Het poëtische talent van 16mm, 35mm
/*–>*/
Ik zet de televisie aan; een charmante, Amerikaanse vrouw demonstreert hoe ik een vieze vetvlek zo goed mogelijk uit het t-shirt van mijn kind kan halen. Van een fragment van spelende kinderen in een tuin, sta ik op slag voor de wasmachine. Vervolgens tonen verschillende beelden de gestileerde en gekleurde verpakking van het wasmiddel Ariel. Nadat de roze gloed het shirt weer optimaal wit maakt, beland ik acuut terug in het programma dat ik eigenlijk aan het kijken was.
/*–>*/
Bewegend beeld is overheersend aanwezig en kan het hoofd met een hoge golf onderdompelen. Het is een dominanter medium dan een boek of een kunstwerk. Bewegend beeld kan door de veelheid aan prikkels en het dringende karakter zelfs een goed gesprek verstoren. Intussen zijn we in deze huidige, snelle beeldcultuur opzoek naar de authentieke beelden van vroeger. Massaal kopen we makkelijk bedienbare semi-polaroidcamera’s bij de Hema om weer sferische, nostalgische foto’s te maken. ‘Eerlijke beelden’ die er niet gelikt uitzien en waarvan de oorsprong en het proces zichtbaar worden, krijgen plotseling herwaardering na een tijdperk waarin Photoshop zegevierde.
Oudere technieken hebben plek moeten maken voor snellere methodes en processen die een totaal andere beeldenwereld belichamen met andere kwaliteiten en aspecten, denk aan de gemanipuleerde en onnatuurlijke beelden uit reclames en Hollywoodfilms. Analoge technologie heeft hierdoor een ondergeschikte positie in de actuele massamedia. Tegelijkertijd is de oude vergeelde filter op Instagram ondenkbaar en zijn doka’s weer terug van weggeweest. Het maakproces van analoge film mag dan wel af en toe aan haar lot worden overgelaten, maar het uiterlijke karakter van oude beelden is geliefder dan ooit. De ‘oude’ visuele kenmerken worden verheerlijkt en overgenomen in nieuwe technologieën, waarbij we ons kunnen afvragen in hoeverre deze dan nog authentiek zijn.
Het verlangen naar echte, onaangetaste beelden is aangenaam voelbaar binnen de internationale groepstentoonstelling Celluloid. In EYE krijgt analoge technologie een bijzondere plek; de fysieke en unieke aspecten van 16mm- en 35mm-filmmateriaal doemen opvallenderwijs op.
De deelnemende kunstenaars Tacita Dean, Joao Gusmao & Pedro Piava, Rosa Barba en Sandra Gibson &Luis Recorder benadrukken de relevantie van celluloid en analoge filmapparatuur. Niet omdat het bewegend beeld op celluloidfilm beter zou zijn dan digitale beelden, maar omdat ze in hun aard essentieel van elkaar verschillen; licht op een emulsie en licht gemaakt door pixels. Beide methodes worden anders begrepen, gemaakt en gezien.
De woeste, ietwat rode ogen van een man spreiden zich elke seconde een beetje meer. Traag opent zijn mond, waarbij elke spier in het glimmende gezicht waarneembaar is. Stukje bij beetje komen de enorme handen, die een groene vrucht vasthouden, in beeld. De man opent wagenwijd zijn mond en zet met dichtgeknepen ogen en uiterst aangespannen spieren strijdlustig en driftig de tanden in de vrucht. Het gezicht toont intense expressie, waardoor de film een gruwelijke gebeurtenis lijkt te vertonen; in werkelijkheid kijken we enkel naar een blindeman die een papaja eet.
De korte films van João Maria Gusmão en Pedro Paiva laten banale, eigenaardige gebeurtenissen uit het dagelijkse leven zien: een bakkend ei, slapende mensen in een bus, ronddraaiende panterprint in een wasmachine.
Een ruimte ingericht met projectoren, tonen de 16mm en 35mm celluloidfilms, die meestal niet langer duren dan een aantal minuten. De extreme slow motion, ontstaan door het gebruik van highspeedcamera’s, heeft een buitengewone uitwerking op de gefilmde handelingen. We geven deze authentieke filmbeelden een ander soort plek dan de uiterst gestileerde beelden die we gewend zijn. De eenvoudige situaties bevatten surrealistische en abstracte kwaliteiten, waardoor het alledaagse leven een romantisch, magisch karakter krijgt. De films voelen vrijwel aan als bewegende schilderijen.
In de films van Gusmão en Paiva duiken bovendien de prachtige karaktereigenschappen van analoge film op: diep verzadigde kleuren, rijkdom aan tonen, zachte contrasten en een bijzondere diepte.
Analoge technologie lijkt langzaamaan ons huidige, snelle leven te ontvluchten. Toch schuilt er vandaag de dag een verlangen naar oude, oorspronkelijke beelden die vooral in uiterlijk vertoon wederkeren in de digitale beeldcultuur. De poëtische en esthetische aard van de films in EYE strelen de ogen en versterken deze begeerte. Celluloid laat de meerwaarde van de toevlucht naar authentieke beelden zien: het zet zijn tanden hartstochtelijk in de smeuïge vrucht die analoge film heet.
Bezoek Celluloid tot en met 8 januari 2017 in EYE.
Ook adverteren op mistermotley.nl ? Stuur dan een mail naar advertenties@mistermotley.nl