Holy Light

De prachtigste kleuren namen omdebeurt de muren mijn hele gemoedstoestand over. Natuurlijk heb ik het gewoon over rood, groen en blauw, maar elke kleur is door het licht tevoorschijn getoverd duizend keer mooier dan in een Suske en Wiske. In die tijd was iedereen op school enorm gefascineerd door het begin van de regenboog. Ik dacht hem allang gevonden te hebben. En dat er geen pot goud te vinden was, waar het al mijn hebberige kapitalistische vriendjes natuurlijk om te doen was, kon me niks schelen. Ik denk dat ik op die gang mijn meest religieuze ervaring ooit heb meegemaakt. 

Toen ik iets ouder was ging ik met mijn vader en moeder naar een camping in de buurt van Parijs. Ik weet nog dat ik, terwijl ik verstoppertje speelde met mijn nieuwe vrienden, door mijn ouders ontvoerd werd om een of andere kerk te bezoeken. De St. Denis om precies te zijn. Nors liep ik naar binnen, vastbesloten om er geen zak aan te vinden. Van de kerk zelf weet ik niet veel meer, maar ze hadden er de grootste glas-in-loodramen die ik ooit heb gezien. Op een gegeven moment viel er zonlicht door het glas en stond ik als gehypnotiseerd naar de helder stralende Bijbelse figuren te kijken. Mijn ouders hebben me snel de kerk uitgesleurd en me de rest van de vakantie verstoppertje laten spelen, bang dat hun atheïstische opvoeding toch nog voor niks zou zijn. 

Het is dan ook niet geen toeval dat kerken zo dol zijn op glas-in-lood. Als het bij mij al zo’n ervaring teweeg brengt, wat moet het dan wel niet doen met echt gelovige mensen? Bij de verbouwing van de St. Denis in Frankrijk ging de abt Suger er van uit dat stralend licht mensen ontvankelijker maakt voor de geestelijke glorie van het goddelijke. Hij ging er zelfs van uit dat God het bovennatuurlijke licht zelf ís, dat vol glorie en liefde over de aarde schijnt. En ramen die flonkeren als edelstenen en een onaardse gloed in de kerk brengen, veroorzaken een mystiek gevoel, even weg uit het dagelijks leven en dichter bij God. Het Goddelijk licht, dat daar gewoon aanwezig is als schijnsel door de ramen, maakt de materie onstoffelijk. Aldus abt Suger.

En nog steeds geloven mensen in de mystieke ervaring van licht. In het steeds goddelozer wordende Nederland doet Stichting Kerkelijk Kunstbezit bijvoorbeeld erg haar best om te zorgen dat dit laatste instrument van bekering niet verloren gaat.
Op de site religieuserfgoed.nl zijn ze actief op zoek naar nieuwe locaties voor glas-in-lood dat door kerk- of kloostersluiting overbodig is geworden. Dus als je altijd het heilige licht in je kamer wilt zien stralen, dan weet je waar je moet zijn.

Dat deze vorm van glas niet enkel een religieuze boodschap kan overbrengen merkte ik een jaar geleden in Paradiso, de voorheen protestantse kerk, die nu bekend staat als de poptempel van Amsterdam. Er was een groot feest gaande waarbij iedereen zich had verkleed rond het thema ‘rampen’. Dus veel mensen zagen er opzettelijk uit als lijk, als laatste overlevende van een vliegtuigongeluk of 9/11. Het was een feest met veel drank en ook veel drugs. Ik zelf deed het rustig aan en had een joint op, waar ik zoals te verwachten enkel moe en lamlendig van werd. In mijn eentje zat ik dan ook aan de rand van de dansvloer toen ik mij opeens bewust werd van de glas-in-loodramen aan weerszijde van het gebouw. Alleen werden hier geen Bijbelse taferelen getoond, maar hedendaagse. En het lijkt er sinds de kruisiging van Jezus niet veel vrediger op geworden, dacht ik somber terwijl ik de verschillende beelden op me in liet werken. Zo zie je een man in een witte jas bezig met de productie van het gekloonde schaap Dolly, er is ook een röntgenfoto van twee mensen van wie één een enorme erectie heeft en moeder Maria is in een ander tafereel getransformeerd tot een suffe secretaresse met een headset op haar hoofd. Het zal wel de combinatie van de halfdode dansende mensen met xtc-ogen en mijn joint geweest zijn, maar op dat moment wist ik zeker dat het einde der tijden nabij was. Dat juist die antichristelijke werken van kunstenaars Berend Strik en Hans van Houwelingen zo’n christelijke boodschap op mij kunnen overbrengen.

Dan lijken de glas-in-loodramen die te zien zijn in de huizen in de Marnixstraat in Amsterdam (nummers 165 tot en met 213) wel een betere uitwerking op mij te hebben. Niks geen apocalyptische, angst inboezemende visioenen, maar juist nuchtere, alledaagse beelden zoals een fluitketel op het vuur of een man in bad. Striptekenaar Joost Swarte heeft op humoristische manier juist zo normaal mogelijke gebeurtenissen verwerkt in het anders zo beladen glas-in-lood. Als de Marnixstraat niet zo’n saaie straat was, had ik graag mijn intrek in een van de huizen genomen om me elke dag in het trappenhuis op te sluiten en te wachten tot ik net als vroeger weer betoverd zal worden door de prachtige gekleurde lichtinval van dit soort ramen.

Dit artikel is eerder gepubliceerd in Mister Motley #12, Licht.

De Stichting Kerkelijk Kunstbezit in Nederland is inmiddels opgeheven.