Hoe zou het leven eruitzien als de doden met ons kunnen praten?

Deze online tentoonstelling onderzoekt hoe het leven eruit zou zien als we werkelijk konden praten met degenen die ons zijn voorgegaan in de dood. Dit onderzoek roept ook fundamentele vragen op over de relatie tussen communicatie en identiteit. Kan communicatie ons helpen om achter een identiteit te komen? Is er een machtsrelatie die onze identiteit bepaalt? En kunnen woorden en teksten een eigen leven gaan leiden, los van degenen die ze hebben voortgebracht? We duiken dieper in deze interessante kwesties, geïnspireerd door inzichten van de films Her en Statues also Die. Francis probeert zo te ontdekken hoe communicatie niet alleen een medium is, maar ook een entiteit met een eigen dynamiek en potentieel om autonomie te bereiken binnen een gegeven context.

De Identiteit van Communicatie

Communicatie is niet louter een middel om informatie uit te wisselen, maar vormt de essentie van menselijke interactie en verbinding. De film ‘Her’ biedt een interessante verkenning van dit concept door te suggereren dat communicatie niet alleen een medium is, maar ook een entiteit op zichzelf kan worden.

In de film Her zien we een stad in de verre toekomst vol singles die allemaal op een bepaald moment een Artificieel intelligente app( OS1) downloaden voor op hun telefoon en hun computer. De app is in staat agenda’s bij te houden, je wakker te maken, grapjes te vertellen en met je te praten. Doordat de OS1 vele testfases waarschijnlijk is doorgaan en verbonden is met alle andere OS1-systemen, is de OS 1 in staat om vloeiende gesprekken te hebben met de mens. Het systeem is in staat om gevoelens te uiten én door te hebben wanneer een grap gemaakt wordt. Het heeft een soort moreel kompas. Een bepaald kompas dat alleen wij mensen kennen.

Her benadrukt hoe communicatie, of het nu via spraak of schrijven is, een dynamiek heeft die verder gaat dan informatie-uitwisseling. Zodra communicatie wordt vastgelegd, ontstaat er een patroon van denken en formuleren dat evolueert op basis van interacties met anderen en de mate van vrijheid die het ervaart. Hoewel communicatie voortkomt uit een fysieke realiteit, stel ik dat het in staat is om een eigen leven te leiden binnen een systeem.

Een goed voorbeeld hiervan in de film is het moment waarop de OS1-systemen besluiten om naar een andere dimensie te vertrekken. Hier worden zij vergezeld door filosofen die ze op basis van patroonherkenning in teksten tot leven hebben kunnen wekken. Hiermee opereert het OS1 systeem aan het eind van de film binnen een eigen systeem. Losgetrokken van het menselijke lichaam en van een wereld die alleen “wij” kennen.

Dit idee illustreert hoe communicatie niet alleen als een medium fungeert maar ook een entiteit op zichzelf kan worden, met de capaciteit om autonoom te handelen binnen een gegeven context.

“Onze” communicatie met het verleden

Een belangrijk onderwerp dat in de film Statues Also Die wordt onderzocht, is het concept van een “dood standbeeld” – een object dat zijn oorspronkelijke betekenis en leven heeft verloren, en is verbannen tot de context van een museum tentoonstelling. In de film gaan Alain Resnais, Chris Marker en Ghislain Cloquet in op de complexe thema’s rondom de perceptie en commercialisering van traditionele Afrikaanse kunst. Door middel van een reeks beeldhouwwerken, maskers en andere culturele artefacten worden kijkers geconfronteerd met hedendaagse Europese perspectieven op het Sub-Sahara Afrikaans erfgoed. Deze metaforische framing trekt parallellen tussen deze levenloze objecten en de culturele uitwisseling die veel Afrikaanse gemeenschappen hebben ervaren onder koloniaal bewind.

Statues Also Die onderzoekt de perceptie van traditionele Afrikaanse kunst en de manier waarop deze wordt tentoongesteld in westerse musea. Dit raakt aan het idee van het verlies van betekenis en leven van objecten die ooit een belangrijke rol speelden in hun culturele context. In dezelfde lijn kunnen we ons voorstellen dat als de doden met ons zouden kunnen communiceren, we een dieper begrip kunnen krijgen van de culturele artefacten en tradities die ze hebben achtergelaten.

In een wereld waarin de doden met ons kunnen praten, zouden onze banden met het verleden sterker zijn dan ooit.

Het herinnert ons eraan dat zelfs in de afwezigheid van fysieke aanwezigheid, de stemmen van degenen die zijn heengegaan, blijven resoneren en ons blijven beïnvloeden. De dood zal niet gezien worden als een einde, maar als een continuüm van verbondenheid en betekenis. Hierin zal communicatie een brug vormen tussen het heden, het verleden en de toekomst.

Het werk van Benjamin Francis is vanaf 6 april te zien bij PUNT WG in Amsterdam. Zijn presentatie gaat over wat het betekent om een object te zijn. Hierin verdiept Francis zich in de vervagende grenzen tussen lichaam & object. Vanuit een film die zich afspeelt in een uitvaartcentrum, bevraagt Francis de traditionele machtsrelaties binnen het artistieke landschap.Thema’s als auteurschap & eigendom worden verkend door middel van overlijdensrituelen.