van de lucht beperkt zich niet tot de oude meesters, die stapelwolken boven Deventer schilderden. De serie Corvus Monedula doet bijvoorbeeld, in al zijn realisme, sterk denken aan het werk Grau, van Gerhard Richter. Richter en Stomps kunnen ook mooi door één deur met Wout Berger, die op een vergelijkbare manier de lucht verbeeldt. Ze maken alle drie gebruik van enorme vlakken lucht, waarbij het niet altijd duidelijk is waar de aarde zich bevind. Door deze lucht- en wolkenpartijen lijkt de rest van de wereld iets kleins en triviaals.
Wolken zijn ook ideaal om het idee van lucht op z’n simpelst uit te beelden. René Magritte deed dit in veel van zijn werken, waarin het nodig was om lucht uit te beelden, waar normaal geen lucht was. Denk bijvoorbeeld aan het werk Ooglucht.
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl