Hoogstaande muurschilderingen in onconventionele ruimtes; hoe 4 kunstwerken de standaard doorbreken
Wanneer je een architectenbureau binnenloopt verwacht je niet dat de normaal strakke witte muren opeens zijn voorzien van enorme muurschilderingen. En dan heb ik het niet over van die súper origineel bedachte mandala’s of inspirerende zinnen (“Change the plan, not the goal” ). Nee, ik heb het over een staaltje hoogstaande muurschilderingen van hedendaagse kunstenaars, de hedendaagse Michelangelo’s; het kantoor als Sixtijnse kapel. Tijdens mijn bezoek aan Murals Inc. in Rotterdam ervoer ik hoe dit toch wel vreemde samenspel werkt, hoe kunst ook in onconventionele ruimtes tot spannende, unieke combinaties kan leiden. Ik besloot om deze wereld in te duiken en te zien wat er nog meer te vinden was.
Wanneer je direct met je neus voor een muur staat zie je niet zoveel, je ziet met een beetje geluk een fragment van dat wat er staat afgebeeld. Het is pas wanneer je naar achter loopt dat er een voorstelling voor je ogen verschijnt. Toen ik voor het werk ‘allen gegen allen’ van Wayne Horse (alias van Willehad Eilers) stond, was dit precies wat ik ervoer. Hoe meer afstand ik nam (en dus ook hoe meer ik de kantoorruimte intrad) hoe meer de vlakken en lijnen transformeerden in figuren die mij een schouwspel toonden. Een schouwspel waarbij twee partijen met elkaar in worsteling zijn, wie aan de winnende hand is blijft onduidelijk, wie überhaupt de verschillende partijen zijn blijft open voor interpretatie. Maar dat deerde me niet. Ik liep nog wat stappen verder naar achter.
Politiemannen/-vrouwen, prostituees en gigolo’s, mariniers, een SWAT-team? Allemaal als reuzen in uniform, of zo goed als naakt op een pet en een Playboy-string na. Is het een arrestatie of een orgie? En waar bevindt het zich? De figuren komen uit rioolrasters kruipen terwijl de hoge bomen en vogels mij vertelden dat het eerder in een bos of natuurgebied plaatsvindt. Wie valt wie aan en wie is er aan de winnende hand?
Het is spannend; een dynamische, desoriënterende puzzel die je van alle kanten tegelijkertijd aantrekt en aanvalt. Het enorme formaat van het werk versterkt dit alleen maar, ik voelde me klein (niet te verwarren met gekleineerd), ik voelde me een toeschouwer van een titanenstrijd, gecomprimeerd tot 1 grote muur van een architectenbureau.
Het is spannend; een dynamische, desoriënterende puzzel die je van alle kanten tegelijkertijd aantrekt en aanvalt
Gek genoeg bood juist deze ruimte, dit bureau, een perfecte plek om je te verliezen in dit werk, omdat er een duidelijke grens is gesteld tussen ‘het echte leven’ (het kantoor, de werkplaats) en de wereld van de kunstenaar (de muurschildering). Je kan beide werelden in- en uitstappen wanneer je wilde, je hoeft je alleen van de één weg te draaien om de ander in te kunnen stappen. Deze dualiteit is een aanvulling waarvan je niet wist dat je het nodig had, net zoals de klodder jam op een boterham met pindakaas.
Waar Wayne’s werk je een rebellie intrekt, neemt Anan Striker je bij de hand mee naar zijn jeugd en toont je zijn helden, vermomd in zwart, roze en mintgroen. De naam van het werk, ‘MOMBAKKES’ stond in het midden geschreven, verwijzend naar mom = vermomming en bakkes = gezicht. Het werk is een soort jeugddroom verwezenlijkt; een muur vol iemands persoonlijk grootste helden, niet in de vorm van posters op een klein slaapkamertje destijds, maar uitvergroot en opgeblazen over een uitgestrekte muur. Eén waar naar gekeken kan worden tijdens het alledaagse volwassen werkleven, de kindertijd achterwege latende.
De schildering van Striker was het eerste werk waar ik langere tijd naar keek tijdens mijn bezoek, vooral omdat ik in gesprek was met initiatiefnemer Marleen van Wijngaarden. Toen ik later beter ging kijken zag ik en herkende ik veel meer dan ik in eerste instantie zag. Ik moest iets dichterbij komen, ik moet er recht voor staan en elk figuur op zichzelf bekijken, alles wat ik bij Wayne’s werk niet moest doen. Dan pas liep ik naar achter en zag ik hoe de verschillende figuren zich mengden en op elkaar reageerden.
