Het verborgen sprookje en de buitengesloten bezoeker
Welcome Stranger is een kunstinitiatief dat 29 jaar geleden is opgericht door Marjolein Schaap en Ken Zeph. De manifestatie begon als een kanttekening op het officiële kunstcircuit. De tentoonstellingen vonden plaats in de publieke ruimte of in een privé-vertrek van een kunstenaar. De locatie is een terugkerend belangrijk onderwerp in de edities van Welcome Stranger en thema’s zoals openbaarheid en privacy spelen een grote rol. In de jaren 90 zijn er door de jaren heen tien edities geweest waarin kunstenaars werden uitgenodigd om te reageren op deze thema’s en op elkaar.
Bij de eerste tentoonstelling van Welcome Stranger in 1992 gingen Paul Goede, Bastienne Kramer, Q.S Serafijn en Jeroen Snijders de samenwerking aan. Het werk was verdeeld over twee etages in een huis in Amsterdam. Kramer maakte een zitkuil ‘Cocoon’ die de vloer en het plafond van de twee verdiepingen doorbrak en speelde op deze manier met het toe-eigenen van haar ruimte in de expositie. Nu, 29 jaar later, is Kramer de vierde kunstenaar die zal deelnemen aan de nieuwe editie van Welcome Stranger.
Het werk van de deelnemende kunstenaars Lucas Lenglet, Smári Róbertsson, Tim Breukers, en Bastienne Kramer is te zien in de openbare ruimte of op de voorgevels van hun woning. Hierdoor is het ondanks de huidige coronamaatregelen nog steeds mogelijk deze expositie te bezoeken.
Het is een zonnige zaterdagochtend wanneer ik op mijn fiets stap. Mijn eerste bestemming is de Schaepmanstraat in Amsterdam West. Ik ben gewend aan te komen bij een galerie of museum waar kunst je reeds opgediend opwacht. Maar nu kom ik aan in een Amsterdamse woonwijk, op een plein met wat parkeerplekken en een speelveldje. In eerste instantie zie ik het kunstwerk niet. De bezoeker wordt uitgenodigd actief te zoeken en de visuele ruis van de stad de filteren om uit te komen bij het kunstwerk.
Ik kijk langs de voorgevels omhoog en zie dat alle ramen van een woning op de eerste verdieping bedekt zijn met een rood raster van ijzer. De rode tralies zijn perfect op maat gemaakt en sluiten de ruiten volledig af. Het werk van Lucas Lenglet gaat vaak over de relatie tussen architectuur en haar omgeving. Binnen- en buitensluiten is een terugkerend thema in zijn werk.
Zo maakte hij eerder verschillende vogelkooien. In zijn werk No Cage in 2011 verklaart hij dat met het neerzetten van vier hekken die een bepaald gebied afsluiten, de bezoeker fysiek buiten de omringde ruimte wordt gesloten, maar niet in onze blik. Door de transparantie die een vogelkooi heeft, past het zich gemakkelijk aan op de omgeving waar de kooi gevestigd staat. Er ontstaat op deze manier een binnen en een buiten, in dezelfde ruimte.
In dit huidige werk lijkt Lenglet het experiment van opsluiten met zichzelf aan te gaan. Gecombineerd met de landelijke lockdown en het feit dat dit werk ruim drie maanden te zien is, stel ik me voor hoe het is in zijn huis te wonen. De rode tralies voor de ramen van de kunstenaar veranderen zijn woning in een etalage voor zijn werk. Wat er achter de tralies gebeurt lijkt verborgen, maar tegelijkertijd laat het ook zien waar de kunstenaar woont, waardoor zijn privacy wordt beperkt.
Als toeschouwer word je je bewust gemaakt van je buitengesloten positie in relatie tot het kunstwerk. Met de vrijheid die ik als buitenstaander ervaar, verlaat ik dit plein en dit bijzondere kunstwerk en vertrek naar mijn volgende bestemming.
Twintig minuten later kom ik aan op de Zomerdijkstraat in Amsterdam Zuid. Ook hier is het weer even zoeken naar het werk. Ik kom erachter dat de installatie van Smári Róbertsson te zien is aan de achterkant van het gebouw.
Het werk ‘The Father of Eighteen Elves’ is gebaseerd op een oud Scandinavisch volksverhaal. De interventie is subtiel en verborgen. Op de bovenste etage, in het midden van het bombastische gebouw is één van de ruiten beplakt met een groot wit kader. Binnen dit kader zie ik een glimp van een rood, klein sculptuur. Uit het raam ernaast steekt een houten stok die naar beneden hangt, als een soort hengel. Zo word ik nieuwsgierig naar wat er binnen te zien is.
Aan een boom tegenover het gebouw hangen brochures die bij het werk horen. Ik lees hier het oude volksverhaal en de woorden nemen me mee in de visuele ervaring die daarbinnen plaatsvindt:
“…She took her smallest black pot and placed it in the centre of the room. Then she took a wooden spoon and tied it together with a series of sticks and placed it so that the shaft reached up from the pot into the chimney. Then she hid out of view and waited for a reaction.”
Video of Poking The Unknown With A Really Long Stick – Serenade (Part 1)
In de videoperformance die te zien is op de website van Welcome stranger wordt dit bevestigd. De video gaat naar binnen, waar Róbertsson in de witte ruimte staat. Op de vloer staat een klein zwart keteltje, waar een lange houten stok in steekt.
Róbertsson begint dan met het voordragen van het oude volksverhaal. Het einde van het mythische verhaal loopt over in een melancholisch muzieknummer geschreven door Róbertsson. De serenade Poking the unknown with a really long stick is zijn interpretatie van het volksverhaal ‘The Father of Eighteen Elves’. Róbertsson aarzelde in eerste instantie dit te doen, maar kwam tot de conclusie dat volksverhalen buiten het auteurschap vallen, en bedoeld zijn om te vertellen. Door The Father of Eighteen Elves een nieuw leven te geven wordt het oude verhaal opnieuw gedeeld met een groter publiek.
Het initiatief Welcome Stranger heeft vanwege de huidige lockdown een nieuwe relevantie gekregen. In een tijd waar we thuis moeten blijven en veel publieke plekken afgesloten zijn, reageren Langlet en Róbertsson in hun werk op het begrip toegang. Het werk van Lucas Langlet maakt de positie van de bezoeker voelbaar en neemt je mee in zijn realiteit van drie maanden achter tralies wonen. Smári Róbertsson laat ons juist ontsnappen aan de realiteit door middle van een mythisch sprookje.
Het werk van de deelnemende kunstenaars Lucas Langlet, Smári Róbertsson, Tim Breukers, en Bastienne Kramer is te zien tot:
23.10 – 23.01.2021 Lucas Lenglet, Schaepmanstraat 91 (verlengd)
20.11 – 23.01.2021 Smári Róbertsson, Zomerdijkstraat 22
04.12 – 27.03.2021 Tim Breukers, Krugerplein
23.01 – 27.03.2021 Bastienne Kramer, Tweede Leeghwaterstraat 7
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl