High mountains, deep valleys – Janine van Oene
“Ik zoek graag uitersten op. Zo hou ik van het rustige platteland, maar ook van de stad, uitgaan en reizen. Ik wil nog veel van de wereld zien en mezelf in nieuwe situaties bevinden. Een zoektocht naar het onbekende, om nadien weer terug te keren naar de oude vertrouwde situatie. Zowel thuis als op reis begeef ik me graag in de natuur. Een berg symboliseert voor mij de ultieme schoonheid. Ik schilder ze graag, eveneens als dennenbomen. Je kunt ze met veel energie schilderen, ze hebben geen enkele rechte lijn, dus ik kan helemaal losgaan met de kwast. Een van de meest intense geluksmomenten heb ik ervaren toen ik op reis was en ik in een natuuromgeving met bergen en een tropisch bos stond. Dat is voor mij onbekend terrein, omdat ik uit dit super vlakke landje kom. Toen ik dat voor het eerst zag, voelde ik me heel gelukkig. De interesse voor de natuur en het landschap heeft wellicht te maken met de landelijke omgeving waarin ik ben opgegroeid. Ik woonde in een klein dorpje, omringd door akkerbouw. Ik speelde altijd buiten; rondbanjeren met je laarzen door de blubber.”
Na het Grafisch Lyceum in Zwolle, besluit Janine van Oene verder te studeren aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht en start met de opleiding Illustratie. Toch blijkt dit niet de juiste keuze te zijn geweest, ze voelt zich beknelt in de toegepaste kant van kunst. Ondertussen verkent ze de werkplekken op de academie waar ze aan de slag gaat met gips, metaal en andere ruimtelijke materialen. Dit zorgt toch voor enig commentaar van de docenten, ze wordt erop gewezen een 2D-maker te zijn en krijgt het advies om de ruimtelijke werken omzetten naar een tweedimensionaal beeld. “Toen dacht ik ho eens, ik wil gewoon alles kunnen doen waar ik zin in heb en me niet beperkt voelen.” Daarom besluit ze toelating te doen voor Fine Art. “Dat is denk ik de allerbeste keuze ooit geweest.” In de eerste periode experimenteert ze volop. Zo bouwde ze een hut van straatafval, maakte een serie foto’s van structuren in de stad Kampen, contrueerde een installatie van een gipsen paardenhoofd dat uit de grond lijkt te herrijzen en maakte een collage van een lunchende schoolklas in de bergen. “Ik vind de diversiteit heel leuk maar ook erg verwarrend, dus heb ik besloten om me volledig op één medium te focussen. Je kunt wel van alles tegelijk willen doen, maar als je ergens heel goed in wilt worden, of er iets mee wilt bereiken, is het beter om je te specialiseren. Ik heb de meeste connectie met schilderkunst, daarom heb ik besloten alleen nog maar te gaan schilderen. Daar ligt voor mij de meeste uitdaging. Hoe meer ik schilder, hoe beter ik word.”
Janine is een traditionele schilder. Het zit in haar aderen, ook haar moeder en oma schilderen. Terwijl we door haar atelier lopen, werp ik een blik op enkele werken uit haar academietijd. Ook bekijk ik enkele foto’s van haar schilderijen; na haar afstuderen is ze door verschillende galeries gevraagd om haar werk te exposeren en is het merendeel van haar werk verkocht. Er zijn een aantal geschilderde interieurs te zien, vreemde kamers waarin geen mens te zien is. Een lege slaapkamer met twee enkele bedden, wat dozen tegen de muur en twee stoelen in sobere tinten afgebeeld. Is het huis verlaten en onbewoond, komt het beeld uit een droom, of is het een blik in de toekomst? Ook de natuur, het bos en haar geliefde bergen zijn geliefde onderwerpen, zoals een schilderij van een verlaten bos met het frame van een tent in het midden van het doek. Alsof een kampeerder in alle haast is vertrokken en het restant van zijn verblijf achter heeft gelaten in de natuur. Vaak komt het interieur en het landschap samen op het doek. Er dringt bijvoorbeeld een heuvel door het raamvenster de kamer binnen, of we worden in verwarring gebracht doordat de grenzen tussen de ruimte en de natuur vervaagd zijn. Vreemde elementen en voorwerpen zijn onderdeel van haar werk; een leeg schildersdoek, een hobbelpaard of een suggestief lijnenspel. Ik fantaseer over hun betekenis, er is veel ruimte voor de eigen interpretatie. De werken zijn mimetisch, verhalend, bevatten veel natuurlijke aardetinten en zijn heel zorgvuldig opgebouwd. Sommige werken zijn met een vlugge toets geschilderd, andere werken zijn meditatief opgebouwd uit meerdere lagen. “Ik verzamel oude boeken waarin veelal afbeeldingen van interieurs te zien zijn, hier haal ik mijn inspiratie uit. Deze boeken hebben een sfeer uit een andere tijd, ik probeer deze sfeer ook in mijn werk weer te geven. Deze eeuw vind ik niet interessant, daarom verwijs ik in mijn werk naar andere periodes. Juist daardoor past mijn werk wel goed bij deze tijd; we willen tegenwoordig allemaal stijlen in ons huis hebben die refereren naar eerdere jaren. Vintage en antiek worden steeds populairder; en kitsch beeldje, oude klok of retro stoel worden vaak meegenomen in de inrichting van onze huizen. Ook zijn de voorgangers in de schilderkunst heel belangrijk voor mij, ze leren me veel door te kijken naar hun werk. Dit kunnen zowel oude meesters zijn, als modernere artiesten. Enkele kunstenaars die ik op dit moment veel bekijk zijn Francis Bacon, Matthias Weischer en Thomas Scheibitz.”
Wanneer ik verder rondkijk in haar ruime atelier, zie ik veel verschil tussen het werk dat ze rond haar afstuderen heeft gemaakt en de doeken waar ze nu aan werkt. Sinds ze afgelopen zomer is toegelaten bij De Ateliers, een postacademische instelling in Amsterdam, is er veel veranderd. Haar inspiratie en uitgangspunt is hetzelfde gebleven, alleen de uitwerking is overgegaan van figuratief naar een weg die lijdt naar abstractie. “Mijn begeleiders willen mij kennis laten maken met de abstracte kant van de kunst, waar ik voorheen weinig interesse voor had. Het is belangrijk dat ik die kant van de kunst ook leer kennen, wil ik de figuratieve kant beter beheersen. Ze willen dat ik helemaal los laat zoals ik voorheen te werk ging en me stort op het experiment. Op deze wijze doe ik nieuwe ontdekkingen en uiteindelijk moet dat me meer vrijheid bieden bij de rest van mijn werk.” Twee jaar lang neemt ze samen met andere internationale kunstenaars deel aan een traject waarin ze door wekelijkse begeleiding de mogelijkheid krijgt om haar werk nog een level hogen te krijgen en haar blikveld te verbreden. “Ik ben heel blij dat ik hieraan mee kan doen, het is een enorme toevoeging.” Al is het voor de jonge kunstenares niet altijd even gemakkelijk om haar werk even volledig over een andere boeg te gooien en zich uit haar comfortzone te laten schoppen. Zo is ze van de winter tegen een werkblokkade aangelopen, waarin ze de drijfveer voor haar werk even kwijt is geraakt. “Ik was alleen maar wat aan het smeren en experimenteren, het gaf me totaal geen voldoening. Ik streef er altijd naar om werk te maken waar ik tevreden over ben, het moet kloppen. Op zich een logisch verlangen, omdat je veel tijd en moeite in een schilderij steekt wil je ook dat het een goed werk wordt. Nu was het juist de bedoeling om geen ‘mooie’ werken te maken.” Janine merkt dat haar onzekerheid op zulke momenten de overhand neemt en het haar belemmert in haar werk. Wanneer ze een blokkade ervaart, helpt het haar om een tijdje geen werk te maken, zaken op een rijtje te zetten en een stapje terug te doen. “Ik merk dat ik heel makkelijk te beïnvloeden ben door mijn begeleiders en andere mensen die mijn werk bekijken. Soms is dat heel vervelend, alles wat over mijn werk wordt gezegd neem ik mee in ‘de grote vergadering’ over het schilderij. Mijn begeleiders zijn me aan het kneden en aan het vervormen, maar zeggen allemaal wat anders over mijn werk. Daar moet je zelf je weg in volgen door eigen keuzes te maken. Ik merk dat ik soms wat meer naar mezelf moet luisteren. Tegelijkertijd is de kunst er juist om jezelf te blijven vernieuwen.”