Musici als MF Doom en Sun Ra stonden tussen ijshockeyers, pestmeesters, stripfiguren als Jansen en Jansen, Zorro en Basquiat. De één fictiever dan de ander, maar in Striker’s ogen allemaal even echt.
Zijn jeugd moet wel anders zijn geweest dan die van mij, het speelde zich in ieder geval een stukje eerder af. Of ik ben een cultuurbarbaar, want voor mij brachten de figuren niet veel nostalgische herkenning. Niet dat het erg was, het zette mij juist aan het denken welke figuren er dan op mijn jeugdheldenmuur zouden staan? Minder sport- en hiphophelden dan op die van Anan vrees ik, en meer Nickelodeon en Jetix figuren als Patrick van ‘Spongebob’ of Cosmo en Wanda van ‘Fairly odd Parents’.
Alle figuren zijn snel en daadkrachtig gevangen, alsof het allemaal opwellingen waren die eruit gegooid moesten worden. Anan zelf spreekt over intuïtie en associatie, iets waar menig kunstenaar zijn uitingen op gooit, vanuit gemak, vanuit de drang om interessant en onbegrepen over te komen, het genie-complex omarmend. Maar Anan is een van de weinige hedendaagse kunstenaars die ik daadwerkelijk geloof wanneer het op deze kwesties aankomt, ik zie een snelheid en een bijna roesachtige manier van werken (kenmerkend voor intuïtief en associatief schilderen) terug op de muur.
Alle figuren zijn snel een daadkrachtig gevangen, alsof het allemaal opwellingen waren die eruit gegooid moesten worden.
Natuurlijk zijn architectenbureaus en kantoorruimtes niet de enige onconventionele ruimtes om kunst aan te treffen. Je vindt kunst ook in winkelstraten, in restaurants, in sportscholen en treinstations, om maar een paar plekken te noemen.
Denk bijvoorbeeld aan het werk van Peter Alma op station Amsterdam Amstel. Menig reiziger zal al naar dit werk gekeken hebben, even vluchtig onderweg naar de trein of juist rustig en aandachtig wanneer de trein vertraging had. Eén van de grootste verschillen tussen dit werk en dat van Wayne en Anan is dat dit werk echt specifiek voor deze locatie was bedoeld en daarvoor is ontworpen. Geen jeugdhelden in een architectenbureau maar stoomtreinen op een station.
Er was doelbewust een kunstenaar gevraagd om een kunstwerk te maken die de ruimte mooier zal maken. Een ruimte die bedoeld en benut wordt als passagehal, voor de reiziger. Juist deze verhouding van het kunstwerk tot de voornaamste toeschouwer maakt dit een onconventionele situatie.
Het werk is duidelijk te lezen, maar een werk hoeft zeker niet figuratief te zijn om onconventioneel en vervreemdend aan te voelen. Juist het abstracte kan je nog meer laten afvragen, de link tussen het werk en de ruimte nog groter maken, tot het punt waar hélemaal geen connectie meer te herkennen is.
Stel je voor je woont in de Vinkenstraat in Amsterdam, of daar in de buurt tenminste, je zou jezelf nou niet echt een kunstliefhebber noemen, en elke dag loop je langs het werk van Roland Schimmel. Misschien heb je in eerste instantie wel niet door dat het een kunstwerk is, misschien denk je dat de muur poreus aan het worden is, of dat er een waterlek is.
Na een paar keer er langs te lopen is je nieuwsgierigheid geprikkeld en je blijft er wat langer naar kijken. Wat is het dat ik zie? Waarom is het op deze muur geschilderd, in deze wijk? Je snapt er misschien niks van maar blijkbaar prikkelt het je dusdanig dat je daar staat te staren naar een muur met vlekken.
Het werk is een gespreksonderwerp geworden voor ieder die het passeert of verwonderd blijft staan. Ronalds werk is geen graffiti mural, maar een optische illusie, en misschien een poging van de gemeente om de buurt wat mooier en interessanter te maken. Het is een werk van een autonome kunstenaar die geen connectie of onderliggend doel heeft in verhouding tot de ‘ruimte’ waar het zich in bevindt.
Het onconventionele werkt, of het nou gaat over expressieve muurschilderingen in een architectenbureau of over een autonoom kunstwerk middenin een woonwijk. Het vreemde wordt een gespreksonderwerp waar niet van weggedraaid kan worden. Er zit schoonheid in die prikkel.
Mis een keer de trein op Amsterdam Amstel of dwaal een keer af naar de Vinkenstraat en je zult ervaren wat ik bedoel.
Echt waar.
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl