Het vrouwelijke perspectief

11 januari 2018

‘Ah, but what is “herself”? I mean, what is a woman?
I assure you, I do not know. I do not believe that you know.’

– Virginia Woolf

De vraag naar de betekenis van hét vrouwelijke perspectief is onmogelijk te beantwoorden. Want wat betekent vrouw zijn? Kunnen we überhaupt spreken van een verschil tussen het perspectief van de man en de vrouw? Om nog maar te zwijgen over het gevaar van generaliseren op het moment dat er gestreefd wordt naar een eenduidig antwoord. Toch heeft mister Motley het afgelopen half jaar samen met Castrum Peregrini en curator Nina Folkersma gewerkt aan een publicatie over ‘The Female Perspective’. Het was dan ook niet de insteek om de betekenis van dit perspectief te achterhalen, maar wel om het te hebben over zaken die er toe doen in onze huidige samenleving met betrekking tot de stem van de vrouw. Want wat kunnen we leren als we luisteren naar verhalen van vrouwen?

Castrum Peregrini heeft het afgelopen jaar samen met Nina Folkersma diverse programma’s georganiseerd rondom deze vraag in het voormalige onderduikadres. Ze nodigden kunstenaars naar aanleiding van dit thema uit voor lezingen, performances, onderzoeken en tentoonstellingen. Niet alleen past deze thematiek prachtig op de plek waar meer dan 70 jaar geleden Gisèle van Waterschoot van der Gracht haar huis ter beschikking stelde aan (mannelijke) kunstenaars die moesten onderduiken waardoor zij de gehele oorlog onderdeel was van een ‘mannenwereld’, maar de vrouwelijke verhalen zijn anno 2018 ook meer van belang dan ooit. Met de opkomst van autoritaire machthebbers als Poetin, Erdogan en Trump is er sprake van een terugkeer van agressief machismo en schaamteloos seksisme. Het is dan ook geen toeval dat er momenteel een zekere opleving van het feminisme valt te bespeuren, niet alleen op theoretisch gebied, maar vooral ook in de praktijk, in de vorm van activistische protestbewegingen. Daarbij moet direct vermeld worden dat dit tegengeluid ook zeker van mannen afkomstig kan zijn (kunstenaar Pieter Paul Pothoven schreef bijvoorbeeld een indringende briefwisseling voor de publicatie).

De publicatie
Door het zoeken, luisteren en samenbrengen van vrouwelijke verhalen is het tegengeluid van Castrum Peregrini, Nina Folkersma en mister Motley gebundeld in een publicatie met diverse actuele en kritische essays. Hieronder volgt een opsomming van de diverse artikelen:
-Nina Folkersma leidt de publicatie in met een uiteenzetting van de betekenis van feminisme in onze huidige tijd.
-Annet Mooij schrijft een verhaal over de positie van Gisèle van Waterschoot van der Gracht gedurende de oorlog tussen alle mannen die bij haar in huis zaten ondergedoken.
-Zowel Marjan Schwegman als Bianca Stigter schijnen in hun essays licht op vrouwelijke verzetsstrijders die na de oorlog uit de geschiedenis zijn verdwenen en daarmee brengen ze hun moedige en tegelijkertijd schrijnende verhalen terug naar onze tijd.
-Kunstenaar Pieter Paul Pothoven doet al maanden onderzoek naar de Nederlandse RaRa-beweging (Revolutionary Anti-Racist Action) en publiceert een briefwisseling met een van de vrouwelijke leden. Kunstenaar Ronit Porat levert een beeldbijdrage aan de publicatie.
-Kunstenaar Renée Turner maakt een portret van Gisèle van Waterschoot van der Gracht naar aanleiding van haar garderobe en laat daarmee zien welke verhalen kleding en textiel kunnen representeren.
-Ook Christel Vesters doet onderzoek naar textiel en maakt in haar essay een verbinding tussen de geschiedenis van textielproductie, utopisch socialisme, de Arts & Crafts-beweging en de vrouwenbeweging.
-Kunstenaar Aimée Zito Lema stelt vragen over vriendschap en intimiteit door een briefwisseling met haar zus en filosoof Camila Zito Lema te publiceren.
-Nina Folkersma spreekt met theoreticus en kunstenaar Mieke Bal over haar laatste film Reasonable Doubt.
-Adeola Enigbokan schrijft over de betekenis en waarde van intersectionaliteit waarbij niet alleen wordt gekeken naar de verschillen tussen man en vrouw, maar ook economische klasse, etniciteit, seksuele geaardheid en afkomst worden meegenomen om ongelijkheid te analyseren.
-Patricia Kaersenhout geeft een kritische reactie op het iconische en feministische werk The Dinner Party van Judy Chicago. Waar Chicago de vrouwen met kleur geen positie gaf aan haar tafel, vertelt Kaersenhout juist de belangrijke en revolutionaire verhalen van vrouwen met kleur die zijn overgeslagen in onze westerse kenniscanon.
-Katerina Gregos spreekt met Nat Muller over de vrijheid van de autonome kunst ten opzichte van politieke correctheid en ikzelf publiceer een interview met Wendelien van Oldenborgh over haar relatie met het vrouwelijke perspectief en hoe haar manier van denken over feminisme met de jaren is veranderd.

De tentoonstelling
Naast dat al deze essays een plek hebben in het boekwerk, wordt er volgende week in Framer Framed een afsluitende tentoonstelling geopend, Some Things Hidden. Afsluitend, omdat deze expositie het laatste programmaonderdeel is van het ‘Female perspective’ jaar in Castrum Peregrini. De tentoonstelling is gecureerd door Nina Folkersma en Charlott Markus. Achterin de publicatie bevinden zich beelden van alle werken en kunstenaars uit deze tentoonstelling. Schrijver Lietje Bauwens interviewde alle twaalf kunstenaars en schreef bij ieder werk een uitgebreide tekst die ook te lezen zijn in het boek. De vele verschillende artikelen, essays en interviews zijn vormgegeven door de studio van Roosje Klap en zij heeft er samen met Pauline Le Pape en Jolien Wallenus een stralend en pakkend geheel van gemaakt.

Hoe kom ik aan een publicatie?
Dit leest uiteraard als een file aan informatie en de opsomming van artikelen doet duizelen. De enige oplossing hiervoor is om het boek aan te schaffen. De publicatie is helemaal gratis en is vanaf 18 januari op te halen in Castrum Peregrini of in Framer Framed te Amsterdam. Mocht u niet in staat zijn een publicatie op te halen in Amsterdam, stuur dan een bericht naar lieneke@mistermotley.nl, dan kijken we naar de mogelijkheden om de publicatie te versturen.

Omslag: Portret van Frieda Belinfante
De tentoonstelling Some Things Hidden wordt op vrijdagavond 18 januari geopend in Framer Framed. Klik hier voor meer informatie.
In de tentoonstelling is werk te zien van: Hélène Amouzou, Alexis Blake, Sara Blokland, Lynn Hershman Leeson, Zhana Ivanova, Bertien van Manen, Charlott Markus, Shana Moulton, Femmy Otten, Marijn Ottenhof, Cauleen Smith en Batia Suter.