Ik zie diverse spatels, grove kwasten en andere gereedschappen op de vloer van haar atelier liggen. Janine heeft ze bij de bouwmarkt gekocht. Ook staat er een verpakking vogelzand op haar tafel, wat normaliter gebruikt wordt als ondergrond in een vogelkooi. Die mengt ze met olieverf om op deze wijze structuur aan te brengen op het doek. “Alleen de schelpen die er tussenin zitten zijn een beetje vervelend, verder is het zand heel fijntjes.” Naast abstractie, valt het me op dat haar nieuwe werken meer lef vertonen; dikkere lagen verf, verschillende structuren, meer open vlakken en fellere kleuren. “Voorheen durfde ik niet zoveel kleur te gebruiken in mijn werk, rood vermeed ik.” Van Oene houdt zich nog steeds bezig met de natuur en het interieur, maar zoekt ook een andere benadering. Ze probeert de ruimte en de naar eigen zegge, soms kitscherige elementen op een open en abstracte manier te vertalen. “Mijn werk is nog steeds leesbaar, de kleine elementen suggereren de ruimte. Ik vind het juist wel interessant dat het suggestief is en tussen abstract en figuratief in hangt. Ik probeer met mijn werk een bepaalde sfeer te creëren die je niet in het dagelijkse leven treft.”
Op haar bureau zie ik een serie foto’s liggen van een schilderij waar ze op dit moment aan werkt. Op een van de foto’s is wat koffie gemorst. Janine legt me uit dat het een onderdeel is van haar werkwijze. “Vroeger maakte ik altijd een foto van mijn werk en opende die in Photoshop. Door in het programma elementen te veranderen en toe te voegen, keek ik of mijn werk daar beter van werd. Nu druk ik de foto meerdere malen af op papier en maak schetsjes met verf. Op deze wijze krijg je veel minder strakke vlakken en wordt het wat speelser. De koffievlek ontstond bij toeval, maar vond ik eigenlijk wel mooi. Daarom heb ik op het schilderij zelf nu ook een vlek gemaakt. Zoiets gebeurd niet op de computer. Het is een ‘happy accident’, zoals Bob Ross dat zou zeggen.”
Voorlopig zullen we nog eventjes moeten wachten op het nieuwe werk van Janine. Ze heeft besloten om gedurende haar verblijf bij De Ateliers geen exposities meer te houden. Ze wilt zich terugtrekken en zich volledig focussen op haar werk, zonder druk van buitenaf. “Als je weet dat je binnenkort een expositie hebt, ga je heel anders te werk. Je haalt vaak je trukendoos uit de kast en gaat schilderijen maken waarvan je weet dat ze succesvol zullen zijn en goed verkopen. Ik heb de luxe dat nu niet te hoeven doen en twee jaar de ruimte te krijgen om te mogen spelen en beter te worden, dat is heel bevrijdend. Ik besef af en toe even niet dat ik veel geluk heb gehad. Mijn droom is dat het heel goed gaat met mijn kunst en dat mijn werk over een paar jaar op bijzondere plekken in het binnen- en buitenland wordt geëxposeerd. Als je iets wilt bereiken moet je keihard werken en blijven knokken. Het heeft niet alleen maar met talent te maken. Hoe meer je maakt, hoe beter je wordt. Met gedrevenheid kun je heel ver komen.”
Bezoek hier de website van Janine van Oene.
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl